TOPLUM SÖZLEŞMESİ ANLAYIŞININ TEMELİ: MACHİAVELLİ'DE DEVLET VE BİREY

Yıl 2021, Sayı: 11, 455 - 479, 30.03.2021

Merve Oğuzhan , Zeynep Duyar

https://doi.org/10.32579/mecmua.786248

Öz

Devlet ve birey kavramlarının geleneksel düşünceden kopup modern halindeki şekline bürünmesi Machiavelli’nin katkılarıyla gerçekleşmiş, ardından birçok düşünürün bu kavramları daha da geliştirmesiyle günümüzdeki haline ulaşmıştır. Çalışmada Machiavelli’ye değinmeden önce toplum sözleşmesinin ne olduğu kısaca ele alınmış ve toplum sözleşmesi kuramının önemli düşünürleri olan Hobbes, Locke, Rousseau ve Spinoza’nın üzerinde durulmuştur. Nihayetinde modern siyasal iktidarı din, ahlak gibi siyaseti aşan değer ve kavramlarla açıklamayı reddederek siyasal iktidarı dünyevi/laik bir iktidar haline getirmek Machiavelli ile başlamış ve birçok düşünürün katkılarıyla gelişmiştir. Bu düşünce anlayışı, gelenekten kopuşu simgelemiş ve devleti insan iradesinin ürünü olarak görmüştür. Ardından toplum sözleşmesi kuramcıları da devletin oluşumunu insana dayandırarak çeşitli etkenler doğrultusunda devleti bir sözleşme ile insanların kendi iradeleriyle egemenliklerini üstün bir otoriteye devretmeleri sonucu ortaya çıktığını savunmuşlardır. Çalışmanın devamında toplum sözleşmesi kuramının ilk zeminini oluşturan Machiavelli’nin bu anlayış doğrultusunda, devletin nasıl ortaya çıktığı fikrine, ardından gerçekleştirilen yönetim biçimlerine ve insan doğasının siyaset üzerinde etkilerine yer verilmiştir. Son olarak da Machiavelli’nin bireyin kendi yaşamını sürdürmesi için gerekli bir yapı olarak gördüğü laik devletinde, birey kavramı ve devlet ile ilişkisi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplum Sözleşmesi, Machiavelli'nin Siyaset Teorisi, Machiavelli'de Devlet ve Birey

Kaynakça

• Ağaoğulları, Mehmet Ali, Köker, Levent (1997). Tanrı Devletinden Kral-Devlete. İmge Kitabevi, 4. Baskı, Ankara.
• Ağaoğulları, Mehmet Ali (2015). Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Arslan, Mahmut (1992). “Niccolo Machiavelli ve Machiavelizm”. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(3), ss. 167- 186.
• Arslanel, M. Nazan, Eryücel, Ertuğrul (2011). “Modern Devlet Anlayışının Felsefi Temelleri”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), ss. 1-20.
• Aydın, Handan (2006). Spinoza’da İnsan Anlayışı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Boyraz, Berfu (2019). Machiavelli’nin İnsan Doğası Düşüncesinin Siyaset Kuramına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Çilingir, Lokman (2019). “Locke’un Toplum Sözleşmesi Kuramı”. Temaşa Felsefe Dergisi, Sayı 11, ss. 31-43.
• Deniz, Faruk (2011). “Machiavelli Şeytan mı? İnsan mı?”. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı 23-24, ss. 109-126.
• Erdoğan, Mustafa (2017). “Liberalizme Yeniden Bakış: Tarihi ve Felsefi Temelleri”. Liberalizm El Kitabı, (Editör: Cennet Uslu), Liberte Yayınları, Ankara, ss. 63-99.
• Göze, Ayferi (2007). Siyasal Düşünceler ve Yönetimler. Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Güldali, Abdullah (2011). Platon İle Machiavelli’nin Devlet Felsefelerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güngör, Feyza Şule (2015). “Spinoza’da İyi ve Kötünün Conatus (En İyi Şekilde Varlıkta Kalmakta Israrı) Bağlamında Değerlendirilmesi”. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 20, ss 133- 144.
• Hakyemez, Yusuf Şevki (2004). Mutlak Monarşilerden Günümüze Egemenlik Kavramı. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Hobbes, Thomas (2005). “Leviathan’dan Seçme Parçalar”. Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi. (Çeviren: Semih Lim), (Derleyen: Mete Tunçay), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Hobbes, Thomas (2018). Leviathan. (Çeviren: Semih Lim),Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Kefeli, İdil (2010). John Locke’un Felsefesinde Birey-Devlet İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Kömürcüoğlu, Mustafa (2006). N. Machiavelli ve T. Hobbes’ta Birey Çıkarı-Devlet Çıkarı İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Landi, Ernosto (2000). “Niccolo Machiavelli”, Batı Düşüncesinde Siyaset Felsefeleri. (Editör: Maurice Cranston), (Çeviren: Nejat Muallimoğlu), Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Locke, John (2005). “Uygar Yönetim Üzerine İkinci İnceleme’ den Seçme Parçalar”. Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi, (Çeviren ve Derleyen: Mete Tunçay), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Machiavelli, Niccolo (2009). Söylevler. (Çeviren: Alev Tolga), Say Yayınları, İstanbul.
• Machiavelli, Niccolo (2017a). Prens. (Çeviren: Gamze Alpaslan), Maviçatı Yayınları, İstanbul.
• Machiavelli, Niccolo (2017b). Titus Livius’un İlk On Kitabı Üzerine Söylevler. (Çeviren: Alev Tolga), Say Yayınları, İstanbul.
• Rousseau, J.J. (2010). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı. (Çeviren: Rasih Nuri İleri), Say Yayınları, İstanbul.
• Schmitt, Carl (2005). “Somut ve Çağa Bağlı Bir Kavram Olarak Devlet”. Devlet Kuramı. (Derleyen: Cemal Bali Akal), Dost Kitabevi Yayınları, 2.Baskı, Ankara.
• Senemoğlu, Olkan (2016). “Machiavelli’den Hobbes’a Rönesans Dönemi Siyaset Teorisinde İnsan Doğası ve Toplum Anlayışı”. İnsan&İnsan, 3(8), ss. 77-100.
• Toku, Neşet (2003). John Locke ve Siyaset Felsefesi. Liberte Yayınları, Ankara.
• Türk, H. B. (2016). “Niccolo Machiavelli”. Siyasal Düşünceler Tarihi. (Editör: Hamit Emrah Beriş- Fatih Duman), Orion Kitapevi, Ankara.
• Tüzen, M. Ahmet (2018). “Hiyerarşik Varlık Zincirinden Modern Bireyin Doğuşuna”. Mavi Atlas, Cilt 6, ss. 107-125.