Deprem Sonrası Açık Yeşil Alan Kullanım Olanaklarının Kilis Kentsel Sit Alanında İrdelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: Special Issue, 394 - 416, 26.12.2023

Saliha Taşçıoğlu

https://doi.org/10.30785/mbud.1306455

Öz

Kentlerin temel çekirdeği konumundaki Kentsel Sit alanları, şehrin ana karakterini yansıtan özelliklere sahiptir. Yeşil alanlar ise, kentlerin estetik değerini arttırmanın yanısıra, yaşam kalitesine katkı sunmaktadır. Bu katkı kullanıcılar üzerinde olumlu yönlü ruhsal ve psikolojik desteği içermektedir. Kilis Kentsel Sit Alanı 6 Şubat 2023’de ülkemizde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremde, birçok tarihi yapının etkilendiği ve hasarın oluştuğu alandır. Çalışmada öncelikle Kentsel Sit alanı içerisinde yer alan ve imar planında park olarak belirlenen 8 adet alan belirlenmiştir. Sonraki aşamada ise, bu parkların kullanımı irdelenmiş, bitki türleri ve mahallelere dair kişi başı park kullanım alanı hesaplanmıştır. Çalışma alanında en büyük yeşil alan miktarı ve sert zemin alanı İslambey Parkı’nda, en fazla bitki çeşitliliği ise Ayşecik Çay Bahçesi’nde tespit edilmiştir. Çalışmada, bu alanların planlanma aşamasında, deprem sonrasında kullanımı destekleyici mekan kullanımı, donatı elemanları ve malzeme seçiminin önemine vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kilis, açık yeşil alan, deprem, kentsel tasarım, kentsel sit alanı

Teşekkür

Makalede ulusal ve uluslararası araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Çalışmada etik kurul izni gerekmemiştir.

An Examination of the Possibilities of Green Space Utilization after the Earthquake in the Kilis Urban Protected Area

Öz

Historic districts, which are the heart of cities, have features that reflect the city's main characteristics. In addition to contributing to the quality of life, green areas also increase the aesthetic value of cities. This contribution also includes positive spiritual and psychological support for users. Kilis urban protected area is a region where many historical buildings were affected and damaged by the Kahramanmaraş-centered earthquake that took place in Türkiye on February 6, 2023. The study first identified eight areas within the urban protected area that were designated as parks in the Zoning Plan. Then, the use of these parks was examined, and the per capita park usage area was calculated in terms of plant species and neighborhoods. The study area's most green space was found in İslambey Park, and the most plant diversity was found in Ayşecik Tea Garden. The analysis found that mainly used evergreen species were Cupressus sempervirens (140), Euonymus japonica “Aurea” (83), and Ligustrum japonicum (64). The study emphasized that these areas should be considered as a whole with the historical texture in the planning stage, in the selection of reinforcement elements and materials, and that they have a therapeutic feature for the users during and after the earthquake.

