DÜŞÜNCE TARİHİNE ALTERNATİF YAKLAŞIMLAR: DIOTIMA, ARENDT VE BEAUVOIR

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 55, 51 - 73, 30.01.2021

Sezgi Durgun

https://doi.org/10.14783/maruoneri.730548

Cited By: 1

Öz

Düşünce tarihi genellikle Antik Yunan geleneğinden başlatılarak günümüze getirilir. Bu süreçte düşünce tarihi erkek filozofların hüküm sürdüğü bir zeminde yükselirken kadın filozofların adları nadiren gündeme gelmektedir. Oysa Antik Yunan felsefesinde Mantinealı Diotima olmasaydı Sokrates’in ‘doğurtma yöntemi’ olarak bilinen öğretisinden söz etmeyecektik; ya da İskenderiyeli Hypatia ve babası Theon olmasaydı Batlamyus, Öklid ve diğer Yunanlı matematikçilerin eserleri günümüze ulaşamayacaktı. Ortaçağ’da Christine de Pizan ve Marguerite Porete, Aydınlanma çağında Olympe de Gouges, Mary Wollstonecraft olmasaydı, siyasi ve medeni hakların insani yönü eksik olacaktı. Bu yazının amacı yukarıda örneklerini saydığımız kadın düşünürlere dikkat çekmek, yaptıkları katkıları anımsatmak ve özellikle gelecekte bu yönde yapılacak araştırmaların yolunu açık tutmaktır. Yazıda spesifik olarak üç kadın filozof ele alınacaktır: Diotima, Hannah Arendt ve Simone de Beauvoir. Özellikle bu üç düşünürün ele alınmasının nedeni de yaşadıkları dönemin siyasi krizlerine ve trajedilerine tanıklık etmiş olmalarıdır. Yazının ilk bölümünde Atina demokrasisinin yeniden inşa edilme sürecinde Diotima ve Sokrates’in oynadığı rol ele alınacak; ikinci bölümde Nazizm dönemi ve Avrupa’da yaşanan trajediler sonrasında insanlık durumuna odaklanan Hannah Arendt’in fikirlerine yer verilecek ve son olarak da 2. Dünya savaşı sonrasında varoluşçuluk akımıyla adını duyuran Simone de Beauvior’ın toplumsal cinsiyet yaklaşımı ve sosyal etkileri analiz edilecektir. Yazının hedefi, Diotima, Arendt ve Beauvoir’ın fikirlerinin tamamını kapsamlı bir analize tabi tutmak değil, geliştirdikleri kavramlarla nasıl alternatif bir bakış sunduklarını göstermektir. Yukarıda anılan üç kadın düşünürü ortak kılan nokta, ataerkil felsefe tarihi yazınında “felsefe ölümü öğrenmektir” argümanına alternatif bir yaklaşım getirmeleri ve özellikle doğum ve başlangıç temalarını işlemiş olmalarıdır. Yazının sonuç bölümünde de tartışılacağı gibi, ölüm yerine doğuma, kutupluluk yerine ortaklığa ve mutlaklık yerine olasılıklarla dolu bir dünya tasarımı kuran bu kadın düşünürler, farklı bir siyaset anlayışı yaratmak açısından tayin edici olabilir.

Anahtar Kelimeler

Kadın Filozoflar, Varoluşçuluk, Düşünce Tarihi, Sokratik Yöntem, Felsefe ve Ölüm İlişkisi

ALTERNATIVE APPROACHES TO THE HISTORY OF IDEAS: DIOTIMA, ARENDT AND BEAUVOIR

Öz

The literature concerning the history of ideas usually takes Ancient Greek thought as the starting point and moves forward towards contemporary thought. In this timeline it is a common attitude to focus on male philosophers and underwrite about the contribution of female philosophers. However, it should be noted that if Diotima of Mantinea never existed we would not have the doctrine which is known as Socratic method. The major works of mathematicians such as Euclid and Ptolemaeus have reached the present age due to the intellectual efforts of Hypatia from Alexandria and his father Theon. Also we would not have a complete human account of political and civil rights without the contributions of female thinkers such as Christine de Pizan and Marguerite Porete, Olympe de Gouges, Mary Wollstonecraft. Therefore, the aim of this article is to vitalize the scholarly attention to female thinkers and their works as well as to open up a path for future studies on female thinkers. Specifically, this article focuses on three female philosophers: Diotima, Hannah Arendt ve Simone de Beauvoir. The first part will discuss the bond between Socrates-Diotima during the re-building of Athenian Democracy; second part will discuss ideas of Hannah Arendt during Nazi period in Europe and the last part will cover the ideas of Simone de Beauvior who is well known with her ideas on existentialism and gender. The main target of this study is to focus on the common points of the above mentioned female thinkers rather than to present a full account of their philosophy. The common denominator that cuts across the accounts of these female philosophers seems to be the approach that they develop towards “birth and death”. This approach feeds up the argument that constitutes an alternative to the mainstream/male dominated perspective that “philosophy is training for death”. As it will be discussed in the conclusion part of this article the alternative female approach that would highlight birth rather than death, unity rather than polarity, possibility rather than absolute understanding of the world that would have serious political implications. All three female thinkers have birth and death as common themes in their approach which has a decisive impact on social & political philosophy of their age.

