Örgüt Kültürünün İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Örgütsel Bağlılığın Aracılık Rolü

Yıl 2023, Sayı: 20, 31 - 55, 29.12.2023

Nihan Garipağaoğlu Uğur , Orhan Akova , Derya Semiz Çelik

https://doi.org/10.58793/marusad.1398371

Öz

Bu çalışmanın amacı, örgüt kültürünün işten ayrılma niyetine etkisini belirlemek ve örgüt kültürünün işten ayrılma niyetine etkisinde örgütsel bağlılığın aracılık rolünü tespit etmektir. Veriler anket tekniği yoluyla tesadüfi örnekleme yöntemiyle 96 yiyecek içecek işletmesi çalışanından toplanmıştır. İlişki ve etkilerin ölçülmesi için korelasyon ve regrasyon analizi, aracılık rolünü tespit etmek için ise Sobel Testi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre hiyerarşi kültürü ve klan kültürünün işten ayrılma niyetini negatif yönlü etkilediği görülmüştür. Örgüt kültürünün, çalışanların örgüte bağlılık düzeyini artırarak, işten ayrılma niyetini azalttığı da tespit edilmiştir. Bu çalışmadan elde edilen bulgular ışığında sonuç kısmında tartışma ve değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yiyecek İçecek İşletmeleri, Örgüt Kültürü, Örgütsel Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti, Restoran çalışanları

The effect of organizational culture on intention to leave: the mediation role of organizational commitment

Öz

The research aims to determine the restaurant employees' organizational culture's effect on intent to leave and the mediating role of organizational commitment. A survey was fulfilled with employees of food and beverage (F&B) establishments in shopping malls visited for touristic purposes or as city recreational activities. It was conducted with 96 participants using random sampling method. The results indicate that hierarchy and clan types organizational culture can indirectly reduce the intention to leave the job by increasing the level of commitment of employees to the organization. It is thought that this study will shed light on other studies by considering factors such as perceptions of organizational culture, leadership interactions, and working conditions.

Anahtar Kelimeler

F&B companies, Organizational culture, Organizational commitment, Intent to leave, Restaurant employees