Anahtar Kelimeler

Kilis, open green space, earthquake, urban design, urban protected area

Kaynakça

• Acar, C. ve Sarı, D. (2010). Kentsel yerleşim alanlarındaki bitkilerin peyzajda kullanım tercihleri açısından değerlendirilmesi: Trabzon kenti örneği, Ekoloji, 19, 173-180. Erişim Tarihi (20.04.2023): https://www.researchgate.net/publication/250395743_Kentsel_Yerlesim_Alanlarindaki_Bitkilerin_Peyzajda_Kullanim_Tercihleri_Acisindan_Degerlendirilmesi_Trabzon_Kenti_Ornegi
• Aksoy, Y. (2001). İstanbul Kenti Yeşil Alan Durumunun İrdelenmesi, Doktora Tezi. İ.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Aksoy, Y. ve Akpınar, A. (2011). Yeşil alan kullanımı ve yeşil alan gereksinimi üzerine bir araştırma İstanbul ili Fatih ilçesi örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(20), 81-96.
• Altunkasa, M. F. (2004). Adana'nın Kentsel Gelişim Süreci ve Yeşil Alanlar. Adana Kent Konseyi Çevre Çalışma Grubu Bireysel Raporu, Adana.
• Arslan, R. (1993). Kent Planlamasında Değerlendirme Teknikleri. Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü. Üniversite Yayın No:270, Fakülte Yayın No: MF-SBP 93.020.
• Aytin, B. K. ve Korkut, A. B. (2015). Edirne merkez ilçe kentsel sit alanı sınırları içerisindeki açık ve yeşil alan varlığının irdelenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. Erişim Tarihi (12.06.2022): https://acikerisim.nku.edu.tr/xmlui/handle/20.500.11776/1999
• Atalay, H. (2008). Deprem Durumunda Kentsel Açık ve Yeşil Alanların Kullanımı–Küçükçekmece Cennet Mahallesi Örneği (İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Çavuş, G. (2013).Deprem Bölgelerindeki Açık-Yeşil Alan Sistemi İlke ve Standartlarının Bolu İli Örneğinde İrdelenmesi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara
• Demiroğlu, D., Yücekaya, M., Gunaydın, A. S. ve Taşcıoğlu, S. (2017). Ecological approach to urban parks: the case of urban parks in Kilis, Turkey. Feb-Fresenius Environmental Bulletin, 7142. Erişim Tarihi (02.06.2022): https://www.researchgate.net/publication/324974946_Ecological_approach_to_urban_parks_The_case_of _Urban_Parks_in_Kilis_Turkey
• Doygun, H. ve İlter, E. (2007). Kahramanmaraş kentinde mevcut ve öngörülen aktif yeşil alan yeterliliğinin incelenmesi. Ekoloji Dergisi 17, 65, 21-27
• Gökgöz, B. İ., İlerisoy, Z. Y. ve Soyluk, A. (2020). Acil durum toplanma alanlarının ahp yöntemi ile değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (19), 935-945.
• Gül. A. ve Küçük, V. (2001). Kentsel açık-yeşil alanlar ve Isparta kenti örneğinde irdelenmesi. Turkish Journal of Forestry, 2(1), 27-48. Erişim Tarihi (02.06.2023): https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/195601
• Gülgün, B., Yazıcı K., Dursun, S. ve Tahta, B. T. (2016). Earthquake park design and some examples from the world and Turkey. Journal of International Environmental Application and Science, 11(2), 159-165.
• Jack, S., Emily J. (2012). Survival and growth factors affecting community-planted urban street trees," Cities and the Environment (CATE): Vol. 4: Iss. 1, Article 10. Access Address (02.06.2023): https://digitalcommons.lmu.edu/cate/vol4/iss1/10
• KAİP. (2003). Kilis Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı İmar Planı Açıklama Raporu, 32 s, Gaziantep.
• Kırçın, P. N., Çabuk, S. N., Aksoy, K. ve Çabuk, A. (2017). Ülkemizde Yeşil Alanların Afet Sonrası Toplanma Alanı Olarak Kullanılma Olanaklarının Artırılması Üzerine Bir Araştırma, 4. Uluslararası deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı 11-13 Ekim 2017, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Kilis Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2014). Kilis Gezi Rehberi, Ofset Matbaa.
• Koçan, N. ve İbiş, Ş. (2020). Çankırı ili kentsel açık yeşil alan varlığının belirlenmesi ve geliştirilmesi üzerine bir araştırma. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 10 (2), 154-163. Erişim Tarihi (02.06.2023): https://dergipark.org.tr/en/pub/ordubtd/issue/58759/792762
• Koçan, N. ve Sürün, S. (2020). 1. Derece deprem kuşağında yer alan Balıkesir-Burhaniye kenti için deprem parkı önerisi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9(1), 14-31.
• Korgavuş, B. ve Ersoy, M. (2015). Kadıköy ilçesi kentsel açık ve yeşil alanlarının olası İstanbul depreminde yeterliliğinin irdelenmesi. In International Burdur Earthquake & Environment Symposium (IBEES2015) Uluslararası Burdur Deprem ve Çevre Sempozyumu, May (Vol. 7, No. 9).
• Onsekiz, D. ve Emür, S. H. (2008). Kent parklarında kullanıcı tercihleri ve değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi, Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi. 24 (1). 69-104.
• Ortaçeşme V., Karagüzel O., Atik M. ve Sayan M. S. (2000). Antalya kentinin aktif yeşil alan varlığı üzerinde bir araştırma, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(1): 11-22. (13) (PDF) Kentsel Açık-Yeşil Alanların Kent Yaşamındaki Yeri ve Önemi. Available from: https://www.researchgate.net/publication/277310689_Kentsel_Acik- Yesil_Alanlarin_Kent_Yasamindaki_Yeri_ve_Onemi [accessed Jun 12 2023].
• Perçin, H. (1989). Kent içi Yeşil Alanlar, Samsun Doğayı Koruma Derneği Konferans Notu, Samsun.
• Pinto, L. V., Ferreira C. S. S., Inácio M. ve Pereira P. (2022). Urban green spaces accessibility in two European Cities: Vilnius (Lithuania) and Coimbra (Portugal). Geography and Sustainability, 3(1), 74-84. Access Address (02.06.2023) https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666683922000153
• Taşçıoğlu, S. ve Kuzucu, M. (2019). Kent yaşamında dış mekân süs bitkilerinin önemi ve kullanıcı tercihleri: Kilis Örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(3), 624-632. Erişim Tarihi (02.10.2022): https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/893224
• TUİK, (2022). Türkiye İstatistik Kurumu, Erişim Tarihi (02.10.2022): https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685
• Vural, H. (2020). Bingöl halkının yeşil alan kullanımı ve kent parkları yeterliliklerinin değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(1), 79-90.
• Yenice, M. S. (2012). Kentsel yeşil alanlar için mekânsal yeterlilik ve erişebilirlik analizi; Burdur örneği, Türkiye. Turkish Journal of Forestry, 13(1), 41-47. Erişim Tarihi (22.3.2023) https://dergipark.org.tr/en/download/article- file/195785
• Yücekaya, M. (2013). Kilis’te Açık Yeşil Alanlar ve Park Nitelikleri. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri. Erişim Tarihi (15.12.2022): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=EiiDzjgqCZAX7GpUyQsKFw&no=46ODgLo37DvKJxrDmG9txA