İNCİR VE ZEYTİN: TÎN SÛRESİ BAĞLAMINDA KUR’ÂN’IN TEŞRÎFİNE MAZHAR OLMUŞ İKİ NİMET

Yıl 2020, Sayı: 10, 216 - 239, 30.09.2020

Merve Saçlı

https://doi.org/10.32579/mecmua.792508

Öz

İncir ve zeytin çok eski çağlardan bu yana insan hayatında pek çok alanda daima yerini almış iki meyvedir. Kendilerinde bulunan pek çok fayda nedeniyle gerek gıda gerekse öz bakım ve sağlık açısından insan için vazgeçilemez hâle gelmişlerdir. Bu durum geçmişte nasılsa şimdi de aynıyla geçerliliğini muhafaza etmektedir. Anavatanı kabaca Akdeniz havzası olan bu meyveler yetiştikleri bölgelere de kültürel anlamda tesir etmişler, orada yaşayan halkın gelenek ve göreneklerini de şekillendirmişlerdir. Bu anlamda bir kültür inşa etme vasfı kazanmışlardır. Bununla birlikte insanların dini yaşantılarında da bu iki meyvenin tesirlerini görmek mümkündür. Nitekim semavi dinlere âit kutsal kitaplarda bu meyvelerin isimlerine sıklıkla rastlanırken insanlığın son kutsal kitabı olan Yüce kitabımız Kur'ân-ı Kerîm’de de zikredilmekte, bununla da kalmayıp her ikisi üzerine Allah Teâlâ tarafından yemin edilmekte, hatta Arapça’da incir anlamına gelen “tin” kelimesi müstakillen bir sûreye isim olarak verilmektedir. Tüm bunlar söz konusu bu iki meyvenin dini açıdan da bir öneme sahip olduklarına delalet etmektedir. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda bu iki meyvenin dini/Kur’ânî planda da ele alınması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Tîn suresi hakkında yapılagelmiş birçok tefsir çalışmasının bulunması bir tarafa bilhassa bu iki meyve özelinde yapılmış müstakil bir araştırmanın eksikliği bizi bu konuyu daha derinlemesine ele alma isteğine sevk etmiştir. Bu araştırmada da geçmişten bugüne incir ve zeytin meyvelerinin insan hayatındaki yeri ve anlamının yanı sıra kendilerine Kur’ân’da yemin edilecek kadar önemli görülmelerinin nedenleri ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'ân, İncir, Zeytin,, Tîn Sûresi,

The Fig and The Olive: Two Bonds Praised by The Qur'an in The Context of The Surah al-Tin

Öz

Fig and olive are two fruits that have always taken their place in human life since ancient times. Due to the their benefits, they have become indispensable for humans in terms of food, self-care and health. These fruits, whose homeland is roughly the Mediterranean basin, have influenced the regions where they grow culturally, and shaped the traditions and customs of the people living there. In this sense, they have gained a culture building qualification. However, it is possible to see the effects of these two fruits on people's religious lives. As a matter of fact, while the names of these fruits are frequently encountered in the holy books belonging to the heavenly religions, they are also mentioned in our Almighty book, not only that, but both of them are sworn by Allah, and even the word "Tin" is given as a name for a surah. All these show that these two fruits have a religious significance. When all these are taken into consideration, it becomes clear that these two fruits should also be considered in the Quranic plan. Aside from the fact that there are many tafsir studies on the Surah of Tîn, the lack of an independent research on these has prompted us to address this issue. In this research, it will be tried to reveal the place and meaning of fig and olive fruits in human life from past to present, as well as the reasons why they are considered important enough to be sworn in the Quran.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Quran, The Fig, The Olive, Surah al-Tin