Kaynakça

• Akova, O., & Bayhan, İ. (2015). Örgütsel bağlılık ve rekreasyonel imkânlar arasındaki ilişki: Antalya’da konaklama işletmelerinde çalışanlar üzerine bir araştırma. Journal of International Social Research, 8(38), 789-805.
• Allen, N., & Meyer, J. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of occupational psychology, 63(1), 1-18.
• Balaban, Ö. (2019). A Literature Study on the Concept of Work Values. E. Özsoy içinde, Current ıssues and research in organizational behavior (s. 56). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Balay, R. (2014). Yönetici ve Ögretmenlerde Örgütsel Baglılık. Ankara: Pegem Akademi, (2.Baskı).
• Ballesteros-Rodríguez, J., De Saá-Pérez, P., & Domínguez-Falcón, C. (2012). The role of organizational culture and HRM on training success: evidence from the Canarian restaurant industry. The International Journal of Human Resource Management, 23(15), 3225-3242.
• Bufquin, D., DiPietro, R., Orlowski, M., & Partlow, C. (2017). The influence of restaurant co-workers’ perceived warmth and competence on employees’ turnover intentions: The mediating role of job attitudes. International Journal of Hospitality Management, 60, 13-22.
• Çakar, S., & Özyer, K. (2016). Yiyecek-içecek sektöründe örgütsel bağlılığın ve algılanan örgütsel adaletin çalışanların işten ayrılma niyetine etkileri: alt boyutlar bağlamında bir araştırma. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(2), 227-268.
• Cameron, K., & Quinn, R. (1999). Diagnosing and changing organizational culture. Addison-Wesley, Reading, MA.
• Cameron, K., & Quinn, R. (2011). Diagnosing and Changing Organizational Culture, Third Edition: Based on the Competing Values Framework. John Wiley & Sons .
• Carmeli, A. (2005). The relationship between organizational culture and withdrawal intentions and behavior. International Journal of manpower, 26(2), 177-195.
• Çetin, H. (2014). Otel İşletmelerinde Hizmetkar Liderliğin Çalışanların İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi).
• Cho, S., Johanson, M., & Guchait, P. (2009). Employees intent to leave: A comparison of determinants of intent to leave versus intent to stay. International journal of hospitality management, 28(3), 374-381.
• Curtis, C., Upchurch, R., & Severt, D. (2009). Employee motivation and organizational commitment: A comparison of tipped and nontipped restaurant employees. International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 10(3), 253-269.
• Demirci, B., & Seçilmiş, C. (2020). Restoran işletmelerinde rol stresi ve lider-üye etkileşiminin işten ayrılma niyetine etkisi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 31(3), 228-238.
• Dermody, M., Young, M., & Taylor, S. (2004). Identifying job motivation factors of restaurant servers: insight for the development of effective recruitment and retention strategies. International journal of hospitality & tourism administration, 5(3), 1-14.
• Deshpande, R., & Webster Jr, F. (1989). Organizational culture and marketing: defining the research agenda. Journal of marketing, 53(1), 3-15.
• Edelstein, S., Chiu, D., & Molinski, C. (2012). Corporate culture and nutrition professionals. Journal of foodservice business research, 15(4), 411-418.
• Erdem, R. (2007). Örgüt kültürü tipleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Elazığ il merkezindeki hastaneler üzerinde bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 63-79.
• Eryılmaz, G., Demirci, İ., & Özdemir, F. (2022). Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Vizyoner Liderlik Modelinin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Adana İli Örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1), 43-61.
• Eşitti, B. (2019). Restoran işletmelerinde etik liderlik ve örgütsel bağlılık: Servis ikliminin rolü. Trakya üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 21, 43-64.
• Feinstein, A., Vondrasek, D., & Restaurants, C. (2006). A study of relationships between job satisfaction and organizational commitment among restaurant employees. Work, 702(1), 895-1795.
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage.
• Ghazali, H., & Asmawi, N. (2020). Work culture and turnover intention: a case of restaurant employees in Putrajaya, Malaysia. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 10(10), 1159-1177.
• Ghazali, H., Nashuki, N., & Othman, M. (2018). The influence of perceived organizational support (pos), perceived supervisory support (pss) and organizational commitment (oc) towards intention to leave or intention to stay: A case of casual dining restaurants in Klang Valley, Malaysia. International journal of academic research in business and social sciences, 8(9), 1884-1902.
• Gill, A., Mathur, N., Sharma, S., & Bhutani, S. (2011). The effects of empowerment and transformational leadership on employee intentions to quit: A study of restaurant workers in India. International Journal of Management, 28(1), 217.
• Görkem, O. (2015). Franchising sistemi uygulanan fast food işletmelerinde örgütsel bağlılık: Denizli örneğ. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(1), 267-279.
• Grusky, O. (1966). Career mobility and organzational commitment. Administrative Science Quarterly, 488-503. Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Haseki, M. I. (2013). Customer expectations in mall restaurants: a case study. International Journal of Business & Society, 14(1).
• He, Y., Li, W., & Keung Lai, K. (2011). Service climate, employee commitment and customer satisfaction: evidence from the hospitality industry in China. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 23(5), 592-607.
• Hinkin, T., & Tracey, J. (2000). The cost of turnover: Putting a price on the learning curve. Cornell hotel and restaurant administration quarterly, 41(3), 14-21.
• Jogaratnam, G. (2017). How organizational culture influences market orientation and business performance in the restaurant industry. Journal of hospitality and tourism management, 31, 211-219.
• Jung, H., & Yoon, H. (2017). Error management culture and turnover intent among food and beverage employees in deluxe hotels: The mediating effect of job satisfaction. Service Business, 11, 785-802.
• Kaçan, U. (2023). Örgütsel Kültür ve İletişim Bağlamında “Lüks Restoran” Konsepti. Aydın Gastronomy, 7(2), 325-347.
• Kim, W., Leong, J., & Lee, Y. (2005). Effect of service orientation on job satisfaction, organizational commitment, and intention of leaving in a casual dining chain restaurant. International Journal of Hospitality Management, 24(2), 171-193.
• Korkmaz, H., Sünnetçioğlu, S., & Koyuncu, M. (2015). Duygusal Emek Davranışlarının Tükenmişlik Ve İşten Ayrılma Niyeti İle İlişkisi: Yiyecek İçecek Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(12), 14-33.
• Koutroumanis, D., & Alexakis, G. (2009). Organizational culture in the restaurant industry: Implications for change. Journal of Organizational Culture, Communications and Conflict, 13(2), 45.
• Koutroumanis, D., Alexakis, G., & Dastoor, B. (2015). The influence organizational culture has on commitment in the restaurant industry. Small Business Institute Journal, 11(2), 27-40.
• Kreitner, R., & Kinicki, A. (2010). Organizational Behavior. NY: McGraw-Hill/Irwin (9.baskı).
• Küçükusta, D. (2007). Konaklama işletmelerinde iş-yaşam dengesinin çalışma yaşamı kalitesi üzerindeki etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Turizm İşletmeciliği A.B.D. (Doktora Tezi).
• Meyer, J., & Allen, N. (1987). A longitudinal analysis of the early development and consequences of organizational commitment. Canadian Journal of Behavioural Science/Revue canadienne des sciences du comportement, 19(2), 199.
• Meyer, J., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human resource management review, 1(1), 61-89.
• Meyer, J., Stanley, L., & Parfyonova, N. (2012). Employee commitment in context: The nature and implication of commitment profiles. Journal of Vocational Behavior, 80(1), 1-16.
• Mowday, R. T. (1998). Reflections on the study and relevance of organizational commitment. Human resource management review, 8(4), 387-401.
• Murray, I., Gregoire, M., & Downey, R. (1990). Organizational commitment of management employees in restaurant operations. Hospitality Research Journal, 14(2), 339-348.
• Nongo, E., & Ikyanyon, D. (2012). The influence of corporate culture on employee commitment to the organization. International. International Journal of Business and Management, 7(22), 21-28.
• O’neill, J., Harrison, M., Cleveland, J., Almeida, D., Stawski, R., & Crouter, A. (2009). Work–family climate, organizational commitment, and turnover: Multilevel contagion effects of leaders. Journal of Vocational Behavior, 74(1), 18-29.
• Øgaard, T., Larsen, S., & Marnburg, E. (2005). Organizational culture and performance–evidence from the fast food restaurant industry. Food Service Technology, 5(1), 23-34.
• Oral, H. (2015). Otel işletmelerinde iş koşullarının çalışanların örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
• O'Reilly, C., & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of applied psychology, 71(3), 492.
• Papaioannou, A., Marinakos, K., Vamvoukaki, M., & Dimaki, A. (2021). The effect of organizational culture on organizational commitment and performance: evidence from Tourism and Hospitality Industry. Journal of Tourism Research, 26, 392-410.
• Randall, D. M. (1987). Commitment and the organization: The organization man revisited. Academy of management Review, 12(3), 460-471.
• Robbins, S., & Judge, T. (2009). Organizational behavior. South Africa: Pearson .
