KAYNAK TÜKETİM MUHASEBESİ KAPSAMINDA ÜRÜN MALİYETLERİNİN TESPİTİ: DİJİTAL BASKI İŞLETMESİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 63, 289 - 308, 01.04.2021

Bekir Gerekan

Öz

Mamul ve hizmet maliyetlerinin belirlenmesinde, direkt maliyetlerin mamul ve hizmetlere yüklenmesi
endirekt maliyetlere nazaran daha kolaydır. Söz konusu maliyetlerin mamul veya hizmet çıktılarına
yüklenmesinde Geleneksel Maliyetleme, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı
Maliyetleme gibi çeşitli maliyetleme yöntemleri kullanılmaktadır. Geliştirilen her yöntem, bir
öncekinin eksikliklerini gidermeye ve kullanılabilirliğini arttırmaya yönelik olmuştur. Modern maliyet
yöntemlerinden biri olan Kaynak Tüketim Muhasebesi (KTM) yöntemi de bu sebeple geliştirilen
yöntemlerdendir. Bahsi geçen yöntemin esası, Geleneksel Maliyetleme ve Faaliyet Tabanlı Maliyetleme
(FTM) yöntemlerine kıyasla atıl kapasite maliyetlerinin de göz önünde bulundurularak nihai çıktı
maliyetlerinin hesaplanmasına elverişli olmasıdır. Bu bağlamda çalışmada öncelikle KTM yönteminin
ortaya çıkışı ve aşamaları incelenmiş, sonrasında dijital baskı sektöründe faaliyette bulunan bir işletmenin
verileri kullanılarak ürün maliyetleri ve atıl kapasite maliyetleri KTM yöntemi kapsamında
tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atıl Kapasite Maliyetleri, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi, Kaynak Tüketim Muhasebesi

DETERMINATION OF PRODUCT COSTS BASED ON RESOURCE CONSUMPTION ACCOUNTING: AN APPLICATION IN DIGITAL PRINTING BUSINESS

Öz

In determining product and service costs, it is easier to reflect direct expenses to cost objects than
indirect expenses. Various cost methods such as traditional costing, activity based costing, time based
activity based costing methods are used to reflect such costs into production or service outputs. Each
method developed has been aimed at eliminating the shortcomings of the previous one and increasing
its usability. At this point, the Resource Consumption Accounting (RCA) method is one of the methods
developed for this reason. The basis of the aforementioned method is that it is convenient to calculate
the final output costs by considering the idle capacity costs compared to the traditional costing and
Activity Based Costing (ABC) methods. In this study, the emergence and stages of the RCA method
were examined, and then, using the data of a business operating in the digital printing sector, product
costs and idle capacity costs were determined within the scope of the RCA method.

