Neoliberalizme Karşı Demokrasi: Ortak Olanı Yeniden Kurmak İçin Mücadele

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 123 - 142, 04.04.2018

Yavuz Yıldırım

https://doi.org/10.14782/marusbd.412634

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, neoliberalizmin doğrularına sıkışmamış bir demokrasi üzerine inşa edilen yeni
siyaset arayışlarını analiz etmektir. Bu doğrultuda harekete geçirilen talepler, daha geniş çerçevede
ortak olanı yeniden kurmak yönündeki çabaları sembolize ederler. Çalışmada bireysel tepkilerden
kolektif eylemlere geçiş sürecinde gündelik hayatın öneminin altını çizilirken siyasal aktör olarak
sıradan insanın gün geçtikçe önem kazandığı vurgulanmaktadır. Dolayısıyla çalışma, ortak olanın
yeniden kurulmasında gündelik hayatın şekillendiği mekânsal boyutun önemi üzerine inşa edilmiştir.
Bu çerçevede siyasal olanın ne olduğu, ortak olanın nasıl ele alındığı sorularıyla birlikte açık alanlarda
siyaset pratiği konuyu açıklamanın temel noktasını oluşturacaktır. Özne de bu pratik içinde kurulan
siyasal süreç olarak görülecektir. Şehir hakkı, bu unsurları bağlayıcı önemli bir kavram olarak ele
alınacaktır. Çünkü bireysel olanla kolektif olanın temas ettiği kentsel alanlar, kamusal olanın yeniden
düşünülmesinin somutlaştığı noktalardır. Çalışmanın ana argümanı, neoliberalizmin önerdiği piyasacı
doğruların karşısında ortak hayatın yeniden şekillendirilmesi yönündeki arayışın, gündelik hayatın
içinden doğduğu ölçüde köklü bir hal alacağıdır. Bu şekilde siyasetin sadece devletle ilişkili olduğu
görüşün aksine devletin tabandan kurulan bir ortaklık olduğu düşüncesine ulaşılabilir. Neoliberal
düşüncenin demokrasi üzerindeki etkisini bahsedilen genişlikte kapsamlı şekilde sorgulayan Nuit
Debout, Diem25 ve Kuzey Ormanları Savunması örnekleri somutlaştırıcı alt başlıklar olarak ele
alınmıştır. Bu örnekler, gündelik hayat pratiklerini ve taleplerini daha geniş bir siyasal çerçeve ile
buluşturmaya çalışan siyasal eylemlerdir. Bunlar neoliberalizmin yönettiği bir demokrasiye karşı,
karar-verme mekanizmalarına müdahaleyi yeniden tartışmaya açarak demokrasi kavramının
köklerine dönüşünü öngörür. Piyasaların hesap-vermez, uzmanlara dayalı ve teknikleştirilmiş kararalma
süreçleri içinde dışarıda bırakılan sıradan insanın yeniden sesini yükseltme çabasıdır. Dolayısıyla
temsili demokrasinin sınırlarını ve krizini de ortaya koymaktadırlar. Ortak olanı açık alan ve taban
eylemleriyle kurmaya çalışan bu örneklerin yerel, bölgesel ve kıtasal çapta etkiler yarattığı görülebilir.
Demokrasi bu bağlamda kendi hayatı üzerinde kolektif eylemler aracılığıyla söz söylemek ve müdahale
etmek isteyen bireylerin çabalarıyla kavramsal bir hal almaktadır. Bireysel olanla kamusal arasındaki
bağı kurmakta öne çıkan kentsel zeminler, demokrasinin teorisi ile pratiğinin de buluştuğu alanlardır.
Ortak olanı coğrafi ve fiziksel paylaşımların ötesinde siyasal bir tartışmanın zemini olarak ele almak,

kurulacak alternatifleri daha geniş şekilde düşünmeyi sağlar. Alternatif, var olan başka bir kalıbı
kullanmak değil, ortak olanı yeniden kurarak ortaya çıkacaktır. Kentsel alanlar bu açıdan hem somut
hem de teorik çabaları göstermek açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Demokrasi, Ortak Olan, Kolektif Eylem, Nuit Debout, Diem 25, Kuzey Ormanları Savunması

