MEHMET AKİF ERSOY VE İBN BÂDİS’İN EĞİTİM İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİ HAKKINDA MUKAYESELİ BİR İNCELEME

Yıl 2023, Sayı: 16, 9 - 22, 30.09.2023

Enser Yılmaz

https://doi.org/10.32579/mecmua.1345742

Öz

Eğitim bireyi hayata hazırladığı gibi toplumsal değerlerin aktarılması ve bir anlamda toplumsal kurumların korunmasında önemli işlevleri yerine getirir. Tarih boyunca eğitimin, birey ve toplum için önemine vurgu yapan düşünürler olmuştur. İslam’ın ilme verdiği değerden ötürü Müslüman düşünürler de eğitim konusunda oldukça duyarlı davranmışlardır. İslâm’ın doğduğu dönemden 16. yüzyılın sonlarına kadar İslam coğrafyasında eğitime büyük önem verilmiş, ilim ile uğraşan kişiler desteklenmiştir. Medreselerin sadece dini ilimlerin değil, aynı zamanda pozitif ilimlerin öğretildiği kurumlar olduğu dönemlerde ilim ve teknik açıdan büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. Zaman içerisinde klasik eğitim veren kurumların bozulması ve çağı takip etmemesi toplumda büyük bir cehaletin kökleşmesine neden olmuştur. Mehmet Akif Ersoy ve Cezayirli âlim İbn Bâdîs bu noktada eğitim meselesi üzerinde durarak önemli fikirler ortaya koymuşlardır. Aynı dönemde yaşamış olan bu iki münevver, İslam toplumunun refahı ve ilerlemesi adına eğitimin yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Klasik medrese eğitimi görmelerinin yanında çağdaş eğitimin öneminin farkına varan bu iki münevverin eğitim konusunda ortak fikirlere sahip oldukları görülür. Bu çalışmanın amacı Mehmet Akif ile İbn Bâdîs’in eğitim hakkındaki fikirlerini mukayeseli bir biçimde değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Mehmet Akif Ersoy, İbn Badis, İslam, Batı

A COMPARATIVE EXAMINATION ON MEHMET AKIF ERSOY AND İBN BÂDİS' THOUGHTS ON EDUCATION

Öz

Education not only prepares the individual for life, but also fulfils important functions in the transfer of social values and, in a sense, in the protection of social institutions. Throughout history, there have been thinkers who emphasized the importance of education for the individual and society. Due to the value Islam gives to science, Muslim thinkers have also been very sensitive about education. From the birth of Islam to the end of the 16th century, great importance was attached to education in the Islamic geography, and people dealing with science were supported. In the period when madrasahs were institutions where not only religious sciences but also positive sciences were taught, great advances were made in terms of science and technique. Over time, the deterioration of classical education institutions and their failure to follow the age have caused a great ignorance to take root in the society. Mehmet Akif Ersoy and Algerian scholar Ibn Badis put forward important ideas by emphasizing this point on the issue of education. These two intellectuals, who lived in the same period, stated that education should be expanded and developed for the welfare and progress of the Islamic society. It is observed that having realized the importance of modern education as well as classical madrasah education, these two intellectuals had common ideas about education. Thus, this study seeks to evaluate the ideas of Mehmet Akif and Ibn Badis on education in a comparative way.