Kaynakça

• Aça, Mehmet. “Zeytin Ağacı Simgesi”. Zeytin Kitabı. ed. Emine Gürsoy Naskali. 255-269. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2017.
• Akçiçek, Eren. “İncirin Tıbbî Özellikleri”. İncirin Akdenizdeki Yolculuğu: Konferans Bildirileri. haz. Ertekin Akpınar, ed. Alp Yücel Kaya. 15-21. İzmir: İzmir Akdeniz Akademisi, 2019.
• Altun, İsmail. “Muhammed Hamîdullah’ın Mescid-i Aksâ’nın Yerine Dair Görüşlerine Eleştirel Bir Yaklaşım”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22/1 (2018), 293-316.
• Âlûsî, Şehâbeddin Mahmud. Ruhu’l-Meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Azim ve’s-seb‘i’l-mesânî. thk. Mahir Cebbûş. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2010.
• Anaç, Hilmi. Geçmişten Günümüze İncir. Aydın: Aydın Ticaret Odası Kültür Yayınları, 2012.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Meâli Âlîsi ve Tefsiri. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1985.
• Birışık, Abdulhamit. “Tîn Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/189-190. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Bulut, Halil İbrahim. “Bir Kur’an Meyvesi Olarak İncir ve Türk Kültüründe İncir Yorumları”. Turkish Studies - Türkoloji Araştırmaları: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 9/5 (2014), 453-464.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Fehmu’l-Kur’âni’l-Hakîm et-Tefsîru’l-Vâdıh hasebe tertîbi’n-nüzûl. Mağrib: ed-Dâru’l-Beyzâ, 2008.
• Çağıl, Necdet. “Kur'an'da Yer Alan Başlıca Ziraî Temalar”. Dini Araştırmalar 10/30 (2007), 193-213.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
• Gördük, Yunus Emre. “Aksâmu’l-Kur’ân’da ‘Muksem Bih’ Ve ‘Muksem Aleyh’ İlişkisi”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (2015), 174-212.
• Gül, Ahmet. Kur’an’da Kutsallık. Saarbrücken: Türkiye Âlim Kitapları, 2014.
• Günay, Vehbi. “İncir Çevresinde Sosyal Hayat”. Turkish Studies: International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 3/5 (2008), 551-560.
• Hehn, Victor. Zeytin, Üzüm ve İncir – Kültür Tarihi Eskizleri. çev. Necati Aça. Ankara: Dost Kitabevi, 1992.
• Işık, Emin. “Tin Sûresi Üzerine Bir Tefsir Denemesi”. Kur’an Mesajı: İlmi Araştırmalar Dergisi 1/2 (1997), 76-80.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye, 1984.
• Karaman, Hayrettin vd.. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: TDV Yayınları, 2017.
• Kılıç, Sadık. Yemin Olsun ki. Erzurum: İhtar Yayıncılık, 1996.
• Kitâb-ı Mukaddes. Erişim 12 Ağustos 2020. https://www.kutsalkitap.org/online-tevrat-oku/
• Kubbealtı Lugati. Erişim 9 Ağustos 2020. http://lugatim.com
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî v.dğr.. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2006.
• Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtu’l-Kur’ân. thk. Ahmet Vanlıoğlu, mür. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Mizan Yayınevi, 2007.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed. en-Nüket ve’l-‘Uyûn Tefsîru’l-Mâverdî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, t.y.
• Mevdûdî, Ebu’l-A‘lâ. Tefhîmu’l-Kur’ân. çev. M. Han Kayani v.dğr.. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005.
• Mukâtil b. Süleyman. Ebü’l-Hasen. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. thk. Abdullah Mahmud Şehhâte. Beyrut: Müessesetü’t-tarihi’l-Arabî, 2002.
• Nizam, Derya. “Ege’de İncirin Tadı: Geleneksel Üretimin Ekolojik ve Kültürel Sınırlarını Yeniden Düşünmek”. İncirin Akdenizdeki Yolculuğu: Konferans Bildirileri. ed. Alp Yücel Kaya, haz. Ertekin Akpınar. 26-39. İzmir: İzmir Akdeniz Akademisi, 2019.
• Râzî, Ebû Abdillah Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. et-Tefsîru’l-Kebîr : Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1981.
• Sülemî, Ebû Abdirrahmân Muhammed b. el-Hüseyn. Hakâiku’t-Tefsîr. thk. Seyyid İmrân. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2001.
• Süyûtî, Ebu’l-Fazl Celâlüddîn. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-risâle nâşirûn, 2008.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-Beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Giza: Dâru Hicr, 2001.
• Taşkın, Sefa. “Zeytin Ağacı ve Barış”. İzmir Zeytin Sempozyumu. haz. Ekrem Tükenmez, Melek Demir. 162-170. İzmir: İzmir Akdeniz Akademisi, 2015.
• Tümer, Günay. “Budizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/352-360. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Uhri, Ahmed. “Uygarlık Yaratan Bitkilerin Üçüncüsü: İncir”. İncirin Akdenizdeki Yolculuğu: Konferans Bildirileri. ed. Alp Yücel Kaya, haz. Ertekin Akpınar. 6-14. İzmir: İzmir Akdeniz Akademisi, 2019.
• Ünsal, Artun. Ölmez Ağacın Peşinde-Türkiye’de Zeytin ve Zeytinyağı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2019.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kuran Dili. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1979.
• Yokaş, İbrahim. Zeytin ve Zeytinyağı. ed. İbrahim Yokaş. Ankara: Efil Yayınevi, 2016.
• Zerkeşî, Bedrüddîn Muhammed b. Abdillâh. el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. Kâhire: Mektebetü Dâri’t-turâs, t.y.