Grimm Masallarında Sunulan Toplumsal Cinsiyet Söylemi Ve Evlilik Algısı : Propp Analizine Göre On İki Kardeş Masalının İncelenmesi

Yıl 2022, , 177 - 200, 30.11.2022

Feride Seçgin , Nurhayat Yoloğlu

https://doi.org/10.56202/mbsjcs.1185602

Öz

Dünyanın çeşitli ülke ve toplumları kendilerine özgü farklı türlerde masallara
sahiptir. Ancak tüm dünyada bilinen, benimsenen ortak masallar da bulunmaktadır.
Bunların başında Alman Dilbilimciler olan Jacob ve Wilhelm Grimm
kardeşlerin derlemiş oldukları Grimm Masalları gelmektedir. Dünyaca tanınan
Grimm kardeşlerin masalları pedagojik açıdan olumlu ve olumsuz pekçok öğe
içermektedirler. Bu masallarda bir yandan örneğin dürüstlük, güç koşullara karşı
koyma, yardımseverlik gibi olumlu temel değerler yer alırken, diğer yandan özellikle
toplumsal cinsiyet ve evliliğin kahramanlara bir ödül olarak sunulması gibi
yanlış algı yaratan söylemler ve şiddet, çocuklara kötü örnek olabilecek sahneler,
korku içerikleri gibi olumsuz unsurlar da yer almaktadır.

Bu çalışmada Jacob ve Wilhelm Grimm Kardeşlerin on iki kardeş masalı
toplumsal cinsiyet söylemleri açısından ve Vladimir Propp’un yapısal anlatı çözümleme
yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Sonuç olarak Grimm Masalları’nın
toplumsal cinsiyet söylemleri açısından çocuk yazınında yer almaması ancak toplumsal
kültür hazinesi olarak yetişkinler için korunması gerektiği düşüncesi hakim
olmuştur. Çocuk yazınında yer alan doğruluk, dürüstlük, iyi kalplilik, sorumluluk
gibi evrensel ahlaki değerleri içeren ve toplumsal cinsiyet söylemlerinden arındırılmış;
çocuğun gelişim düzeyine uygun içerikte eserlerin seçilerek çocuklara okunması
önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

: Grimm Masalları, Toplumsal Cinsiyet, Evlilik Söylemi, Propp Analizi, Grimm Tales, Marriage Discourse, Propp Analysis

Gender Discourse And Perceptions Of Marriage In Grimm Tales : An Analysis Of The Tale Of Twelve Brothers Based On Propp’s Method

Öz

Different countries and societies in the world have different types of fairy tales
that are unique to them. However, there are common stories that are known and
embraced around the world. The first of these are the fairy tales of the Brothers
Grimm. The fairy tales of the world-famous Brothers Grimm contain many positive and negative elements in terms of pedagogy. In these narratives, on the one
hand, there are positive core values such as honesty, resilience to difficult conditions
and benevolence, on the other hand, discourses that provoke misperceptions
such as gender discourses and the depiction of marriage as a reward for the heroes,
violence, scenes that can set a bad example for children, horror content, but also
negative factors.

In this study, the story of the Twelve Brothers by the brothers Jacob and Wilhelm
Grimm is analyzed with regard to gender discourses and using Vladimir Propp’s
method of structural narrative analysis. As a result, the idea prevailed not to include
Grimm’s fairy tales in children’s literature in the sense of gender discourse,
but rather to protect them as a social cultural asset for adults. It incorporates universal
moral values such as honesty, kindness, and responsibility in children’s literature
and is free of gender discourse; It is recommended to choose content that is
appropriate to the child’s developmental level and read it to the children.

