ANALYSIS OF NUCLEAR MEDICINE DEPARTMENT COSTS IN HEALTHCARE ENTERPRISES BY ACTIVITY BASED COSTING METHOD

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 64, 157 - 178, 20.09.2021

Mehmet Utku , Şemsi Üzüm

Öz

An effective cost system in health institutions is of great importance both for the success of the management
and the continuity of the institution and its departments. The main purpose of the study is
to analyze the costs of nuclear medicine services, which play an important role in the diagnosis and
treatment of diseases in healthcare businesses, and to compare the results with the Health Application
Notification (HAN) data. Accordingly, the nuclear medicine department costs of a healthcare enterprise
operating in Denizli were analyzed by Activity Based Costing (ABC) method. Actual costs for December
2017 were used and the unit costs of 22 different services provided in the nuclear medicine department
were calculated. When the analysis results are examined, the calculated unit costs of almost
all nuclear medicine services are higher than the HAN package costs. Especially Kidney Parenchyma
Scintigraphy and Thyroid Scintigraphy are among the services that have high unit cost difference.
This study is expected to be a guide for healthcare companies in the establishment of the cost system
and the operation of the activity-based costing method. It is thought that the study will contribute to
hospital managers especially for the analysis and planning in the field of nuclear medicine.

Anahtar Kelimeler

Cost Analysis, Activity Based Costing, ABC, Nuclear Medicine

SAĞLIK İŞLETMELERİNDE NÜKLEER TIP BİRİMİ MALİYETLERİNİN FAALİYET TABANLI MALİYETLEME YÖNTEMİ İLE ANALİZİ

Öz

Sağlık işletmelerinde etkin işleyen bir maliyet sistemi gerek yönetimin başarısı gerekse kurumun ve
birimlerin sürekliliği açısından büyük öneme sahiptir. Çalışmanın temel amacı, sağlık işletmelerinde
hastalıkların teşhis ve tedavisinde önemli rol oynayan nükleer tıp hizmetlerinin maliyetlerini analiz
etmek ve çıkan sonuçları Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) verileriyle karşılaştırmaktır. Bu doğrultuda
Denizli ilinde faaliyet gösteren bir sağlık işletmesinin nükleer tıp birimi maliyetleri Faaliyet Tabanlı
Maliyetleme (FTM) yöntemi ile analiz edilmiştir. 2017 yılı aralık ayına ilişkin fiili maliyet verileri kullanılmış
ve nükleer tıp biriminde hastalara verilen 22 farklı hizmetin birim maliyetleri hesaplanmıştır.
Analiz sonuçları incelendiğinde, neredeyse tüm nükleer tıp hizmetlerinde, hesaplanan birim maliyetlerin
SUT paket maliyetlerinden daha yüksek olduğu görülmektedir. Özellikle Böbrek Parankim Sintigrafisi
ve Tiroid Sintigrafisi, birim maliyet farkının fazla olduğu hizmetlerin başında gelmektedir. Bu
çalışmanın, maliyet sisteminin kurulması ve FTM yönteminin işleyişi noktasında sağlık işletmelerine
yol gösterici olması beklenmektedir. Çalışmanın özellikle nükleer tıp alanında yapılacak analiz ve
planlamalarda yöneticilere katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Maliyet Analizi, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, FTM, Nükleer Tıp

Kaynakça

• Alpugan, O. ve Haftacı, V. (1994). MSUGT’ne göre hastane işletmelerinde maliyet hesaplarının işleyişi. I. Ulusal Sağlık Kuruluşları ve Hastane Yönetimi Sempozyumu, Aydın: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Aslan, T. (2019). Faaliyet tabanlı maliyetleme: hastane işletmesi uygulaması. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 149-163.
• Bener, S., Balbay, Y., Delibalta, İ., Kaygusuz, T. vd. (2013). Kamu sağlık tesislerinde maliyet muhasebesi. Ankara: TC. Sağlık Bakanlığı, Finansal Analiz Daire Başkanlığı.
• Bengü, H. ve Arslan, S. (2009). Hastane işletmesinde faaliyet tabanlı maliyetleme uygulaması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 55-78.
• Büyükmirza, K. (2006). Maliyet ve yönetim muhasebesi (10. B.). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çankaya, F. ve Aygün, D. (2006). Faaliyet tabanlı maliyetleme: kamu hastanesi uygulaması. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 93-119.
• Çapar, H. (2016). Faaliyet tabanlı maliyetleme sistemi: özel bir hastane örneği. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 215-240.
• Ege, İ. ve Kurtlar, M. (2018). Faaliyet tabanlı maliyetleme ve bir hastane işletmesinde uygulama, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(3), 679-704.
• Ergün, F. A., Ağırbaş, İ. ve Kuzu, I. (2013). Patoloji tetkiklerinde faaliyet tabanlı maliyet hesaplaması ve güncel fiyatlandırma sistemi ile karşılaştırılması. Türk Patoloji Dergisi, (29), 1-14.
• Gündoğdu, E., Özgenç, E., Ekinci, M., Özdemir, D. ve Aşıkoğlu. M. (2018). Nükleer tıpta görüntülemede ve tedavide kullanılan radyofarmasötikler. Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi, 7(1), 24-34.
• Karasioğlu, F. ve Çam, A.V. (2008). Sağlık işletmelerinde maliyet analizi: Karaman devlet hastanesinde birim muayene maliyetlerinin hesaplanması. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 15-24. Kavuncubaşı, Ş. (2000). Hastane ve sağlık kurumları yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Keskin, D. A. ve Billerlioğlu, H. (2017). Sağlık işletmelerinde sezaryen ameliyatı faaliyetinin faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemine göre analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(1), 207-245.
• Kurt, P., Saban, M. ve Çankaya, F. (2021). Faaliyet tabanlı maliyetleme: kamu hastanesi göz sağlığı bölümünde bir uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış, 20(62), 103-140.
• Ortaköylü, M. G., Altın, S., Bahadır, A., Ürer, H. N., Koşar, A. F. and Coşkun, A. (2016). Activity-based costing management and hospital cost in patients with chronic obstructive pulmonary disease. European Journal of General Medicine, 13(2), 116-126.
• Öker, F. (2003). Faaliyet tabanlı maliyetleme üretim ve hizmet işletmelerinde uygulamalar (1. B.). İstanbul: Literatür Yayınları.
• Trussel, J.M. and Bitner, L.N. (1998). Strategic cost management: an activity-based management approach. Management Decisions, 36 (7), 441-447.
• Türkiye Nükleer Tıp Derneği (TNTD),
• www.tsnm.org (Erişim Tarihi: 18 Aralık 2019).
• Uğurtay, H., Öker, F., Sur, H., Bakır İ. ve Döğücü, M.Ş. (2013). Bir kamu hastanesinde anjiyografi birimi maliyetlerinin faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi ile analizi. Nobel Medicus, 9(1), 10-16.
• World Health Organization (WHO), http://www.who.int/suggestions/faq/en/ (Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2019).
• World Nuclear Assocıatıno (Dünya Nükleer Derneği), (2019), http://www.world-nuclear.org/information-library/ non-power-nuclear-applications/radioisotopes-research/ radioisotopes-in-medicine.aspx, (Erişim Tarihi: 06 Ocak 2020).
• Yılmaz, B. (2008). Hastane işletmelerinde rekabet üstünlüğü sağlamada faaliyet esasına dayalı maliyetleme yönteminin rolü. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(15), 301-318.
• Yükçü, S. ve Yüksel İ. (2016). Hastane işletmelerinde müşteri karlılığının faaliyete dayalı maliyet yöntemi ile analiz edilmesi ve örnek bir uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış, 16(49), 1-18.