Kahramanmaraş Depremi Sonrasında Hatay’da Kaybolan Kültürel Peyzaj Değerlerinin Analizi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: Special Issue, 124 - 141, 26.12.2023

Selvinaz Gülçin Bozkurt

https://doi.org/10.30785/mbud.1331367

Öz

Hatay tarih boyunca pek çok dine ve medeniye ev sahipliği yapmış bir kenttir. Ancak Kahramanmaraş ve yakın çevresinde 6 Şubat 2023’de meydana gelen deprem sonucunda başta Hatay olmak üzere Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa ve Elazığ gibi şehirlerde büyük bir yıkıma neden olmuştur. Bu deprem alanda yalnızca konutların değil mekanla özdeşleşen kültürel peyzaj değerlerini de yok etmiştir. Bu nedenle çalışma kapsamında Hatay’da deprem öncesi ve sonrasında birincil derecede öneme sahip kültürel peyzaj alanlarının belirlenmesi ve önemi vurgulanarak bu alanların sürdürülebilirliğinin sağlanması için bir farkındalık yaratılması ve bilinç oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda alanla ilgili yapılan gözlem ve incelemeler ile çeşitli kaynaklardan edinilen bilgiler doğrultusunda kentin kültürel peyzajına yerleşmiş olan kentsel kimlik ve hafıza mekanları belirlenmiş ve bu alanların deprem öncesi ve sonrasındaki durumları ele alınarak toplumsal hafızanın sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Kültürel peyzaj, hafıza mekânlar, kentsel kimlik, sürdürülebilirlik, Hatay

Analysis of Lost Cultural Landscape Values in Hatay After the Kahramanmaraş Earthquake

Öz

Hatay is a city that has hosted many religions and civilizations throughout history. However, as a result of the earthquake that occurred in K.Maraş and its surroundings on February 6, 2023, it caused great destruction in cities such as Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa and Elazığ, especially in Hatay. This earthquake destroyed not only the residences but also the cultural landscape values identified with the place. For this reason, within the scope of the study, it is aimed to determine the cultural landscape areas of primary importance in Hatay before and after the earthquake and to create awareness and consciousness in order to ensure the sustainability of these areas by emphasizing their importance. For this purpose, in line with the observations and examinations made about the area and the information obtained from various sources, the urban identity and memory spaces settled in the cultural landscape of the city were determined and suggestions were made to ensure the sustainability of the social memory by considering the conditions of these areas before and after the earthquake.

Anahtar Kelimeler

Cultural landscape, places of memory, urban identity, sustainability, Hatay

Teşekkür

Makalede ulusal ve uluslararası araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Çalışmada etik kurul izni gerekmemiştir.

