TÜRK KADININ SİYASETE GİRİŞ SÜRECİ VE İLK KADIN SAYLAV MİHRİ İFFET PEKTAŞ

Yıl 2019, , 48 - 84, 30.09.2019

Özlem Kılınççeker , Salhadin Gök

https://doi.org/10.32579/mecmua.595831

Cited By: 5

Öz

Tarih boyunca kadın hakları hem dünyada hem de Türkiye’de en
tartışmalı konulardan biri olmuştur. Osmanlı Devleti’nde, Tanzimat ve Meşrutiyetle
örgütlenen kadınlara ilk siyasi haklar Cumhuriyet döneminde verilmiştir. Ancak
Türk kadını, siyasi haklarını büyük bir mücadele ile kazanmıştır. İlk olarak bu
hakları 1930 yılında belediye seçimleri, 1933 yılında ise köy muhtarlığı
seçimlerine katılma hakkı olarak elde etmiştir. Milletvekili Seçme ve Seçilme
hakkını ise 5 Aralık 1934 yılında Anayasa ’da yapılan değişiklikle kazanmıştır.
Böylece Türk kadını birçok Avrupa ülkesindeki kadınlardan önce seçme ve seçilme
hakkını elde etmiştir. 8 Şubat 1935’te yapılan ilk seçimde 18 kadın
milletvekili parlamentoya girmiştir. Bu kadın milletvekillerinden birisi de
Malatya Milletvekili Mihri İffet Pektaş’tır. Bu çalışmada da Türkiye’nin çağdaş modern öncü kadın
figürlerinden biri olmayı başarmış İngilizce ve Fransızca öğretmeni Mihri
Pektaş’ın hayatı ve Meclisteki faaliyetleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Mihri İffet Pektaş, Malatya, Kadın Hakları, Robert Koleji

Kaynakça

• ARŞİV
• BCA 030.18.01.1115.77.13.
• BCA. 030.18.01.02.118.101.
• BCA. 030.18.01.02.122.37.6.
• BCA 030.18.01.02.68.73.13.
• BCA 030.18.02.112.89.7.
• BCA 030.10.76.499.8.
• RESMİ YAYINLAR
• T. C. Resmi Gazete 16 Temmuz 1938.
• TBMM Zabıt Cerideleri, IV/25, 1934
• TBMM Zabıt Cerideleri, V/1, 1935.
• TBMM Zabıt Cerideleri, V/6, 1935.
• TBMM Zabıt Cerideleri, V/13, 1936.
• TBMM Zabıt Cerideleri, V/20, 1937.
• TBMM Zabıt Cerideleri, V/27, 1938.
• TBMM Zabıt Cerideleri, V/26, 1938.
• TBMM Zabıt Cerideleri, VI/1, 1939.
• TBMM Zabıt Cerideleri, VI/2, 1939.
• TBMM Zabıt Cerideleri, VI/14, 1940.
• TBMM Zabıt Cerideleri, V/21, 1941.
• TBMM Zabıt Cerideleri, VI/28, 1942.
• TBMM Zabıt Cerideleri, VII/6, 1943.
• TBMM Albümü, TBMM Matbaası, Ankara, 1939.
• TBMM Albümü, TBMM Matbaası, Ankara, 1943.
• TBMM Albümü, TBMM Matbaası, Ankara, 1946.
• TBMM Albümü, TBMM Matbaası, Ankara, 1950.
• TBMM Albümü, TBMM Matbaası, Ankara, 1994.
• SÜRELİ YAYINLAR
• Cumhuriyet, 6 Aralık 1934.
• Fırat 1935.
• Fırat 1939.
• Fırat 1943.
• Kadın Gazetesi, 16 Mayıs 1949
• Milliyet, 2 Mart 1935.
• Yeni Malatya 1935.
• Yeni Malatya 1939.
• Yeni Malatya 1943.
• TEZLER
• Dişbudak, (2008), Müge, Türk Kadınlar Birliği, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Duroğlu, Sibel, (2007), Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• İşat Ceren,(2006) Türk Kadınlar Birliğinde Devlet ve Sınıf İlişkileri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi Ankara.
• Oruç, Selin Gizem, (2010), Türk Kadınlar Birliği (1924-1935), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Sümer, Çakır, Gülizar, (1999), Türkiye’de Kadın Milletvekilleri: 1935-1991, İnönü Üniversitesi Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Malatya.
• Yıldız, Muhammet, (2012), Türkiye’de Kadın Haklarının Siyasi Gelişimi (1923-1950), Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• KİTAP ve MAKALELER
• Afetinan A. (1992), Atatürkçü Düşünce, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Afetinan A. (2000), Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk’ün El Yazıları, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Atatürkçülük I. (Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri), Milli Eğitim Basımevi, Ankara: 1998
• Atatürkçülük III. (Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri), Milli Eğitim Basımevi, Ankara: 1998
• Bulut, Sedef ve Vurmay, Miray (2017) Ortadoğulu Kadın Gözünden Atatürk Döneminde Kadın Hakları: “Mısır Örneği” Güzel DTCF Dergisi 57 (1), s.1-49.
• Caporal, Bernard (1982), Kemalizm’de ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını, Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları, Ankara.
• Çalık, Tacettin, (2015), “Birleşmiş Milletler Organlarının İnsan Hakları İle İlişkisi””, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı,2, s. 1091, 1134.
• Çanak, Erdem (2016), “Atatürk’ün Yurt Gezilerine Bir Örnek: 1930- 1931 Gezisi”, The Journal of Academic Social Science, 4(23), s.128-178.
• Çanak, Erdem (2016), “TBMM’deki İlk Kadın Milletvekillerinden Esma Nayman ve Meclisteki Faaliyetleri”, The Journal of Academic Social Science, 4(7), s.26-41.
• Demir, Yunus ve Rahime, Fulya, Yüksel, (2017), “Kemalist İdeolojide Hakkının Verilmesi Bir Lütuf mu? Yoksa Kazanılmış Bir Hak mı?” Education Science, 3(2), s. 226 -248.
• Doğramacı, (Emel), 1992 “Atatürk ve Kadın Hakları” Atatürkçü Düşünce, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• Feyzioğlu, (Turhan), 1992 “Atatürk ve Kadın Hakları” Atatürkçü Düşünce, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• Gökçimen, Semra, (2008), “Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi, Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi”, Yasama Dergisi, (10), s.5-59.
• Göksel Burhan, (1992) “Atatürk ve Kadın Hakları” Atatürkçü Düşünce, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• Günay, Ş. Şenal, (2007), Türk Parlamento Tarihi TBMM - VI. Dönem ( 3 Nisan 1939-15 Ocak 1943), II/ 26, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakıf Yayınları, Ankara
• Güneş, İhsan, (2000), Türk Parlamento Tarihi TBMM - V. Dönem (1935-1939), II/ 26, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakıf Yayınları, Ankara.
• Güneş, İhsan, TBMM Arşivi, Özgeçmiş “Mihri Pektaş”; Türk Parlamento Tarihi (TBMM V. Dönem 1935-1939)
• Hamzaoğlu, Mehtap,(2017), “Tanzimat’tan Erken Cumhuriyet Dönemine Türk Toplumsal ve Siyasal Yaşamında Öne Çıkan Kadınlar”, lectio socialis, 2(1), s.74-92.
• İlkhan, Serap, (2018), “II. Meşrutiyet Döneminde Türk Kadını”, Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 1 (1), s. 56-76.
• Özer Sevilay,(2013), Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkı Verilmesinin Türk Kamuoyundaki Yankıları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXI (85), s.131-167.
• Sağ, Vahap (2001), “Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Kadını ve Atatürk”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1) , s. 9-23.
• Sarısaman, Sadık (2019), “Malatya’nın İlk Bayan Milletvekili Mihri İffet Pektaş ve TBMM’deki Faaliyetleri, History Studies, 11(2), s.701-726.
• Şimşek, Abdulazim, (2017), “II. Meşrutiyet Döneminde Batılılaşma Etkisinde Yapılan Feminizm Tartışmaları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 61, s. 341-364.
• Gökçimen, Semra (2009), Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler, TBMM 1935-2009 Hazırlayanlar Kanunlar Ve Kararlar Müdür Yardımcısı Yasama Uzmanlar Havvana Yapıcı Engin Kaya Dinçer Gültemen Taner Geçmez, Ankara.
• Uzun İsmail (2017), Kadın Haklarının Kazanılmasında Bir Cumhuriyet Kadını: Afet İnan(1908-1985) Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 3(1) s. 73-85.
• Yetkin, Çetin (1983), Türkiye’de Tek Parti Yönetimi (1930-1945), Altın Kitaplar Yayınevi.
• Yılmaz, Ahmet, (2011), 1930-Belediye Seçimleri Sürecinde Kamuoyu’nda “Kadın”a Yönelik Söylemler ÇTTAD, X(22) , s.141-164.
• ELEKTRONİK KAYNAKLAR
• http://www.5harfliler.com/malatya-mebusu-bayan-mihri-pektas/ 21.11.2018.
• https://twitter.com/fsahinturk84/status/950069902005690368/ 21.11.2018