GRUP BİYOGRAFİSİ VE PROSOPOGRAFİ: BİREYSEL HİKAYELERİN KOLEKTİF BAĞLAMINDA TEMATİK DERİNLİK ARAYIŞI

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 63, 314 - 334, 27.01.2025

Hüseyin Hilmi Aladağ

https://doi.org/10.14783/maruoneri.1555076

Öz

Tarihçilerin geçmiş olayları ve toplumları anlama amacıyla kullandığı araştırma yöntemleri, sadece bireylerin değil, aynı zamanda tarihin akışı içinde tezahür etmiş grupların da tarihî etkilerini ortaya koymak açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu yöntemler, bireylerin yaşamlarının ötesine geçerek kolektif deneyimlerin, grup dinamiklerinin ve toplumsal değişimlerin anlaşılmasına imkân tanır. Neticede bu yaklaşımlar, bireylerin ve grupların karmaşık etkileşimleriyle birlikte, tarih boyunca meydana gelen olayların daha derinlemesine çözümlenmesine yardımcı olur. Grup biyografileri ve prosopografiler, bu bağlamda önemli metodolojik araçlar olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada deskriptif yaklaşımla, tarih incelemeleri açısından tarihin failinden ziyade birtakım müştereklikleri bulunan tarihin faillerinin odağa yerleştirilerek onların bireysel hikayelerinin tematik bir kapsayıcılık içinde kolektif bağlamlarının keşfedilebilmesine katkı sağlayabilecek grup biyografisi ve prosopografi üzerinde durulmuştur. Grup biyografisinin ve prosopografik yaklaşımın tarihçilik açısından mahiyeti, hedef ve amaçları, uygulama aşamaları, katkıları ve sınırlılıkları, iki yaklaşımın tanılayıcı özellikleri bağlamında ana hatlarıyla ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarih Metodolojisi, Tarih Yazımı, Kolektif Biyografiler, Grup Biyografileri, Prosopografi

Etik Beyan

Etik beyan gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

GROUP BIOGRAPHY AND PROSOPOGRAPHY: SEEKING THEMATIC DEPTH IN THE COLLECTIVE CONTEXT OF INDIVIDUAL STORIES

Öz

Historians' research methods employed to comprehend past events and societies hold critical significance not only for individuals but also for unveiling the historical impacts of manifested groups within the course of history. These methods facilitate an understanding beyond individual lives, allowing for an exploration of collective experiences, group dynamics, and societal changes. Ultimately, these approaches aid historians in delving more profoundly into events that occurred throughout history, considering the intricate interactions of both individuals and groups. Group biographies and prosopographies have emerged as pivotal methodological tools in this context. This study focused descriptively on group biography and prosopography as approaches that contributed to uncovering the thematic inclusivity of individual stories within collective contexts by emphasizing the commonalities among historical actors rather than solely on the protagonist of history. The nature, objectives, methodologies, contributions, and limitations of the group biography and prosopographic approach were explored in broad strokes within the context of the descriptive features of these two approaches from the perspective of historiography.

Anahtar Kelimeler

Methodology of history, Historiography, Collective Biography, Group Biography, Prosopography

