Milli Kütüphane Kayıtlarında Yazarı Bilinmeyen Bir Eser Hikâyât-I Dîniyye

Yıl 2022, , 94 - 98, 30.09.2022

Dilan Adanç

https://doi.org/10.32579/mecmua.1056481

Öz

Dinî- tasavvufî konulu eserlerin Klâsik Türk edebiyatında varlığı bilinmektedir. Bu eserlerden biri de Milli Kütüphane El Yazması ve Nadir Eserler Bölümü O6 Mil Yz A 5274 numarada “Hikâyât-ı Dîniyye” adıyla kayıtlıdır. Müstensihi ve müellifi bilinmeyen Hikâyât-ı Dîniyye çeşitli dini hikayelerden oluşan mensur bir eserdir. Baştan ve sondan eksik olan bu eser 140 varaktan oluşmaktadır. Bu çalışmada dil ve üslûp özelliklerinden yola çıkılarak yazıldığı dönem tahmin edilen Hikâyât-ı Dîniyye ile Erzurumlu Mustafa Darir Efendi’nin “Yüz Hadis Yüz Hikâye” adlı eserinde bulunan hadis, hadis tercümeleri ve hikâyeler karşılaştırılarak her iki eserdeki benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulacaktır.
Darîr’in eserinde ve Hikâyât-ı Diniyye’de yer alan hikâyelerde olay örgüsü genel olarak birbirine benzese de Hikâyât-ı Dîniyye’de kimi hikâyelerin başlangıcında ve bitişinde farklılıklar görülmektedir. Her iki eserdeki hadis ve hadis tercümeleri incelendiğinde Hikâyât-ı Dîniyye’de yer alan hadislerde kelime ve hadis ravisi bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Hikâyât-ı Diniyye’de yer alan 56 hikâyeden 3‘ü Darir’in eserindeki hikâyelerle tamamen benzer, 12 hikâye tamamen farklı ve geriye kalan 41 hikâye kelime, hadis ve hadis tercümeleri bakımından farklılıklar göstermektedir. Ayrıca Darîr’in eserinde yer alan hikâyelerin tamamı Hikâyât-ı Dîniyye’de yer almamakta ve Hikâyât-ı Dîniyye’de yer alan kimi hikâyeler de Darir’in eserinde bulunmamaktadır.
Bu çalışmada, müstensihi ve müellifi bilinmeyen Hikâyât-ı Dîniyye adlı eserin Erzurumlu Mustafa Darîr Efendi’nin “Yüz Hadis Yüz Hikâye” adlı eserinin farklı bir nüshası olabileceği yapılan incelemelerle ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hikâye, Hikâyât-ı Dîniyye, Erzurumlu Mustafa Darîr Efendi

Kaynakça

• Adanç, Dilan (2020). Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 5274 Numaralı Hikâyât-ı Diniyye (Transkripsiyonlu Metin-İnceleme-Sözlük-Dizin) . Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir.
• Ece, Selami (2015). Klasik Türk Edebiyatı Araştırma Yöntemleri (I-II), Eser Basım Yayınları, Erzurum.
• Erkan, Mustafa (1979). Yüz Hadis Yüz Hikaye, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kavruk Hasan; İskender Pala (1998). "Hikâye", İslam Ansiklopedisi C. 17, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Kavruk, Hasan (1998). Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Toprak, İsmail (2019). Erzurumlu Mustafa Darîr Efendi Yüz Hadis Yüz Hikâye Hâzâ Kitâbu Tuhfeti'l Mekkî, Büyüyenay Yayınları, İstanbul.