Anahtar Kelimeler

Female Philosophers, Existentialism, History of Ideas, Socratic Method, Philosophy and Death

Kaynakça

• Akarsu, B. (1998). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Arendt, H. (1958). The Human Condition. Chicago: University of Chicago Press.
• Arendt, H. (1972). Crisis of the Republic. New York: Harcourt Brace.
• Arendt, H. (1997). Totalitarizmin Kaynakları 1-Antisemitizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arendt, H. (1998). Totalitarizmin Kaynakları 2-Emperyalizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arendt, H. (2011). İnsanlık Durumu. (Şener, B. S. Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arendt, H. (2014). Totalitarizmin Kaynakları 3-Totalitarizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arslan, A. (2010). İlkçağ Felsefe Tarihi: Sofistlerden Platon’a. (Cilt 3). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınevi.
• Aydın, M. (2001). Aktif Öğretim Yöntemlerinden Buldurma (Sokrates) Yöntemi. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5 (1), 55-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuifd/issue/4306/257493 adresinden alındı.
• Bauer, N. (2001). Philosophy and Feminism. NY: Columbia University Press.
• Beauvoir S., (1989b)“Denemeler“, „Pyrrhus ile Cineas“, (Çev. Asun Bezirci) İstanbul, Payel Yayınevi.
• Beauvoir, S. (1988). In den besten Jahren. (Ed. Reinbek). Hamburg: Rowohlt Verlag.
• Beauvoir, S. (1989a). Das Andere Geschlecht (Ed. Reinbek). Hamburg: Rowohlt Verlag.
• Beauvoir, S. (1993). Kadın: ‘İkinci Cins’ I. Cilt. (Onaran, B. Çev.). İstanbul: Payel Yayınları.
• Berktay, F. (2016). Dünyayı Bugünde Sevmek. İstanbul: Metis Yayınları.
• Birmingham, P. (2006). Hannah Arendt and Human Rights: The Predicament of Common Responsibility. Indiana: Indiana University Press.
• Boucher D. & Kelly P. (2003). Political Thinkers. Oxford: Oxford University Publications.
• Bradatan, C. (2018). Fikirler İçin Ölmek. (Oğuz, K. Çev.), İstanbul: Can Yayınları.
• Bruehl, E. (1982). Hannah Arendt: For Love of the World. Yale University Press.
• Brunkhorst, H. (2002). Equality and elitism in Arendt, Villa D. (Ed) , The Cambridge Companion to Hannah Arendt (s. 178-201). Cambridge: Cambridge University Press.
• Cavarero, A. (2017). Platona Rağmen. İstanbul: Otonom Yayınevi.
• Cevizci, A. (2017). Büyük Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.
• Derrida, J. (2001). Structure, Sign and Play in the Discourse of the Human Sciences, Writing and Diffêrance. Routledge Classics.
• Diprose R. & Ziarek. E. (2018). Arendt, Natality and Biopolitics Toward Democratic Plurality and Reproductive Justice. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Durgun, S. (2002). Kuyuya Atılan Üç Taş: Ben Doğruluk ve Gerçeklik, Felsefe Tartışmaları. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Esposito, R. (2008). Bíos: Biopolitics and Philosophy. (Campbell, T. Çev.). Minneapolis ve Londra: University of Minnesota Press.
• Güngör, F. (2016). Ölüm Hakkında Çağın Felsefi Senaryosu: Hakikat Mi Hiçlik Mi?. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (22), 227-240 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/flsf/issue/48629/617907 adresinden alındı.
• Halperin, D. (1990). One Hundred Years of Homosexuality and Other Essays on Greek Love, NY: Routledge.
• Heidegger, M. (2011). Varlık ve Zaman. (Ökten, K. Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• İnam, A. (2007) Aşk Üstüne Denemeler, Ankara: Aşina kitaplar.
• Kartal, O. (2018). Hannah Arendt’in Doğarlık Kavrayışı ve Siyaset Felsefesi İçin Yeni Bir Hareket Alanı. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. 13(26). https://dergipark.org.tr/tr/pub/flsf/issue/41871/459913 adresinden alındı.