Kaynakça

• Anonim. (2016-2023). https://www.ilimiz.net/ildetay/31-hatay-ilimiz.html Erişim Tarihi: (20.07.2023)
• Anonim. (2007-2021). https://www.cografya.gen.tr/tr/hatay/ Erişim Tarihi: (20.07.2023)
• Anonim. (2023). https://www.antakyatso.org.tr/tr/genel-sayfa/hatay/hatay-tarihi-49.html Erişim Tarihi: (20.07.2023)
• Abdula, H. (2019). Mimari travma: savaşın kentsel hafıza üzerindeki etkilerinin Prizren ve Yakova bağlamında incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kart-Aktaş, N. (2022). Kültürel peyzaj alanlarında afetler ve riskler: İstanbul Tarihi Yarımada yönetim planı üzerine bir değerlendirme. Journal of Humanities and Tourism Research, 12 (1): 147-162.
• Beyazıt, E. (2016). Kent Kimliği Bağlamında Hatay-Kent Aktörleri Gözüyle Kentsel Kimlikte Kırılma Noktaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, SBE Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Isparta.
• Boccardi, G. (2006). A Strategy for Reducing Risks from Disasters at World Heritage Properties. Integrating traditional knowledge systems and concern for cultural and natural heritageinto risk management strategies Proceedings from the special session organized by ICCROM and the World Heritage Centre for the International Disaster Reduction Conference (IDRC). Davos, Switzerland.
• Birol, G. (2007). Bir kentin kimliği ve Kervansaray Oteli üzerine bir değerlendirme. Arkitek Dergisi, Kasım-Aralık, Sayı: 514, ss.46-54.
• Cengiz, A. K. (2014). Eski Antakya Evlerinin ikamet edenler tarafından günümüzde kullanımı ve anlamlandırılma biçimleri. MKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), ss.111-130.
• Çiftyürek, M. (2022). Tarihi Antakya sabunhanelerinde geleneksel sabun üretim süreci ve bu süreçte kullanılan teçhizatlar. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(49), 473-491.
• Duman, L. (2016). Hatay’daki Uluslaştırma Politikaları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demir, A. (1996). Çağlar İçinde Antakya. İstanbul: Akbank Yayınları.
• Erdoğan, E. (2013). Kültürel Peyzaj ve Sınıflandırılması. E. Erdoğan, A. Uslu, M. E. Yazgan ve Z. Dilaver içinde, Peyzaj ve Tarım (s. 46-73). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Freely, J. (2003). Türkiye Uygarlıklar Rehberi 4-Akdeniz Kıyıları, (Çev. T. Birkan-G. Koca-A. Biçen). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gündüz, A. (2009). XVI. Yüzyılda Antakya Kazası (1550-1584). Yayın No: 23, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Yayınları.
• Güler, H. G., Özer Sözdinler, C., Arıkawa, T. & Yalçıner, A., C. (2018). Tsunami Afeti Sonrası Yapısal ve Sosyal Planlama, Yapılanma Aşamaları ve Farkındalık: Japonya Örneği. Teknik Dergi, 29 (5), 8605-8630. DOI: 10.18400/tekderg.307568
• Hatay Valiliği İl Yıllığı. (2000). 2000 Yılında Hatay-İl Yıllığı, Hatay: Gaye İç ve Dış Ticaret A.Ş.
• İSMEP Rehber Kitaplar (2014). Kültürel Mirasın Korunması, İstanbul: İstanbul Valiliği, İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İPKB) ve İstanbul İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (İstanbul AFAD). https://www.ipkb.gov.tr/e- kutuphane/kulturel-mirasin-korunmasi_65/.
• Mills, A. (2014). Hafızanın Sokakları: İstanbul' da Peyzaj, Hoşgörü ve Ulusal Kimlik. (Çev: C. Soydemir), Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Mori, N., Takahashi, T. (2012). Tohoku EQ Tsunami J. Survey Group, Nationwide Post Event Survey and Anal. of the 2011 Tohoku EQ Tsunami. CEJ, 52(1), 1250001.
• Mursaloğlu, M. (2015). Sancak Devlet Millet Hatay. Hatay Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Yayın No:56, İskenderun: Color Ofset.
• Oğurlu, İ. (2014). Çevre - kent imajı - kent kimliği - kent kültürü etkileşimlerine bir bakış. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 13(26): 275-293.
• Oktay, S., Taş, N., Taş, M. (2020). Kültürel miras alanlarının korunması ve afet yönetimi ilişkisi. Resilience, 4(2), 305-321.
• Öymen Özak, N. ve Pulat Gökmen, G. (2009). Bellek ve mekan ilişkisi üzerine bir model önerisi. İTÜDERGİSİ/a, 8 (2), 145-155.
• Özmen, Ü. (1970). Kent Kent Türkiye: Hatay. Ankara: Öz Yayınevi.
• Pehlivanlı, H., Sarınay, Y., Yıldırım, H. (2001). Türk Dış Politikasında Hatay (1918-1939). Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları.
• Sahillioğlu, H. (1991). Antakya, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: 3, İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları, ss.228-232.
• Suppasri, A., Shuto, N., Imamura, F., Koshimura, S., Mas, E., Yalçıner, A. C. (2013). Lessons Learned From the 2011 GEJE: Perf. of Tsunami Countermeasures, Coast. Build. And Tsunami Evacuation in Japan. Pure and App. Geophysics, 170 (6-8), 993-1018.
• Tekin, M. (2000). Hatay Tarihi-Osmanlı Dönemi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Tekin, M. (2006). “Hatay Tarihi”, Hatay’da On Sıcak Gün. Yayın No: 19, Antakya: Mustafa Kemal Üniversitesi Yayınları, s. 112-122.
• Teker, B. (1993). 16. Dünya Şehircilik Kolokyumu. Mimar Sinan Üniversitesi, ss.227.
• Ünlü, T. (2006). Kentsel mekânda değişimin yönetilmesi (1). METU JFA, 23(2), ss.63-92.
• Yeter, E. (2007). Kentsel Gelişme ve Kültür Değerleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, SBE Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı.