MUHASEBE MESLEĞİNİN DEĞİŞEN DOĞASINDA YETKİNLİK KAVRAMI

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 63, 139 - 158, 01.04.2021

Metin Allahverdi , Merve Alagöz , Ali Alagöz

Öz

Yaşamın her alanında tartışılan bir sistem başarısızlığının nedenleri arasında ilk sıraya yerleştirilen “liyakat”
kavramı şüphesiz bir kamu hizmeti sunan muhasebe mesleği çalışanları içinde önemlidir. Günümüz
ekonomik yaşamında tüm kesimlerin önem verdikleri “güven ve istikrar” ortamının oluşmasında,
işletmelere ve açıklanan finansal raporlarına güveni sağlamak amacıyla bilgi güvenliği, muhasebe
standartları, denetim standartları, iç denetim, bağımsız denetim gibi yeni alanlarda düzenlemeler
ön plana çıksa da tüm kesimlerin ihtiyaç ve beklentilerini karşılayacak muhasebe meslek mensubunun
yetkinliği de üzerinde konuşulması gereken önemli bir konu olarak karşımıza gelmektedir.
Çalışmanın amacı, değişen iş ortamları ve teknolojinin sonucu olarak sürekli bir dönüşüm yaşayan
muhasebe mesleğinde “yetkinlik kavramı” bakış açısına katkıda bulunmaktır. Bu amaç doğrultusunda
çalışmada, yetkinlik kavramı ve yetkinlik çerçevesini oluşturan bileşenler tanımlanmış, geliştirilen bu
çerçeve esas alınarak literatür örnekleriyle muhasebe mesleği bağlamında yetkinlik kavramı açıklanmış
ve muhasebe mesleğinde yetkinliği etkileyen faktörler ve mesleki yetkinliğin nasıl geliştirilmesi
gerektiği sorularının cevaplarına yönelik değerlendirmelere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki Yetkinlik, Muhasebe Mesleği, Muhasebe Eğitimi, Teknoloji

Kaynakça

• Abbasi, N. (2013). Competency Approach To Accounting Education: A Global View. Journal of Finance and Accountancy, 13(1), 1-18.
• ACCA (2012). 100 Drivers of Change for the Global Accountancy Profession. https://www.accaglobal.com/content/dam/acca/global/PDF-technical/futures/pol-af-doc.pdf, Erişim Tarihi: 05.01.2020
• ACCA (2016). Professional Accountants – the Future: Drivers of Change and Future Skills. https://www.accaglobal.com/content/dam/members-beta/images/campaigns/pa-tf/pi-professional-accountants-the-future.pdf, Erişim Tarihi: 05.01.2020
• Akışık, O. (2013). Accounting Regulation, Financial Development, and Economic Growth. Emerging Markets Finance and Trade, 49(1), 33-67.
• Al-Htaybat, K., von Alberti-Alhtaybat, L., & Alhatabat, Z. (2018). Educating Digital Natives for the Future: Accounting Educators’ Evaluation of the Accounting Curriculum. Accounting Education, 27(4), 333-357.
• Allahverdi, M., ve Karaer, M. (2019). E-Dönüşümün Muhasebe Mesleği Yeterlilikleri Üzerindeki Etkileri ve Türkiye’de Lisans Düzeyi Muhasebe Eğitiminin Mesleki Yeterlilikler Açısından Analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21(1), 246-273.
• Athey, T. R., & Orth, M. S. (1999). Emerging Competency Methods for the Future, Human Resource Management: Published in Cooperation with the School of Business Administration, The University of Michigan and in alliance with the Society of Human Resources Management, 38(3), 215-225.
• Ayboğa M. H. (2002). Globalleşme Sürecinde Muhasebe Alanındaki Gelişmelere Ülkemizin Uyumu. Sosyal Bilimler Dergisi, Balıkesir Üniversitesi SBE Yayını, 39-55.
• Ayboğa, M. H. (2003). Globalleşme Sürecinde Ülkemizde Muhasebe Mesleği ve Meslek Mensuplarının Eğitimi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(1), 327-359.
• Biçer, G., ve Düztepe, Ş. (2003). Yetkinlikler ve Yetkinliklerin İşletme Açısından Önemi. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 1(2), 13-20.
• Bolt-Lee, C., & Foster, S. (2003). The Core Competency Framework: A New Element in the Continuing call for Accounting Education Change in the United States. Accounting Education, 12(1), 33-47.
• Boon, J., & Van Der Kliınk, M. (2002). Competencies: the Triumph of A Fuzzy Concept. Academy of Human Resource Development Annual Conference, Honolulu, HA, 27 February–3 March, in: Proceedings, Vol.1, 327 – 334
• Boyatzıs R. E. (1982). The Competent Manager: A Model for Effective Performance. New York: John Wiley&Son.
• Boyce, G. (2004). Critical Accounting Education: Teaching and Learning Outside the Circle. Critical Perspectives on Accounting, 15, 565–586.
• CGMA (2019). CGMA Competency Framework. https://www.cgma.org/resources/tools/cgma-competencyframework.html, Erişim Tarihi: 15.01.2020
• Çelik, A., ve Şimşek, M. Ş. (2013). Yönetim ve Organizasyon. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Çetinkaya, M. (2009). Yöneticilerin Yönetsel Yetkinlik Algılamalarına İlişkin Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 219-239.
• Çetinkaya, M., ve Özutku, H. (2012). Yönetsel Performansa Yetkinlik Temelli Yaklaşım: Türk Otomotiv Sektöründe Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 41(1), 142-161.
• Çukur, M., ve Andaç, M. (2014). IIA Küresel İç Denetim Yetkinlik Çerçevesi. Denetişim, (15), 80-86.
• Demir, B. (2012). Muhasebeye Yön Veren Gelişmeler ve Meslek Yüksekokullarında Verilen Muhasebe Eğitimine Yansımaları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 109-120.
• Dutil, P., & Williams, J. (2017). Regulation Governance in the Digital Era: A New Research Agenda. Canadian Public Administration, 60(4), 562-580.
• Erkut, E. (2015). 21. Yüzyıl Yetkinlikleri – Sorun. http://erhanerkut.com/wp-content/uploads/2016/02/21YY_Yetkinlikleri_Sorun.pdf, Erişim Tarihi: 20.01.2020
• Erondu, E. A. (2002). The Concept and Application of Managerial Competence in Developed and Developing Economies: A Two Country Analysis. Journal of African Business, 3(2), 59-84.
• Foster, S., & Bolt-Lee, C. (2002). New Competencies for Accounting Students. The CPA Journal, 72(1), 68-71.
• French, G. R., & Coppage, R. E. (2003). A Strategic Model for Accounting Education. Journal of Applied Business Research (JABR), 19(2), 107-116.
• Ghandar, A. (2015). Four Reasons We Need to Talk About Regulation. https://www.ifac.org/knowledge-gateway/developing-accountancy-profession/discussion/four-reasons-we-need-talk-about, Erişim Tarihi: 11.01.2020
• Gonczi, A., HAGER, P., and Oliver, L. (1990). Establishing Competency-Based Standards in the Professions. Research paper (National Office of Overseas Skills Recognition) no. 1. Canberra: Australian Government Publishing Service. Hager, P., & Gonczi, A. (1996). What is competence?. Medical Teacher, 18(1), 15–18.
• Hind, D. (2017). How New GDPR Regulations Affect Accountants. https://www.accountingweb.co.uk/community/blogs/danhind/how-new-gdpr-regulations-affect-accountants, Erişim Tarihi: 15.01.2020