• Kucuradi İ. (2006a). Etik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kuçuradi İ. (2006b). Barışın Felsefesi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kuçuradi İ. (2019). Ahlak Etik ve Etikler. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kuçuradi, İ. (2003). İnsan ve Değerleri. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Malpas, J. & Solomon, R. (1998). Death and Philosophy. London: Routledge.
• Metzler, J.B (1989). Vorsokratikern biz zu d. Neuen Philosophen. Stuttgart: Philosophen Lexicon.
• Moore, P. (1989). Hannah Arendt’s Philosophy of Natality. New York: St. Martin’s Press.
• Moore, P. B. (1987). Natality, amor mundi and nuclearism in the thought of Hannah Arendt.. Bernauer J. W (Ed). Amor Mundi-Explorations in the Faith and Thought of Hannah Arendt (s. 135-157). Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers.
• Mutlu, E. (2018). Sokrates’in Öğretmeni Diotima. Kilikya Felsefe Dergisi. 1, 11-26. https://dergipark.org.tr/tr/ pub/kilikya/issue/32129/414275 adresinden alındı.
• Özkul, B. (2017). Totaliter Zihniyet ve Kültür. Birikim Dergisi. https://www.birikimdergisi.com/haftalik/8489/ totaliter-zihniyet-ve-kultur adresinden alındı.
• Platon (2018) Theaitetos,( çev. Furkan Akderin) İstanbul: Say Yayınları
• Platon. (1997). Complete Works, Symposium, Nehamas & Woodruff. (Ed. Cooper, J.) Cambridge: Hackett Publishing.
• Platon. (2006). Şölen. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Platon. (2011). Meneksenos. (Akderin, F. Çev.), İstanbul: Say Yayınları.
• Platon. (2015). Phaidon. (Akderin, F. Çev.), İstanbul: Say Yayınları.
• Rohden, P. (1895). “Aspasia” Paulys Realencylopedie der Classischen Altertumwissenshcaft. Stuttgart: 1716- 1722.
• Rullmann, M. (1996) Kadın Filozoflar, (çev. Tomris Mengüşoğlu) İstanbul: Kabalcı yayınevi.
• Schmidt, A. (1877). Perikles und Sein Zeitalter. Jena: Duft Verlag.
• Schürmann, R. (1996). Des hégémonies brisées. Mauvezin: Trans-Europ-Repress.
• Schwartz, I. (2016). “George Will: “Post-factual politics” from campaign still exists, Nixon more of a statesman than current leadership”, https://www.realclearpolitics.com/video/2016/11/28/george_will_postfactual_politics_from_campaign_nixon_statesman_trump.html adresinden alındı.
• Seethaler C. (1992). Die sexistischen Wurzeln der Kultur, Frankfurt: Fischer Taschenbuch Verlag.
• Taylor, C. C. W. (2002). Sokrates. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• TBMM. (1995). Pekin Deklarasyonu. https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/pekin.pdf adresinden alındı.
• Tekin, A. (2006). Kadınların “İnsan hakları” mücadelesi, Deutsche Welle, https://www.dw.com/tr/ kad%C4%B1nlar%C4%B1n-insan-haklar%C4%B1-m%C3%BCcadelesi/a-2522879 adresinden alındı.
• Vatter, M. (2006). Natality and Biopolitics in Hannah Arendt. Revista de Ciencia Politika. 26. 137-159.
• Villa, D. R. (1996). Arendt and Heidegger-The Fate of the Political. New Jersey: Princeton University Press.
• Waithe, M. E. (1987-1991) A History of Women Philosophers. (Volumes 1-3). Dordrecht: Kluwer Academic Publishing.
• Yarkın Ö. (2019) Kadın Filozoflar Seti, İstanbul: Öteki yay.
• Yıldırım, S. (2019). Feminist Çalışmalarda Kadın Deneyimlerinin Önemi: Simone de Beauvoir Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 7 (1) , 145-150. doi: 10.18506/anemon.419530.
• Yörük, A. (2011). Sofistler Ve Hukuk Görüşleri. Journal of Istanbul University Law Faculty. 14 (3-4), 850-870. https://dergipark.org.tr/en/pub/iuhfm/issue/9140/114504 adresinden alındı.
• Zannos, S. (2005). The life and times of Socrates. Mitchell Lane Publishers.