Biyopolitika ve Savaşım: Foucault ve Agamben Arasındaki Ayrımın Kavramsal İçeriği

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 23, 26.10.2017

Efe Baştürk

https://doi.org/10.14782/sbd.2017.63

Cited By: 6

Öz

Foucault ve Agamben biyopolitika kavramına farklı açılardan yaklaşırlar. Foucault’cu teoride biyopolitika, “ırk-temelli” bir düşünceye benzerlik üzerinden kurulur; ve bu, yaşam ile ölümün birbirine eklemlendiği pozitif bir bağlama işaret eder. Foucault’cu biyopolitika, iktidar ilişkilerinin üretici bağlamını merkeze alan bir bağlama odaklanır. Bu bağlamda iktidar, yaşamı denetlemek suretiyle özgürlük alanları açan bir tertibat olarak değerlendirilir. Foucault, bunu örneklemek için yaşamı üretkenleştiren biyopolitik mantık düşüncesini ortaya atar. Bedeni güç, sağlık, istek, vb. bağlamlarda üretken kılmaya yönelik biyopolitik tertibatlar, güvenlik mefhumunu yaygınlaştırmayı konu edinirler. Agamben ise, yaşamın ölüme terk edildiği bir biyopolitik mekân (kamp) tasvir ederek kavrama negatif bir anlam yükler. Buna göre biyopolitik iktidar, yaşamın içeriğine olumsal bir ölüm momentinin eklenmesidir. Başka bir ifadeyle, biyopolitika, yaşatmayı ve öldürmeyi eş zamanlı örgütleyen ve birbiriyle ilişkilendiren istisnai bir iktidar gücünü temsil eder. Agamben için biyopolitika, yaşam ve ölümün iç içe geçtiği istisnai mekanlarda temsil edilir. Foucault için mekan, bedeni üretken kılmaya dönük güvenlikleştirici tertibatlar içermekte iken, Agamben, mekanı bütünüyle yaşam ve ölümün olumsal olarak birbirine dolayımlandığı bir eşik olarak görür. Bu makalede amacım, Foucault ve Agamben’in biyopolitika kavramına dair farklılıklarını savaşım kavrayışı üzerinden tartışmaktır. Çünkü savaş mefhumu, biyopolitikanın yaşama dair Agamben’de negatif ve Foucault’da ise pozitif yüklemlerini içeren bir bağlama sahiptir. Foucault ve Agamben arasındaki kavramsal farklılık, ikilinin biyopolitika kavramına eklemledikleri savaş mefhumunda izlenebilir. Foucault, biyopolitik iktidara içkin savaşım olgusunda yaşamı üretkenleştiren faktörleri sekteye uğratan unsurların ayıklanmasını görür. Buna göre toplumsal-politik yaşam, üretken olmasını engelleyen unsurlara karşı sürekli savaş ve gözetim halinde olmalıdır. Örneğin disipliner mekanlar, toplumsal yaşamın üretken-üretken olmayan unsurları arasındaki ayrımın temsil edildiği yerlerdir. Fakat Agamben, biyopolitik iktidarın işlediği savaşım olgusunda, savaşın olumsal ve istisnai çalışmasına odaklanır. Buna göre savaş, toplumsal yaşamın ötesinde bulunan bir “dışarısı” ile yürütülen mücadele değildir. Savaş, toplumun içerisine kaydırılabilecek bir olgudur. Bu sayede yaşam, hem total denetime alınabilmekte hem de iktidarın olağanüstü işleyişine belli bir olağanlık sağlanabilmektedir. Savaşım ve biyopolitika, disiplin ile üretkenleştirmenin ve yaşam ile ölümün iç içe geçerek birbiriyle ilişkilendiği bir momente tekabül etmesi bakımından modern ve geçdönem iktidar ilişkilerini kavrayabilmenin özgül bir momentini oluşturur.

Anahtar Kelimeler

Biyopolitika, Yönetimsellik, Çıplak Hayat, İstisna Hali, Savaşım

Kaynakça

• Agamben, G. (2000). Means Without End Notes on Politics, çev. V. Binetti ve C. Casarino, University of Minnesota Press, London
• Agamben, G. (2008). Olağanüstü Hal, çev. Kemal Atakay, Varlık Yayınları, İstanbul
• Agamben, G. (2010). Tanık ve Arşiv Auschwitz’den Artakalanlar, çev. A. İ. Başgül, Dipnot Yayınları, Ankara
• Agamben, G. (2013). Kutsal İnsan Egemen İktidar ve Çıplak Hayat, çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• Benjamin, W. (2010). “Şiddetin Eleştirisi Üzerine”, Aykut Çelebi (der), Şiddetin Eleştirisi Üzerine (içinde), çev. Ece Göztepe, Metis Yayınları, İstanbul
• Deutscher, P. (2008). “The Inversion of Exceptionality: Foucault, Agamben and ‘Reproductive Rights’”, The South Atlantic Quarterly, Vol. 107, no. 1, ss. 55-71
• Dillon, M. ve Reid, J. (2009). The Liberal Way of War Killing to make life live, New York, Routledge
• Foucault, M. (1987). Söylemin Düzeni, çev. Turhan Ilgaz, Hil Yayınları, İstanbul
• Foucault, M. (2000). “The Birth of Social Medicine”, James Faubion (der), Power Essential Works of Foucault 1954-1984 (içinde), Penguin Books, London, ss. 134-157
• Foucault, M. (2000b). Cinselliğin Tarihi, çev. Hülya Uğur Tanrıöver, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• Foucault, M. (2002). Kliniğin Doğuşu Tıbbi Algının Arkeolojisi, çev. Şule Ünsaldı, Epos Yayınları, İstanbul
• Foucault, M. (2004). “The Crisis od Medicine or the Crisis of Antimedicine”, çev. E. C. Knowlton, W. J. King ve C. O’Farell, Foucault Studies, vol:1, ss. 5-19
• Foucault, M. (2010). The Birth of Biopolitics Lectures at the College de France 1978-1979, çev. Graham Burchell, Palgrave Macmillan, New York
• Foucault, M. (2011). Bilginin Arkeolojisi, çev. Veli Urhan, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• Foucault, M. (2011b). Özne ve İktidar Seçme Yazılar 2, çev. Osman Akınhay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• Foucault, M. (2011c). Büyük Kapatılma Seçme Yazılar 3, çev. Işık Ergüden, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• Foucault, M. (2011d). Toplumu Savunmak Gerekir, çev. Şehsuvar Aktaş, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
• Foucault, M. (2013). Güvenlik, Toprak, Nüfus College de France Dersleri 1977-1978, çev. Ferhat Taylan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Foucault, M. (2013b). Deliliğin Tarihi, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi, Ankara
• Foucault, M. (2013c). Hapishanenin Doğuşu, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi, Ankara
• Lemke, T. (2013). Biyopolitika, çev. Utku Özmakas, İletişim Yayınları, İstanbul
• Schmitt, C. (1996). Siyasi İlahiyat, çev. Emre Zeybekoğlu, Dost Yayınları, Ankara
• Sennett, R. (2011). Ten ve Taş Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, çev. Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul