ERTELENMİŞ VERGİ BİLEŞENLERİNİN BIST100 ENDEKSİNE KAYITLI İŞLETMELERİN 2013Q1-2022Q4 DÖNEMLERİ ARASI PERFORMANSLARI ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 73, 87 - 104, 10.09.2024

Yunus Özer , Ali Rıza Zafer Sayar

https://doi.org/10.55322/mdbakis.1476007

Öz

Payları Borsa İstanbul’da işlem gören işletmelerin Türkiye’de mali açıdan uymaları gereken iki farklı kural seti bulunmaktadır. Bunlardan birincisi uluslararası standartlar tercüme edilerek oluşturulan Türk finansal raporlama ve muhasebe standartları (TFRS, TMS); ikincisi ise Türk Vergi Mevzuatıdır. Söz konusu kural setlerinin farklı amaçlar taşımaları sebebiyle işletmeler faaliyetleri sonucunda elde etmiş oldukları kar tutarını farklı şekilde hesaplamaktadır. İşletmelerin, standartlar uyarınca hesapladığı kara ticari kar; vergi mevzuatı uyarınca hesapladığı kara ise mali kar adı verilmektedir. Söz konusu kar tutarları arasındaki fark sürekli olabileceği gibi geçici de olabilmektedir. İki kar tutarı arasındaki farkın geçici olması durumunda ertelenmiş vergi uygulaması gündeme gelmektedir. Bu çalışmada hesaplanan ertelenmiş vergi bileşenlerinin işletmelerin hisse senedi fiyatları üzerinde etkisinin olup olmadığının araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma yöntemi olarak çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; ertelenmiş vergi bileşenlerinin doğrudan hisse senedi fiyatları üzerinde güçlü bir etkisinin olmadığı, dönem karının ise hisse senedi fiyatları üzerindeki etkisinin güçlü olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte dönem karı tutarının bir kısmını ertelenmiş vergi geliri/gideri oluşturduğundan ertelenmiş verginin hisse senedi fiyatları üzerinde dolaylı olarak etkisinin olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Ertelenmiş Vergi, Ticari Kar, Mali Kar, Hisse Senedi Fiyatı.

Kaynakça

• Akdoğan, N. (2006). UMS 12-Gelir Vergileri Standart Hükümlerine Göre Dönem Karından İndirilecek Vergi Giderinin Hesaplanması ve Ertelenmiş Vergilerin Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 17, 1-18.
• Amir, E. ve Sougiannis, T. (1999). Analysts’ Interpretation And Investors’ Valuation Of Tax Carryforwards. Contemporary Accounting Research, 16(1), 1-33.
• Amir, E., Kirschenheiter, M. ve Willard, K. (1997). The valuation of deferred taxes. Contemporary Accounting Research, 14(4), 597-622.
• Beaver, W. H. ve Dukes, R. E. (1972). Interperiod Tax Allocation, Earnings Expectations, and the Behavior of Security Prices. The Accounting Review, 47(2), 320-332.
• Demir, Ş. (2001). IAS 12 (Uluslararası Muhasebe Standardı 12). Yaklaşım Dergisi(104). Dhaliwal, D., Trezevant, R. ve Wilkins, M. S. (2000). Tests Of Deferred Tax Explanation Of The Negative Association Between The Lıfo Reserve And Firm Value. Contemporary Accounting Research, 17(1), 41-59.
• Diehl, K. A. (2013). Temporary Book-Tax Differences Under IFRS. Taikomoji Ekonomika, 7(1), 99-116.
• Erdoğan, M. ve Dinç, E. (2009). Türkiye Muhasebe Standartları ve Muhasebe Meslek Mensuplarının Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi(43), 154-169.
• Frischmann, P. J., Shevlin, T. ve Wilson, R. (2008). Economic Consequences of Increasing the Conformity in Accounting for Uncertain Tax Benefits. Journal Of Accounting And Economics, 46(2-3), 261-278.
• Göğüş Sümer, H. (2010). Ertelenmiş Vergi ve Muhasebeleştirilmesi. Mali Çözüm, 20(101), 13-29.
• Gücenme, Ü. ve Poroy Arsoy, A. (2007). Vergilerin Muhasebeleştirilmesi, Ertelenen Vergi Varlık ve Yükümlülükleri. Muhasebe ve Denetime Bakış, 21, 1-16.
• Hanlon, M., Laplante, S. K. ve Shevlin, T. (2005). Evidence For The Possible Information Loss Of Conforming Book Income And Taxable Income. Journal Of Law And Economics, 48(2), 407-442.
• Herbohn, K., Tutticci, I. ve Khor, P. S. (2010). Changes İn Unrecognised Deferred Tax Accruals From Carry‐Forward Losses: Earnings Management Or Signalling? Journal Of Business Finance & Accounting, 37(7-8), 763-791.
• Jung, D.-J. (2004). The Valuation Allowance For Deferred Tax Assets: Predictive Ability, Earnings Management Implications, And Information Content. Doctoral Dissertation, University Of Kentucky.
• Kocamaz, H. (2012). Uluslararası Muhasebe Standartlarının Dünyada ve Türkiye'de Oluşum ve Gelişim Süreci. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 105-120.
• Kumar, K. R. ve Visvanathan, G. (2003). The Information Content Of The Deferred Tax Valuation Allowance. The Accounting Review, 78(2), 471-490.
• Lev, B. ve Nissim, D. (2004). Taxable Income, Future Earnings, And Equity Values. The Accounting Review, 79(4), 1039-1074.
• Rayburn, J. (1986). The Association of Operating Cash Flow and Accruals with Security Returns. Journal of Accounting Research, 24, 112-133.
• Robinson, L. A. ve Schmidt, A. P. (2013). Firm and Investor Responses to Uncertain Tax Benefit Disclosure Requirements. American Accounting Association, 35(2), 85-120.
• Thomas, J. ve Zhang, F. X. (2011). Tax Expense Momentum. Journal of Accounting Research, 49(3), 791-821.
• Weber, D. P. (2009). Do Analysts And Investors Fully Appreciate The Implications Of Book‐Tax Differences For Future Earnings? Contemporary Accounting Research, 26(4), 1175-1206.
• Yıldıztekin, İ. (2013). TMS-11 ve 12 Standardı Kapsamında Ertelenmiş Vergilere İlişkin Muhasebe Kayıtları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 295-320.