Kaynakça

• Akyıldız, A. (2017). “İnsanı Yazmak: 19. Yüzyıl Osmanlı Biyografi Yazıcılığı ve Problemleri Üzerine Bir Değerlendirme.” Osmanlı Araştırmaları, 50, 219–241.
• Aladağ, H. H. (2022). Tarih ve Psikoloji Ekseninde Biyografi & Psikobiyografi. Ankara: Berikan Yayınları.
• Aladağ, H. H. (2023). “Tarihî Biyografilere Psikolojik Yaklaşımların Uygulanmasında Doğal ve Kültürel Farklılıklar Meselesi.” Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10(6), 2035–2047.
• Aladağ, H. H. (2024). “Tarihî Figürlerin Psikobiyografisi: Tarihî Analizlerde Psikolojik Yaklaşımların Entegrasyonu.” VAKANÜVİS Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 9(1), 1–52.
• Birinci, A. (2016). “Türkiye’de Biyografi Geleneği.” Yedikıta Dergisi, Kasım 2016, 99, 49–53. Britannica, T. Editors of Encyclopaedia. (2021, December 5). Eminent Victorians. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/Eminent-Victorians.
• Broady, D. (2002). “French Prosopography: Definition and Suggested Readings.” Poetics, 30, 381–385.
• Bourdieu, P. (1997). Toplumbilim Sorunları. İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2005). Hukukun Gücü: Yasal Alanın Sosyolojisine Doğru. Ankara: Kalan Yayınları.
• Caine, B. (2019). Biyografi ve Tarih (M. Sözen, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Coles, D. C., … vd. (2018). “Using Prosopography to Raise the Voices of Those Erased in Social Work History.” Affilia: Journal of Women and Social Work, 33(1), 85–97.
• Copeland, N. (2015). “Group Biography, Montage, and Modern Women in Hooligans and Building Jerusalem.” History, Memory, Performance içinde (D. Dean et al., Eds., ss. 83–84). Palgrave Macmillan.
• Çelik, Y. (2019). “Biyografinin Yükselişi ya da Mayınlı Arazide Tarihçilik.” Tarih Bilimi ve Metodolojisi. (M. Y. Ertaş, Ed., ss. 105–110). İstanbul: İdeal Kültür Yayınları.
• Emecen, F. (1999). “Osmanlı Kronikleri ve Biyografi.” İslam Araştırmaları Dergisi, 3, 83–90.
• Eldem, E. (2009). “Padişahın Paşaları ve Prozopografya Hakkında.” Toplumsal Tarih, 190, 44–48.
• Harmaınen, A. (2016). “Group Biography as an Approach to Studying Manhood and Religion in Late Nineteenth-Century Finland.” Biography, Gender and History: Nordic Perspectives. (E. H. Halldórsdóttir et al., Eds.). Finland: k&h (kulttuurihistoria).
• Kantor, J. (1976). “A Psycho-Historical Source: The Memoirs of Abbot Guibert of Nogent.” Journal of Medieval History, 2, 281–303.
• Keats-Rohan, K. S. B. (2007). “Biography, Identity and Names: Understanding the Pursuit of the Individual in Prosopography.” Prosopography Approaches and Applications: A Handbook. (ss. 139–181). Oxford: Prosopographica et Genealogica.
• Kırmızı, A. (2021). “Biyografi.” Tarih İçin Metodoloji. (A. Şimşek, Ed., ss. 203–210). Ankara: Pegem Akademi.
• Kırmızı, A. (2022). “Günlükten Sonra Hayat: Bir Asker Günlüğünün Biyografiyle İlişkisi.” Toplumsal Tarih Akademi, 1, 40–62.
• Kırmızı, A. (2013). Otur Baştan Yaz Beni-Oto/Biyografiye Taze Bakışlar. İstanbul: Küre Yayınları.
• Köse, F. B. (2023). “Tarih Araştırmalarında Prosopografi Yaklaşımı.” Mevzu: Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 425–459.
• Kütükoğlu, B. (1994). “Son Devir Osmanlı Biyografik Kaynakları.” Vekayi‘nüvis, Makaleler. (ss. 211–216). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Leander, A. (2009). “Habitus and Field.” Department of Intercultural Communication and Management: Copenhagen Business School, 1–30.
• Mathisen, R. W. (1988). “Medieval Prosopography and Computers: Theoretical and Methodological Considerations.” Medieval Prosopography, 9, 73–128.
• Merriam-Webster. (2023, October 6). “Wing Tip.” Merriam-Webster.com Dictionary. https://www.merriam-webster.com/dictionary/wingtip.
• Oldfield, S. J., & Day, D. (2011). “Narrative, Biography and Prosopography: Historical Method and Its Implications.” MMU Institute for Performance Research, Sports Coaching: Pasts and Futures Conference, 25–26 Haziran, Cheshire, 1–10.
• Ortaylı, İ. (2009). “Türk Tarihçiliğinde Biyografi İnşası ve Biyografik Malzeme Sorunsalı.” Tarih Yazıcılık Üzerine. (ss. 131–143). Ankara: Cedit Neşriyat.
• Öner, O. (2019). A Collective Biography Study of Musicians: Patterns, Networks and Music as a ‘Profession’ in the Late Ottoman Era and the Early Republican Years in Istanbul (Yayınlanmamış doktora tezi). Şehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öner, O. (2021). “Understanding Social Change: Demographic Analyses of Musicians in Late Ottoman Istanbul.” Middle Eastern Studies, 57(2), 227–248.
• Palet, P. D. (2011). “Clientelism and the Potential Uses of Group Biography: The Case of the Family Godó and the Founding of ‘La Vanguardia’.” Biography as a Problem: New Perspectives 3rd Meeting of the European Network on Theory and Practice of Biography European University Institute, 25–26th of February 2011, 2–8.
• Peters, M. (1981). “Group Biography: Challenges and Methods.” New Directions in Biography. (A. M. Friedson, Ed., ss. 41–51). The University Press of Hawaii.
• Rossier, T. (2019). “Prosopography, Networks, Life Course Sequences, and So On: Quantifying with or Beyond Bourdieu?” Bulletin of Sociological Methodology / Bulletin de Methodologie Sociologique, 144(1), 6–39.
• Shapin, S. (1974). “Prosopography as a Research Tool in History of Science: The British Scientific Community, 1700–1900.” History of Science, 12, 1–28.
• Smythe, D. (2000). “Putting Technology to Work: The CD-ROM Version of the Prosopography of the Byzantine Empire I (641–867).” History and Computing, 12(1), 85–98.
• Stone, L. (1971). “Prosopography.” Daedalus, 100(1), 46–79.
• Tekeli, İ. (2001). “Bireyin Yaşamı Nasıl Tarih Oluyor.” Toplumsal Tarih, 95, 13–20.
• Terzioğlu, D. (2001). “Tarihi İnsanlı Yazmak: Bir Tarih Anlatı Türü Olarak Biyografi ve Osmanlı Tarihyazıcılığı.” Cogito, 29, 284–296.
• Tilly, C. (1987). “Family History, Social History, and Social Change.” Journal of Family History, 12, 319–330.
• Türesay, Ö. (2009). “Tarihyazımı ve “Biyografinin Dönüşü”.” Halil İnalcık Armağanı I. (T. Takış & S. Aksoy, Eds., ss. 329–349). İstanbul: DoğuBatı Yayınları.
• Verboven, K., … vd. (2007). “A Short Manual to the Art of Prosopography.” Prosopography Approaches and Applications: A Handbook. (K. S. B. Keats-Rohan, Ed., ss. 36–39). Oxford: University of Oxford.