ESKİ MEZOPOTAMYA VE ANADOLU’DA DAVUL ÇALMA GELENEĞİ: SUMER VE HİTİT ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 42, 29.07.2021

Suzan Akkuş Mutlu

Öz

Dünya kültür mirasının oluşmasında önemli katkı sağlayan uygarlık merkezleri arasında yer alan Eski Mezopotamya ve Anadolu coğrafyalarında müzik ve müzik aletleri; büyünün, sanatın, iletişimin ve törenlerin en önemli argümanlarını oluşturmuştur.
İnsanoğlu, tarih öncesi dönemlerden itibaren doğadaki uygun aletleri kullanarak müzik yapmaya çalışmıştır. Doğadaki malzemelerden yararlanılarak müziğe dair yapılan ilk aletlerden biri de davul olmuştur. İlk davul örnekleri ise ağaç kovukları, pişmiş toprak ve hayvan derilerinden yapılmıştır. Tarihsel kronolojiye dair yapılan değerlendirmeler sonucunda müziğe verilen önemin artarak devam ettiği gözlemlenmiştir. Eski Çağ’da kullanımını incelediğimiz davulun ilk örnekleri III. Ur Sülalesi Dönemi’nde Sumerliler tarafından kullanılmıştır. Bu bağlamda dönemin yazılı metinleri ve tasvirleri müziğin kullanıldığı durumları ve yerleri göstermiştir. Ancak tasvirlerde yer alan bazı müzik aletlerinin karşılıklarının metinlerde tespiti söz konusu olmamıştır.
Genellikle merasim müziklerinin önemli bir parçası olan davullar farklı boyutlarda üretilmiştir. Üretimi gerçekleştirilen davullara farklı anlamlar atfedilmiştir. Örneğin tapınak davulları kutsal kabul edilmiş olup, bakımına ve korunmasına ayrı bir özen gösterilmiştir. Bütün bunların yanı sıra dönemin yazılı arşivleri, müziğin ne zaman çalınacağı ve ne zaman durdurulacağının da kurallara bağlandığını göstermiştir.
Eski Mezopotamya ve Anadolu’da Davul Çalma Geleneği: Sumer ve Hitit Örneği isimli bu çalışmamızda çivi yazılı kaynaklar ve arkeolojik bulgular esas alınarak Eski Mezopotamya ve Anadolu’da davul çalma geleneğini ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ritüel, Davul, Müzik, Eski Anadolu, Mezopotamya.

