SANATTA ÖLÇÜLEBİLEN GÜZELLİK VE SONSUZ OLAN ÇİRKİNLİK, AKSİYOLOJİK AÇIDAN GÜZEL VE ÇİRKİN ESTETİĞİ

Yıl 2020, Sayı: 9, 111 - 125, 27.03.2020

Cemile Arzu Aytekin , Gülbin Altındağ

https://doi.org/10.32579/mecmua.649279

Cited By: 1

Öz

Aksiyoloji;
biri bireyin kişisel ve toplumsal yaşamdaki davranış ve inançlarının
doğruluğunu inceleyen etik, diğeri ise güzelliğin niteliğini inceleyen estetik
olmak üzere iki felsefi kola ayrılmaktadır (Çınar, A. 2013:10).
Bireylerin; iyi, güzel, kötü, çirkin, uygunsuz veya iğrenç… gibi duygusal
durumlarını adlandırması sonucu oluşan değerlerin, kültür ile bütünleştiği ve
toplumların algılarına yön verdiği görülmektedir. Güzel kavramı genel olarak
bir nesnenin biçiminin kusursuz, tam, dengeli vb. olması nedeniyle göze hoş
gelmesi olarak ifade edilebilmektedir. Diğer taraftan ise çirkin kavramı, çoğu
zaman güzelliğin tersi olarak ele alınarak eksik, biçimsiz, asimetrik, bozuk
vb. gibi ifadeler ile tanımlanmıştır. Sadece güzel olanın görüldüğü bunun
dışında kalan canlı cansız her türlü nesnenin kötülendiği, dışlandığı ve yok
edilmeye çalışıldığı sayısız örnekle karşılaşabilmek mümkündür. Klasik dönem
sanatında belirginleşen güzel arayışının, 
günümüzde teknolojinin ilerlemesiyle küresel çaplı bir sahada her türlü
iletişim ve ifade yolları kullanılarak baskın bir güzellik modelinin bireylere
hala yoğun ölçüde benimsetilmeye çalışıldığı fark edilmektedir. Bu nedenle
kişilerin sosyal ilişkileri içerisinde toplumdan bağımsız bir estetik yargı
edinmeleri zorlaşmaktadır. Bu doğrultuda bu araştırma; sosyal süreçte baskı
altında kalan bireyi güzel ve çirkin estetik olgularının etik açıdan ne derece
ve ne şekilde etkilediği, çirkin olarak nitelenen insanın psikolojik durumu ve
çirkin olgusunun sanatta nasıl konu edildiği üzerine cevaplar aramaktadır. Güzel
ve çirkin olguları, geçmişten günümüze sanat alanından, çeşitli
kültürlerden,  dışlanmış birey ve
toplumlardan verilen örnekler üzerinden değerlendirilmekte ve aksiyolojik
açıdan irdelenmektedir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır.
Literatür taraması yapılarak ilgili yayınlar ve görseller incelenmiştir.
Araştırma için görsel içerik analizi yapılmış ve olgubilim deseni
kullanılmıştır. Bu araştırmanın amacı; felsefenin bir dalı olan Aksiyolojiyi
açıklamak, Aksiyolojinin estetik başlığı altında incelenen sorunlardan biri
olan güzellik nedir ve çirkinlik nedir sorularına cevap aramak, güzel ve çirkin
kavramlarını bir değer olarak incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Aksiyoloji, Etik, Estetik, Güzel, çirkin

Kaynakça

• Aytekin, Cemile Arzu (2010). “Günümüzün Görsel Kültüründe Tüketici Estetik Anlayış-Resim ve Tasarım. Sanat ve Tasarım Dergisi”, Cilt 1, Sayı 5, s. 41-51 .
• Arat, Necla (2006). Etik ve Estetik Değerler. ( 4.Baskı). Say yayınları, İstanbul.
• Çınar, Aliye (2013).Değerler Felsefesi ve Psikoloji. Emin Yayınları, Bursa.
• Demir, Melek. (2018). Umberto Eco’da Güzelliğin ve Çirkinliğin Estetik Yorumu. Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Mardin.
• Doğan, Hatice (2014). Çağdaş Sanatta Çirkinlik. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum.
• Düz, Nazan (2011). “Apollonik ve Dionysostik Öğeler Bağlamında Sanatta Değer Kavramı”. Art-e Sanat Dergisi, Cilt 4, Sayı 8, s.1-15.
• Eco, Umberto (2009). Çirkinliğin Tarihi. Doğan Egmont Yayıncılık, Hong Kong.
• Eco, Umberto (2016). Güzelliğin Tarihi. Doğan Egmont Yayıncılık, Hong Kong.
• Gombrich, Ernst Hans (2011). Sanatın Öyküsü. (7.Baskı). Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Henderson, Gretchen E. (2018). Çirkinliğin Kültürel Tarihi. Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Kağan, Moissej (1982). Güzellik Bilimi Olarak Estetik Ve Sanat. Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• Kuçuradi, İoanna (2010) İnsan ve Değerleri. Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara.
• Sevim, Oğuzhan; Hisarcıklılar, Emel; Feyzioğlu, Nesrin (2012). “Bir Estetik Duyuş Analizi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 16, Sayı 3, s. 41-57.
• Şahin, Derya (2017). “ ‘Orlan’ Wıth Hıs Extraordınary Performances Wıthın The Context Of Socıal Sexualıty In Art”. International Journal Of Social And Humanities Sciences, Cilt 1, Sayı 2, s. 68-77.
• Taşçı, Özcan (2009). “Kadı Abdülcebbar ve Kant’ta Estetik Anlayışı”, Kelam Araştırmaları dergisi, Cilt 7, Sayı 2, s.73–80.
• Tunalı, İsmail (1998). Estetik. (5.Basım). Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Yıldırım Delice, Didem (2007).”Estetik Bir Yargı Olarak Güzel”, Araştırma Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, Cilt 2004, Sayı 18, Ankara.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts&kategori1=veritbn&kelimesec=9202, TDK sözlük, (erişim tarihi: 05.2019).
• Resim 1 ve Resim 2: http://www.antiktarih.com/2018/05/19/laocoon-ve-ogullari-efsanesi/
• Resim 3: https://tr.pinterest.com/pin/360076932682923351/?nic=1
• Resim 4: https://www.e-skop.com/skopbulten/insan-hayvan-canavar-julia-pastrananin-oykusu/2227
• Resim 5:https://listelist.com/sarah-baartman/
• Resim 6: https://www.indiewire.com/2019/08/best-anthology-tv-shows-fargo-twilight-zone-1202167484/
• Resim 7: https://theartsandeducation.wordpress.com/tag/orlan/
• Bilgi Seansı, 2015, erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=97ktrhXsyzI (erişim tarihi: 10.10.2019).
• Heyes, Douglas (Yönetmen),(1960). The Twilight Zone ( Eye Of The Beholder). Tedarik edildiği adres: https://www.youtube.com/watch?v=MFhKp-xi2DY (erişim tarihi: 10.10.2019).
• Orlan, Mükemmel Sergiler. Tedarik edildiği adresler: Röportaj: http://www.orlan.eu/f-a-q/ Orlan Video: https://dublin.sciencegallery.com/perfection/exhibits/omnipresence/ (erişim tarihi: 10.10.2019).