• Salha, H., & Ulema, Ş. (2020). Personel güçlendirmenin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: yiyecek içecek işletmeleri üzerine bir araştırma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 439-451.
• San Park, J., & Kim, T. (2009). Do types of organizational culture matter in nurse job satisfaction and turnover intention?. Leadership in Health Services.
• Schein, E. (1990). Organizational culture. American Psychological Association. 45(2), 109-119. Sobel, M. E. (1982). Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equation models. Sociological Methodology, 13, 290-312.
• Spencer-Oatey, H., & Franklin, P. (2012). What is culture. A compilation of quotations. GlobalPAD Core Concepts, 1, 22.
• Takase, M. (2010). A concept analysis of turnover intention: Implications for nursing management. Collegian, 17(1), 3-12.
• Tepeci, M. (2005). The dimensions and impacts of organizational culture on employee job satisfaction and intent to remain. Journal of Travel and Tourism Research, 5(1/2), 21-39.
• Uğur, N. (2020). İçsel ve dışsal motivasyon araçlarının örgütsel bağlılığa etkisi: turizm sektöründe bir araştırma. İstanbul: TC İstanbul Medeniyet Üniversitesi (Doctoral dissertation).
• Uğur, N. G., & Akova, O. (2021). The effect of the covid-19 pandemic on cafe-bar, bistro and night clubs. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 5(2), 139-153.
• Ural, A., & Kılıç, İ. (2013). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS İle Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Uslu, S., & Aktaş, H. (2017). İşten ayrılma niyeti ile örgütsel sessizlik etkileşiminde iş güvencesi memnuniyeti ve iş güvencesi endeksinin aracı rolü: Özel bir hastane çalışanları üzerinde bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(1), 141-160.
• Uygur, A. (2007). Örgütsel Bağlılık İle İşgören Performansı İlişkisini İncelemeye Yönelik Bir Alan Araştırması Yönelik Bir Alan Araştırması. Journal of Commerce, (1), 71.
• Uzunsakal, E., & Yıldız, D. (2018). Araştırmalarında Güvenilirlik Testlerinin Karşılaştırılması ve Tarımsal Veriler Üzerine Bir Uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 14-28.
• Vigoda-Gadot, E., & Ben-Zion, E. (2004). Bright shining stars: The mediating effect of organizational image on the relationship between work variables and army officers' intentions to leave the service for a job in high-tech industry. Public Personnel Management, 33(2), 201-223.
• Wang, C., Xu, J., Zhang, T., & Li, Q. (2020). Effects of professional identity on turnover intention in China's hotel employees: The mediating role of employee engagement and job satisfaction. Journal of Hospitality and Tourism Management, 45, 10-22.
• Warrick, D. (2015). Understanding, Building and Changing Organization Cultures. D. Warrick, & J. Mueller içinde, Lessons in changing cultures (s. 1-17). New Zeland: Triaxis Ltd.
• Way, C., Gregory, D., Davis, J., Baker, N., LeFort, S., Barrett, B., & Parfrey, P. (2007). The impact of organizational culture on clinical managers' organizational commitment and turnover intentions. JONA: The Journal of Nursing Administration, 37(5), 235-242.
• Wayne, S., Shore, L., & Liden, R. (1997). Perceived organizational support and leader-member exchange: A social exchange perspective. Academy of Management journal, 40(1), 82-111.
• Yalçın , A., & İplik, F. (2007). A grubu seyahat acentalarında çalışanların örgütsel bağlılıklarını etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik bir araştırma: Adana ili örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 483-500.
• Yang, J. T. (2008). Effect of newcomer socialisation on organisational commitment, job satisfaction, and turnover intention in the hotel industry. The Service Industries Journal, 28(4), 429-443.
• Yatkın, A. (2009). Örgütsel Yöneti (ileti) şim. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 7(2), 47-55. Yıldırım, F. (2019). İç kontrol ile kurumsallaşma arasındaki ilişkide örgüt kültürünün aracılık etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Burdur: Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Doktora tezi).
• Yılmaz, C., & Akay, E. (2022). Organizasyon Kültürünün İş Tatmini Üzerine Etkisi: Zincir Restoran İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Journal of Travel and Tourism Research, (21), 61-90.
• Yolanda Jorritsma, P., & Wilderom, C. (2012). Failed culture change aimed at more service provision: A test of three agentic factors. Journal of Organizational Change Management, 25(3), 364-391.
• Zain, Z., Ishak, R., & Ghani, E. (2009). The influence of corporate culture on organisational commitment: A study on a Malaysian listed company. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 17(17), 16-26.