Kaynakça

• AKKUŞ MUTLU, S. (2012), Eski Mezopotamya’da Törenler, GÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• AKKUŞ MUTLU, S. (2014), “Eski Mezopotamya’da Beddua ve Felaketlerden Korunma Ritüelleri”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 9, ss. 278-293.
• BARNETT, R. D.; Bleibtreu, E.; Turner, G. E. (1998), Sculptures From The Southwest Palace Of Sennacherib At Nineveh, London, British Museum Press.
• BODEN, P. J. (1998), The Mesopotamian Washing Of The Mouth Mitual: An Examination Of Some Of The Social And Communication Strategies Which Guided Die Development And Performance Of The Ritual Which Transferred The Essence Of The Deity İnto Its Temple Statue, The Johns Hopkins University, Doctoral Thesis.
• BOUZARD, W. (1997), We Have Heard With Our Ears, O God: Sources of the Communal Laments In The Psalms, SBL Dissertation Series 159, Atlanta, Scholars Press.
• COLLON, D. (2003), “Dance İn Ancient Mesopotamia”, Near Eastern Archaeology, Vol. 66, No.3, pp. 96-102.
• COOPER, J. S. (2006). “Genre, Gender, and the Sumerian Lamentation”, Journal of Cuneiform Studies, Vol. 58, pp. 39-47.
• DİNÇOL, B. (2003a), Eski Önasya ve Mısır’da Müzik, İstanbul, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• DİNÇOL, B. (2003b), “Hititlerde Müzik”, Toplumsal Tarih Dergisi, S. 119, ss. 50-55.
• ELİADE, M. (2002), Babil Simyası ve Kozmolojisi, İstanbul, Kabalcı Yayınevi.
• GELLER, M. J. (2002). “West Meets East: Early Greek and Babylonian Diagnosis”, Archiv für Orientforschung ,Vol. 48, No. 49 pp. 50-75.
• ŞAHİNBAŞ ERGİNÖZ, G. (1999), Hititlerde Anatomi ve Tıp, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• KRAMER, S.N. (1940), “Lamentation Over the Destruction of Ur’’, The Oriental İnstitute Of The University Of Chicago Assyriological Studies, (12).
• KRAMER, S., N. (2000), Sümerlerin Kurnaz Tanrısı Enki, (Çev. Hamide Koyukan), 1. Basım, İstanbul, Kabalcı Yayınları.
• KRAMER, S. N. (2009), Tarih Sümerde Başlar, (Çev. Hamide Koyukan), İstanbul, Kabalcı Yayınları.
• LENZI, A. (2011), Reading Akkadian Prayers and Hymns An Introduction, Edt: Ehud Ben Zvi, Roxana Flammini, Atlanta, Society of Biblical Literature.
• MASALCI, G. (2012), Hititlerin Kullandığı Bir Müzik Aleti: GIŠ DINANNA, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• MASALCI ŞAHİN, G. (2016), “Hititçe Çivi Yazılı Belgelerde Geçen Sümerce Bir Müzik Aleti: (GIŠ)ŠÀ.A.TAR/TIBULA”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 1, ss. 82-90.
• MASALCI ŞAHİN, G. (2018), Hititlerde Müzik, Müzik Aletleri ve Müzisyenler, AÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• MCINTOSH, J. R. (2005), Ancient Mesopotamia New Perspectives, USA, ABC-CLIO Publisher.
• MURAT, L. (2003), “Ammihatna Ritüelinde Hastalıklar ve Tedavi Yöntemleri”, Archivum Anadolivum, C.6, S. 2, ss. 89-109.
• ODISHO, A. Y. (2004), The Akitu Festival İn Mesopotamia The Expression Of Royal Ideology Through Religion, Ritual, And Architecture, Thesis The Department Of Near Eastern Studies The University Of California.
• PELED, I. (2017).” Cultural Transformations from Mesopotamia to Hatti? The Case of the GALA”, Journal of Cuneiform Studies , Vol. 69, pp. 109-116.
• PETTER, D. L. (2009), The Book Of Ezekiel: Patterned After A Mesopotamian City Lament?, Doctor’s Thesis of Philosophy, Department of Near and Middle Eastern Civilizations University of Toronto.
• RASHİD, S. A. (2004), “Mezopotamya ve Anadolu’da Müzik Kültürü”, I. Uluslararası Tarihte Anadolu Müziği ve Çalgıları Sempozyumu, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, ss. 129-145.
• REYHAN, E. (2016), “Hitit Kültür Dünyasında Bayram Ritüelleri”, Turkish Studies, C. 11, S. 16, ss. 89-114.
• SACHS, C. (1968). The History Of Musical Instruments, Newyork, W.W Norton Company Publishers.
• SAY, A. (2006), Müzik Tarihi, Ankara, Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• SAYIN, M. (2018), Neolitik Çağ’dan Hititlere Anadolu’da Müzik ve Enstrümanlar,1. Baskı, Ankara, Akademisyen Kitabevi.
• SÖNMEZ, D. (2008), Antik Dönemde Anadolu’da Müzik ve Müzik Aletleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• SÜNBÜL, N. (2020), Eski Mezopotamya’da Müzik (Sumer, Akad ve Asur), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• ÜNAL, A. (1980), “Hitit Tıbbının Ana Hatları’’, Belleten, C. XLIV, S. 175, ss. 475–495.
• ÜNAL, A. (2003), Hitit Devrinde Anadolu II, 1. Baskı, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• ÜNAL, A. (2004), “Çivi Yazılı Hititçe Kaynaklara Göre Hititler’de ve Çağdaş Eski Anadolu Toplumlarında Müzik, Dans, Eğlence ve Akrobatik Oyunlar”, I. Uluslararası Tarihte Anadolu Müziği ve Çalgıları Sempozyumu, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, ss. 98-118.
• VEENHOF, K. R. (2017), Kültepe Tabletleri VIII, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.