Anahtar Kelimeler

Grimm Tales, Gender, Marriage Discourse, Propp Analysis

Kaynakça

• Akgül Gök, Fulya (2013). Evli Kadın ve Erkeklerin Toplumsal Cinsiyet Rolleriyle İlgili Algılarının Aile İşlevlerine Yansıması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aytaç, Gürsel (2005). Yeni Alman Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Akçağ Yayınları.
• Aytaç, Gürsel (2012). Yeniçağ Alman Edebiyatı. İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Baş, Özlem ve Yalçın, Işıl Uğur (2017). “ ‘Kırmızı Başlıklı Kız’ Masalı ve Varyantaları Üzerine Bir İnceleme”. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 5(1): 26 - 2.
• Berger, John (2018). Görme Biçimleri. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Berktay, Fatmagül (2015). “ Felsefenin Kadına Bakışı”, “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları” içinde. Der. Bertil Emrah Oder, Hülya Durudoğan, Fatoş Gökşen, Deniz Yükseker. İstanbul: Koç Üiversitesi Yayınları.
• Bilkan, Ali Fuat (2001). Masal Estetiği. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Bolat, Nursel (2017). “Keloğlan Kimliğinde Türk Masallari Anlatısı: Propp Yönteminde Türk Masalları” . MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi , 6(3): 201 - 226.
• Boratav, Pertev Naili, & Van Gennep, Arnold (2000). Halk Edebiyati Dersleri - Boratav Arşivinden 1/ Ek: Folklor (Cilt 1). İstanbul: TC Kültür Bakanlığı - Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Carter, Angela (1998). Shaking a Leg: Collected Journalism and Writings. New York: Penguin Books.
• Çalık, Sibel (2018). Grimm Masallarının Dönüşümü Üzerinden Kadın İmgesi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirgöz Bal, Meltem (2014). “Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış”. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(1): 16.
• Doğancı, Hatice Kübra, & Tuncay, Tarık (2020). “Tarihsel Süreçte Kadının Aile İçindeki Konumunun Feminist Sosyal Hizmet Yaklaşımı Temelinde Değerlendirilmesi”. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(3).
• Donovan, Josaphine (2021). Feminist Teori. Çev., Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek, Fevziye Sayılan. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ford, Henry Justice (1890). Illustration zu „Die zwölf Brüder“. Illustration from “The Twelve Brothers” in The Red Fairy Book. 09 04, 2022 tarihinde https://www.grimmstories.com/tr/grimm_masallari/oniki_erkek_kardes adresinden alındı.
• Gerstner, Hermann (1984). BRÜDER GRIMM. Mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch.
• Grimm, Jacob ve Grimm, Wilhelm (2006). Grimm Masalları (Cilt 1). Çev., Kamuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Güneş, Hasan (2006). “Grimm Masallarının Çocuklar Üzerindeki Etkileri”. Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güney, Eflatun Cem (1971). Folklor ve Halk Edebiyatı Özellikleri, Sözlü Gelenekleri ve Yazılı Örnekleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Harshbarger, Scott (2013). “Grimm and Grimmer: “Hansel and Gretel” and Fairy Tale Nationalism”. Style, 4(47), 490 - 508.
• Helimoğlu Yavuz, Muhsine (1994). Masallar. Ankara: Doruk Yayınları.
• Kara, Şenay (1999). Angela Carter’s Rewriting of Bth “Fact” and Fiction or “Putting New Wine in Old Bottles to Make Them Explode”. Studied in Her Following Three Stories: “The Fall River Axe Murders” , “The Werewolf” , “The Company of Wolves”. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kıran, Elif (2017). “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Türkiye’de Çocuk Gelinler”. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi (ICOMEP 2017 Özel Sayısı): 1-8.
• Koraş, Gül Enise (2019). “Grimm Kardeşler ve Andersen Masallarında Cinsiyet ve Karşıt Kavramların İncelenmesi”. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ostergaard, Lise (1992). “Gender”, “Gendered Development. A Practical Guide, içinde. (Derleme: Lise Ostergaard). Londra ve Newyork: Routledge.
• Propp, Vladimir (2018). Masalın Biçimbilimi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Şirin, Mustafa Ruhi (1994). 99 Soruda Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• TDK Sözlüğü (2022). “Masal”. https://sozluk.gov.tr/
• Ünlüer, Pınar (2013). “Masalların Dini ve Ahlaki Açıdan İncelenmesi: Billur Köşk Örneği”. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, R. (2014). “Anlatı Yoluyla Dünyanın Zihinsel Yeniden Kurulumu: ‘Palto’, ‘Dönüşüm’ ve ‘Hayvan Çiftliği’ Romanlarının Alımlama Pratikleri Üzerine Bir İnceleme” (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kocaeli Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
• Yavuzer, Haluk (2005). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Zipes, Jack (1988). The Brothers Grimm: From Enchanted Forests to the Modern World. New York: Routledge.