AKLIMIZDAKİ ‘ÇOCUK’: ERKEN ÇOCUKLUK UZMANLARININ ÇOCUK ALGISI FENOMENOLOJİSİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 56 - 65, 30.06.2020

Emine Ayyıldız , Elif Akardaş

Öz

Bu araştırma, erken çocukluk dönemi uzmanlarının, çocuk kavramına ve bu kavram üzerinden çocukların sahip olduğu çeşitliliğe bakış açılarını inceleyen daha kapsamlı bir araştırmanın, çocuk kavramına ilişkin bulgularını ortaya koymaya ilişkin sınırlı bir bölümünün analizini sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomonolojik desen kullanılmıştır. Araştırma için, toplam 48 çocuk gelişimi uzmanı ve okul öncesi öğretmenine ‘çocuk’ kavramını nasıl tanımladıkları sorulmuş, yanıtları yazılı olarak alınmıştır. Çalışma grubunu oluşturan tüm katılımcılar kadın olup, bunlardan 41’i çocuk gelişimi uzmanı, yedisi ise okul öncesi öğretmenidir. Veriler, çalışmaya katılanların demografik özelliklerini belirlemek amacıyla hazırlanmış Bilgi Formu ve erken çocukluk uzmanlarının, çocuk kavramı ve çeşitliliğe bakış açısına ilişkin bilgi ve görüşlerini incelemek üzere hazırlanmış yedi adet açık uçlu sorudan oluşan formun ilk maddesi olan “Sizce çocuk kimdir? Çocuğu tarif ediniz.” sorusuna verilen yanıtlar incelenerek toplanmıştır. Hazırlanan soru formu, alanyazın taramasının ardından uzman görüşü de alınarak tamamlanmış, erken çocukluk uzmanlarına elden veya e-posta yoluyla ulaştırılmıştır. Formun ilk sorusuna verilen yazılı yanıtların nitel analizi sonucunda, erken çocukluk uzmanlarının çocuk kavramını pragmatik tanım, rasyonel tanım, metaforik tanım ve alanyazın tanımı olmak üzere dört ana tema altında açıkladıkları görülmüştür. Ayrıca metaforik tanım, poetik ve ontolojik metafor ve alanyazın tanımı da kritik edilmemiş alanyazın tanımı ve kritik edilmiş alanyazın tanımı şeklinde alt temalara ayrılmıştır. Çalışma sonucunda erken çocukluk uzmanlarının, çocuk kavramına bakış açılarının temelinde, çocuğun geleceğe dönük bir yatırım gibi görülmesinin, çocuğa ve gelişimine ilişkin akla dayalı kabullerin, mevcut alanyazına duyulan güvenin ve duygusal bakış açısının yattığı ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

'Çocuk' kavramı, çocuk gelişimi uzmanı, okul öncesi öğretmeni, fenomenoloji

Kaynakça

• Akgün E. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının “çocuk” ve “okul öncesi öğretmeni” Kavramına ilişkin metaforik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1652-1672. Bee, H., & Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi. İstanbul: Kaknüs Yayınları. Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve Türkçe sözlüğü. İstanbul: Anı Yayıncılık. Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi. Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları. İstanbul: Edam. Creswell J. W., & Miller, D. L. (2000) Determining validity in qualitative inquiry. Theory Into Practice, 39(3), 124-130. https://doi.org/10.1207/s15430421tip3903_2. DO.IT. (2019). How are the terms "dwarf," "little person," and "person of short stature" commonly used? https://www.washington.edu/doit/how-are-terms-dwarf-little-person-and- person-short-stature-commonly-used adresinden erişildi. Eren, H. (1999). Türk dilinin etimolojik sözlüğü. Ankara: Bizim Büro Basımevi. Kağıtçıbaşı, Ç. (1982). The changing value of children in Turkey. https://scholarspace.manoa. hawaii.edu/bitstream/10125/22813/PapersOfTheEastWestPopulationInsituteNo.060E ChangingValueOfChildrenInTurkey1982%5Bpdfa%5D.PDF adresinden erişildi. Kağıtçıbaşı, Ç., & Ataca, B. (2005). Value of children, family and self: A three-decade portrait from Turkey, Applied Psychology: An International Review, 54, s.. 317-337. Kuyucu, Y., Şahin, M., & Kapıcıoğlu, O. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin “çocuk” kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 43-53. Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil. İstanbul: İthaki. Lapsekili, Y., & Yelboğa, Z. (2014). Psikiyatride metafor kullanımı. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 3, 116-125. Markie, P. (2017). Rationalism vs. empiricism. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, https://plato.stanford.edu/entries/rationalism-empiricism/ adresinden erişildi. Oxford Bibliographies. (2015). Rationality. https://www.oxfordbibliographies.com/view/ document/obo-9780195396577/obo-9780195396577-0175.xml?rskey=3x8NyK&result= 1&q =rationality#firstMatch adresinden erişildi. Ülken, H. Z. (2008). Felsefeye giriş I-II. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Sarıyüce, H. L. (2012). Türk çocuk ve gençlik edebiyatı ansiklopedisi. İstanbul: Nar Çocuk Yayınları. Postman, N. (1995). Çocukluğun yokoluşu. İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları. Sağlam, M., & Aral, N. (2016). Tarihsel süreç içerisinde çocuk ve çocukluk kavramları. Çocuk ve Medeniyet, 2, 43-56. Santrock, J. W. (2012). Yaşam boyu gelişim-Life-span development (Çev. Ed. G. Yüksel). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. UN (1989). 11. Convention on the Rights of the Child. https://treaties.un.org/doc/Treaties/ 1990/09/19900902%2003-14%20AM/Ch_IV_11p.pdf adresinden erişildi. UNICEF (2020). About UNICEF. https://www.unicef.org/about-unicef adresinden erişildi. UNICEF Türkiye (2020). Her çocuk için ne yapıyoruz? https://www.unicefturk.org/yazi/ne- yapiyoruz adresinden erişildi.