• Hunton, J. E. (2002). Blending Information and Communication Technology with Accounting Research. Accounting Horizons, 16(1), 55-67.
• INTUIT (2011). Intuit 2020 Report - Future of the Accounting Profession - A New Mindset and Model for Thriving in a Connected World. http://http-download.intuit.com/http.intuit/CMO/intuit/futureofsmallbusiness/intuit_corp_vision2020_0111v5.pdf, Erişim Tarihi: 15.01.2020
• Islam, M. A. (2017). Future of Accounting Profession: Three Major Changes and Implications for Teaching and Research. https://www.ifac.org/knowledge-gateway/preparing-future-ready-professionals/discussion/future-accounting-profession-three, Erişim Tarihi: 15.01.2020
• İskender, H. (2011). Türkiye’de Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Yetkinlik Sorunları ve Bu Sorunların Çözümünde Sürekli Eğitimin Rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• İskender, H., ve Kırlıoğlu, H. (2012). Türkiye de Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Yetkinliklerinin Geliştirilmesinde Sürekli Eğitimin Rolü, UFRS Dünyası (World of IFRS) Dergisi, (3), 1-31.
• Jackling, B., & De Lange, P. (2009). Do Accounting Graduates’ Skills Meet the Expectations of Employers? A Matter of Convergence or Divergence. Accounting Education: An International Journal, 18:4-5, 369-385.
• Jackson, S. E., & Schuler, R. S. (2000). Managing Human Resources for Innovation and Learning. In R. Berndt (Ed.), Innovatives Management (pp. 327-356). Berlin: Springer – Verlag.
• Karahan, A., ve Kav, S. (2018). Hemşirelikte Mesleki Yetkinlik. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 5(2), 160-168.
• Lawson, R. A., Blocher, E. J., Brewer, P. C., Cokins, G., Sorensen, J. E., Stout, D. E., ... & Wouters, M. J. (2014). Focusing Accounting Curricula on Students' Long-Run Careers: Recommendations for an Integrated Competency-Based Framework for Accounting Education. Issues in Accounting Education, 29(2), 295-317.
• Mulder, M. (2014). Conceptions of Professional Competence. In: S. Billett, C. Harteis, H. Gruber (Eds). International Handbook of Research in Professional and Practice-based Learning (pp. 107-137). Dordrecht: Springer.
• Özdoğan, B., ve Mollaoğulları, B. F. (2019). Devlet Üniversitelerinde Verilen Muhasebe Eğitimi İle Uluslararası Muhasebe Eğitimi Standartları Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme: Ege Bölgesi Örneği. Muhasebe Bilim Dünyası, 21(4), 1037-1060.
• Patrick O. G., Anthony A. & Yaw B. (2013). The Adoption Of Information And Communication Technology In The Public Sector; A Study Of The Financial Management In The Ghana Education Service (GES). Internatıonal Journal of Scıentıfıc & Technology Research, 2(12), 327-335.
• Reşitoğlu, S. (2011). Yetkinlik Bazlı Performans Değerlendirme ve Çalışan Memnuniyeti- Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Sağır, H. (2006). Yetkinlik Bazlı İnsan Kaynakları Süreçleri ve Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Serçemeli, M. (2018). Muhasebe ve Denetim Mesleklerinin Dijital Dönüşümünde Yapay Zekâ. Turkish Studies, 13(30), 369-386.
• Tekbaş, İ. (2018). The Profession of the Digital Age: Accounting Engineering. https://www.ifac.org/knowledge-gateway/preparing-future-ready-professionals/discussion/profession-digital-age-accounting, Erişim Tarihi: 20.01.2020
• Thomson Reuteres (2018). The Accountant of Tomorrow - Accountancy in 2028 Survey. https://tax.thomsonreuters.co.uk/wp-content/private/pdf/uk/report/Thomson-Reuters-Accountant-of-Tomorrow-Report.pdf, Erişim Tarihi: 21.01.2020
• Türker, M. (2018). Dijitalleşme Sürecinde Küresel Muhasebe Mesleğinin Yeniden Şekillenmesine Bakış. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(1), 202-235.
• Ünsar, S. (2009). Yetkinliğe Dayalı Ücret Yönetiminin Genel Bir Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 43-56.
• Vasarhelyi, M.A., Teeter, R.A., and Krahel, J.P. (2010). Audit Education and the Real-Time Economy. Issues in Accounting Education, 25(3), 405-423.
• Wei, H. C. (2008). Globalisation and Its Effects On Accountants, Journal of Accounting Perspectives. Vol. 1, 81-84.
• Weinert, F. E. (1999). Concepts of Competence. Munich: Max Planck Institute for Psychological Research.
• Wilcox, Y. (2012). An Initial Study to Develop Instruments and Validate the Essential Competencies for Program Evaluators (ECPE). (Unpublished doctoral dissertation). University of Minnesota, Minneapolis.
• Woodruffe, C. (1993). What is meant by a competency?. Leadership & Organization Development Journal, 14(1), 29-36.
• Yaşar, Ş., R. (2019). Kalıpların Dışına Çıkmak: Yetkinlik Odaklı Muhasebe Eğitimi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (81), 85-100.
• Yıldız, Ş., & Akyel, N. (2018). Yeni Muhasebe Uzmanlık Alanlarının Muhasebe Eğitimindeki Yeri ve Türkiye Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (79), 49-70.