Anahtar Kelimeler

Idle Capacity Costs, Resource Consumption Accounting, Normal Cost Method

Kaynakça

• Abbas, K. M. (2015). Viability of some applied cost systems in manufacturing firms: Egypt's case (April 3, 2015). Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agricultural and Rural Development, Bucharest, Romania,15(1):11-17, Erişim Adresi: https://ssrn.com/abstract=2589678.
• Akpınar, Y. (2020). Sürekli iyileştirme-geliştirme anlayışıyla kaynak tüketim muhasebesi: Bir uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Aktaş, R. (2013). Yeni bir maliyet ve yönetim muhasebesi yöntemi olarak kaynak tüketim muhasebesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 58, 55-76.
• Al-Hebry A.A. ve Al- Matary, E.M. (2017). A critical study of cost approaches in the accounting thought: Conceptual study. International Review of Management and Marketing, 7(3), 105-112.
• Ahmed, S.A. ve Moosa, M. (2011). Application of Resource Consumption Accounting (RCA) in an educational institute. Pakistan Business Review, 12(4), 755-775.
• Basık, F. O. (2012). Rekabet stratejisinde maliyet yönetimi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Boyar, E. ve Güngörmüş, A. H. (2006). TMS-2 stoklar standardında maliyet yöntemi ve bir uygulama önerisi. Analiz, 7(16), 83-91.
• Büyükmirza, H.K. (2016). Maliyet ve yönetim muhasebesi (21. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Gökçen, G. ve Öztürk, E. (2017). Tam maliyet ve normal maliyet yöntemlerinin UFRS (TFRS) ve BOBİ FRS’deki düzenlemeler çerçevesinde incelenmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 105-114.
• Gurowka, J. ve Lawson, R.A. (2007). Selecting The right costing tool for your business needs. Journal of Corporate Accounting & Finance, 18 (3), 21-27.
• Hansen, D. R., Mowen, M. M. ve Guan, L. (2009). Cost management: Accounting & Control (6. Baskı). ABD: Cengage Learning.
• Hiçyorulmaz, E. ve Akdoğan, H. (2019). Kaynak tüketim muhasebesi ve endüstri 4.0’ın üretim işletmeleri üzerindeki etkisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Horngren, C. T.,Datar, S. M.ve Rajan, M. V. (2012). Cost accounting: A managerial emphasis (14. Baskı). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Inanlou, I., Hassanzadeh, M. ve Khodabakhshi, N. (2014). Evaluating the cost of resources consumed in the main activity of Iran Khodro, Singaporean. Journal of Business Economics and Management Studies, 2, 199-204.
• Karaca, N. ve Küçük, H. (2017). Kaynak Tüketim Muhasebesi Temelinde Ürün Maliyetlerinin Hesaplanması- Karşılaştırmalı Bir Uygulama, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 353-375.
• Köse, T. ve Ağdeniz, Ş. (2015). Kaynak tüketim muhasebesinde kapasite maliyet yönetimi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 15(45), 51-74.
• Kurtlu, A.E. (2016). Kaynak tüketim muhasebesi: silah fabrikası örneği. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 1-14.
• Okutmuş, E. (2015). Resource consumption accounting with cost dimension and an application in a glass factory. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 5(1), 46-57.
• Öğünç, H. ve Tekşen, Ö. (2018). Kaynak tüketim muhasebesi yaklaşımının tuğla üretim işletmesinde uygulanması ve karşılaştırmalı analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 2, 389-417.
• Öncel, M. ve Büyükmirza, H.K. (2019). Kaynak tüketim muhasebesinin müşteri kârlılık analizinde kullanılması: Bir üretim işletmesinde uygulama. Ünye İİBF Dergisi, 2(2), 18-41.
• Özyapıcı, H. (2012). Resource consumption accounting and its application in a healthcare institution (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova University, Institute of Social Sciences, Adana.
• Pehlivan, A. ve Gerekan, B. (2013). Türkiye muhasebe ve finansal raporlama standartlarına göre değerleme. Trabzon: Celepler Matbaacılık Yayın ve Dağıtım.
• Perkins, D. ve Stovall, O.S. (2011). Resource consumption accounting – where does it fit?. The Journal of Applied Business Research, 27(5), 41 -52.
• Rahimi, M.R., Sheybani, Z., Sheybani, E., ve Abed, F. (2014). Resource consumption accounting: A new approach to management accounting. Management and Administrative Sciences Review, 3, 532-539.
• Thomson, J. ve Gurowka, J. (2005). Sorting out the clutter. Strategic Finance, 87(2), 27 -33.
• Tse, M.S.C. ve Gong, M.Z. (2009). Recognition of idle resources in time-driven activity- based costing and resource consumption accounting models. Journal of Applied Management Accounting Research, 7(2), 41-54.
• Tutkavul, K. (2016). İşletmelerin sürdürülebilir rekabet gücü ve rekabet üstünlüğü sağlamada verecekleri stratejik kararların kaynak tüketim muhasebesi modeliyle doğrulanmasına yönelik amprik bir çalışma (Yayımlanmamış doktora tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Tutkavul, K. ve Elmacı, E. (2016). Sürdürülebilir rekabet üstünlüğü sağlamada kaynak tabanlı yaklaşım ve kaynak tüketim muhasebesi modeli. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Webber, S. ve Clinton, D. (2004). Resource consumption accounting applied: The clopay case. Management Accounting Quarterly, 6(1), 1-14.
• White, L. (2009). Resource consumption accounting: manager – focused management accounting. The Journal of Corporate Accounting & Finance, 20 (4), 63-77.
• Yereli, A.N., Kayalı, N. ve Demirlioğlu, L. (2012). Maliyetlerin tespitinde normal maliyet yöntemi: TMS 2 Stoklar Standardı ile Vergi Mevzuatı’nın karşılaştırılması ve uyumlaştırılması. Mali Çözüm Dergisi, 110, 21 – 42.