Kaynakça

• Agustin, O. G. (2015). The Common and Its Potential Creativity: Post-Crisis Perspectives. In Giuseppe Cocco, Barbara Szaniecki (Eds.), Creative Capitalism, Multitudinous Creativity, Radicalities and Alterities (pp.43-60). Lanham: Lexington Books.
• Agustin, O. G. (2017). European Counterpublics? DiEM25, Plan B and the Agonistic European Public Sphere. Journal of Civil Society, 13(3), 323-336.
• Badiou, A. (2015). Yunanistan’ın Kaderine Dair 11 Melankolik Madde. http://meseledergisi.com/2015/10/ yunanistanin-kaderine-dair-11-melankolik-madde-alain-badiou/, 06.10.2015, Erişim: 22.01.2018.
• Baysal, E. (2017). Terricide: Poisoning the Lungs of Istanbul. Research and Policy on Turkey, 2(1), 10-24, DOI, s. 10.1080/23760818.2016.1272264
• Brand M., Gupta A. (2016). What is the ‘Nuit Debout’?, http://www.counterpunch.org/2016/05/03/what-isthe- nuit-debout/, Erişim: 01.10.2016
• Birnbaum B. (2016). Daha Önce Görülmemiş Bir Toplumsal Hareket Fransa’da Bir Siyasi Krizi Nasıl Tetikledi?. http://baslangicdergi.org/daha-once-gorulmemis-bir-toplumsal-hareket-fransadabir- siyasi-krizi-nasil-tetikledi-benjamin-birnbaum/, (Çev. Görkem Doğan), 03.07.2016, Erişim. 22.01.2018.
• Butler, C. (2012). Henri Lefebvre: Spatial Politics, Everyday Life and the Right to the City. New York: Routledge Cahill, D., & Konings, M. (2017). Neoliberalism. New York: John Wiley & Sons.
• Carnoy, M. (2014). The State And Political Theory. Princeton University Press.
• Chatterton, P. (2017). Kent Müştereğini Aramak. F. Adaman, B. Akbulut, U. Kocagöz (Haz.), Herkesin, Herkes İçin içinde (s. 202-208). İstanbul: Metis Yayınları.
• Curcio, A. (2010). Translating Difference and the Common. Rethinking Marxism, 22(3), 464-480. Crouch, C. (2004). Post-Democracy. Cambridge: Polity Press.
• De Angelis, M. ve Harvie D. (2017). Müşterekler. Fikret Adaman, Bengi Akbulut, Umut Kocagöz (Haz.), Herkesin, Herkes İçin içinde (s. 105-128), İstanbul: Metis.
• Della Porta, D. (2015). Social Movements in Times of Austerity. Cambridge: Polity.
• Diem25.org (2016). Manifesto. https://diem25.org/manifesto-short-version/, Erişim: 30.09.2016.
• Dikeç, M. (2015). Space, Politics and Aesthetics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Douzinas, C. (2015). Krizde Felsefe ve Direniş. (Çev. Tulga Buğra Işık), İstanbul: Metis Yayınları.
• Erdi-Lelandais, G. (2014). Lefebrve’s Legacy: Understanding the City in the Globalisation Process. In G.
• Erdi-Lelandais (Ed.), Understanding the City: Henri Lefebvre and Urban Studies (s. 1-15). Cambridge.
• Gerbaudo, P. (2017). The Mask and the Flag: Populism, Citizenism and Global Protest. New York: Oxford.
• Gidwani, V. & Baviskar, A. (2017). Kentsel Müşterekler. F. Adaman, B. Akbulut, U.Kocagöz (Haz.), Herkesin, Herkes İçin içinde (s. 198-201). İstanbul: Metis Yayınları.
• Gigi, R. (2010). Five Theses on the Common. Rethinking Marxism, 22(3), 357-373.
• Hardt, M. & Negri, A. (2004). Çokluk. (Çev. Barış Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Harvey, D. (2005). Neoliberalizmin Kısa Tarihi. (Çev. Aylin Onacak), İstanbul: Sel Yayınları.
• Harvey, D. (2008). Umut Mekanları. (Çev. Zeynep Gambetti), İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (2013). Asi Şehirler – Şehir Hakkından Kentsel Devrime Doğru. (Çev. Ayşe Deniz Temiz), İstanbul: Metis Yayınları.
• Haski, P. (2016). Nuit Debout Protests Are Confirmation That France’s Political System is Broken. https:// www.theguardian.com/commentisfree/2016/apr/13/nuit-debout-france-occupy-wall-street-1968, 13.04.2016, Erişim: 14.10.2017.
• Jessop, B. (1990). State Theory: Putting The Capitalist State in Its Place. Penn State Press.
• Jessop, B. (2016). State Theory. In C. Ansell, J. Torfing (Eds.), Handbook on Theories of Governance, (pp. 71- 85). Elgar Publishing.
• Kuzeyormanlari.org (2017). Kuzey Ormanları. http://www.kuzeyormanlari.org/kuzey-ormanlari/, Erişim: 01.10.2017.
• Kaya, A. (2017). Right to Public Space: Social Movements and Active Citizenship in Turkey. Research and Policy on Turkey, 2(1), 1-9, DOI, s. 10.1080/23760818.2016.1272273.
• Lefebvre, H. (1996). The Right to the City. Writings on Cities (pp.147–159). Oxford: Blackwell Publishing.
• Parker, S. (2011). Cities, Politics & Power. New York: Routledge.
• Pescinski, J. (2016). The Common Humanity Of Nuit Debout. https://www.opendemocracy.net/ mediterranean-journeys-in-hope/janina-pescinski/common-humanity-of-nuit-debout, 03.06.2016, Erişim: 15.10.2017.
• Pleyers G. (2016). Nuit Debout: Citizens Are Back in The Squares in Paris. https://opendemocracy.net/ geoffrey-pleyers/nuit-debout-citizens-are-back-in-squares-in-paris, 08.04.2016 Erişim: 02.10.2016
• Purcell, M. (2008). Recapturing Democracy: Neoliberalization and the Struggle For Alternative Urban Futures. New York: Routledge.
• Purcell, M. (2013). The Down-Deep Delight Of Democracy. New York: John Wiley & Sons.
• Radnor, Z. & Osborne, S. & Glennon, R. (2016). Public Management Theory. In C. Ansell, J.Torfing (Eds), Handbook on Theories of Governance (pp. 46-60), Elgar Publishing.
• Ranciere, J. (2007). Siyasalın Kıyısında. (Çev. Aziz Ufuk Kılıç), Metis Yayınları, İstanbul
• Roos, J. E. & Oikonomakis, L. (2013). We are Everywhere! The Autonomous Roots of the Real Democracy Movement. http://roarmag.org/2013/08/autonomous-roots-real-democracy-movement/, Erişim: 03.07.2017.
• Sönmez, P. D. (2015). Kronik: Umudun Çocuklarından Avrupa Sosyalizmine: SYRİZA’nın Büyük Zaferi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(1).
• Springer, S., Birch, K., & MacLeavy, J. (Eds.). (2016). The Handbook of Neoliberalism, New York: Routledge. Stavrides, S. (2016). Common Space: The City as Commons, Zed Books.
• Stavrides, S. (2017). Brezilya Kent Hareketleri. F. Adaman, B. Akbulut, U. Kocagöz (Haz.), Herkesin, Herkes İçin içinde (s. 239-249), İstanbul: Metis Yayınları.
• Swyngedouw, E. (2011). Interrogating Post-Democratization: Reclaiming Egalitarian Political Spaces. Political Geography, 30(7), 370-380.
• Şakiroğlu, S. (2016a). Fransa’da ‘Bilek Güreşi’ ve ‘Solun Kimliği’. http://bianet.org/bianet/emek/175300- fransa-da-bilek-guresi-ve-solun-kimligi, 30.05.2016, Erişim, 22.01.2018.
• Şakiroğlu, S. (çev.) (2016b). Fransa: ‘Gece Ayakta’ ve ‘Popülist Hareket’. https://bianet.org/bianet/ siyaset/175657-fransa-gece-ayakta-ve-populist-hareket, 09.06.2016, Erişim: 22.01.2018.
• Tr.euronews (2016). Nuit Debout ‘Gece Ayakta’ Hareketi Fransa Halkının Sesi Oldu. http://tr.euronews. com/2016/06/17/nuit-debout-gece-ayakta-hareketi-fransa-halkinin-sesi-oldu, 17.06.2017, Erişim: 15.10.2017.
• Varoufakis, Y. (2017). We Need An Alternative To Trump’s Nationalism. It Isn’t The Status Quo. https:// www.theguardian.com/commentisfree/2017/jan/22/trumps-nationalism-response-not-globalization, 22.01.2017, Erişim: 18.10.2017.
• Varufakis, Y. (2015). Küresel Minotaurus. (Çev. Ferhat Kohen), Encore Yayınları, İstanbul.
• Wadham, Lucy (2016). French Take To The Barricades To Protect Their Way Of Life. https://www. theguardian.com/commentisfree/2016/may/14/france-paris-nuit-debout-protests-may-1968, Erişim: 14.10.2017.
• Wood, P. B. (2017). Citizenship, Activism and the City: The Invisible and the Impossible. London: Routledge.
• Yates, L. (2015). Everyday Politics, Social Practices And Movement Networks: Daily Life In Barcelona’s Social Centres. The British Journal of Sociology, 66 (2), 236-258.
• Yıldırım, Y. (2013). Sosyal Forum’dan Öfkeliler’e, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldırım, Y. (2015). Avrupalı Toplumsal Hareketlerin Yükselişi: 2012-2014 Arası Kurulan Birliktelikler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(4), 983-1002.
• Yıldırım, Y. ve Gümrükçü, S. B. (2017). Tekel-HES ve Gezi Parkı Protestoları Ekseninde Türkiye’de Eylem Dalgalarının Sürekliliği ve Değişimi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 26, 388-405.
• Yıldız, O. (2015). Popülist İtirazdan Popülist İdareye: SYRIZA ve PODEMOS Örnekler. Mülkiye Dergisi, 39(2), 291-296.
• Zevnik, A. (2015). Maze of Resistance: Crowd, Space and the Politics of Resisting. Globalizations, 12(1), 101-115.