Anahtar Kelimeler

Education, Mehmet Akif Ersoy, Ibn Badis, Islam, the West

Kaynakça

• Amamra, T. R. (2001). Şeyh Abdülhamit ibn Badis raid el islah el İslami ve etterbiye fi el Cezayir. El müessese el vataniyye li el it-tisal, en-neşr ve el işhar.
• Aavarib Lahdar, B. E. A. (2010). Nazart terbeviyye fi el menhec el islahi el badisi. Mecellet-ü El Ulum El İnsaniyye ve El İctimaiyye, (1), 228-236. https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/119/1/1/5079
• Avikeb, F. (2022). El cuhud-u et-terbeviyye li abdülhamit ibn badis – el menhec ve el hasayis. Mecellet Ravafid Li Dirasat-ü ve El Abhas-ü El İlmiyye Fi El Ulum El İctimaiyye ve El İnsaniyye 06/ Özel Sayı. 331- 346. https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/539/6/1/185190
• Bilgiz, M. (2010). Mehmet Akif ve milli birliğin korunması. D. M. Doğan (Ed.) Vefatının 73. yılında Mehmet Akif Ersoy Bilgi Şöleni 4: Mehmet Akif Edebiyat ve Düşünce (1.Baskı, s.150-198) içinde. Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Busefsaf, A. (2009). El fikr el hadis ve el muasir Muhammed Abduh ve Abdülhamit ibn Bâdîs. Dar-ü Medad Üniversity Press.
• Cevdet Paşa (1967). Tezakir. (C.Baysun, haz.) (2.Basım), Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Çetinkaya, F. (2019). Abdurrahim Karakoç’un şiirinde ideal gençlik tipi. Edebi Eleştiri Dergisi. 3 (II), 158-167 https://doi.org/10.31465/eeder.621154.
• Düzdağ, M. E. (2013). Mehmed Akif Ersoy. (1. Basım). Melisa Matbaacılık.
• Edip, E. (2010). Mehmet Akif, hayatı, eserleri ve yetmiş muharririn yazıları. (1. Basım). Beyan Yayınları.
• El Cabiri, M. E. (1983). Annaşat el ilmi li talebe el Cezayiriyyin bi Tunus (1900-1962). Eddar El Arabiyye Li Alkitab.
• Ersoy, M. A. (31 Kânûn-ı sânî 1328), Hutbe ve mev’iza - ikinci mev’iza”. Sebîlü’r-reşâd., 9-2 (231-49).
• Ersoy, M. Â. (Cemazeyilahir 1328/Temmuz 1910). Hasbiḥâl. Sırâṭ-ı Müstaḳîm 4/96, 304-305.
• Ersoy, M. Â. (2011). Düzyazılar: makaleler, tefsirler, vaazlar. (A.Vahap Akbaş, haz.). Beyan Yayınları.
• Ersoy, M. Â. (2021). Safahat. (1. Basım). TBMM Yayınları.
• Ez-zubir B. R. (2011). El İmam Abdülhamit ibn Badis raid-u an-nahda el ilmiyye ve el fikriyye 1889-1940. Dar-ü El Huda.
• Fellusi, M. (2006). El İmam Abdülhamit ibn Badis lamaht min hayatih-i ve aamal-ü-hü ve cevanib min fikri-hi ve cihadi-hi. Dar-ü Kurtuba.
• Hamze El Marzuki, E. (1982). En-nazariyye et-terbeviyye el islamiyye ve mefhum-u el fikir et-terbevi El garb-i. cedde el memleket-ü el arabiyye es-Su-udiyye. Tühame Yayınevi.
• Kahraman, Â. (2021). Mehmet Akif: altmış üç yıllık bir ömür. B. Koç ve O. Yılmaz (Ed.). Kurşunla Bağlı Yalçın Bir Taş Mehmet Akif Ersoy. (1. Basım, s.13-25) içinde. Yılmaz Basım.
• Kılıçoğlu, O. (2011). Mehmet Akif Ersoy’un dini-sosyal ıslahçılığı. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi
• Macit, M. (2006). Mehmet Akif Ersoy’un geleneksel dini anlayışı eleştirisi.[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Ankara Üniversitesi
• Mahmud, A. (2009). Kitab-ü et-tefsir Abdülhamit ibn Badis bir açıklama. Dar-ü Er-reşid.
• Merğit, M. (2020). Felsefe et-talim inda el imam el müceddid Abdülhamit ibn Badis. El Mecellet-ü Et-tarihiyye El-Cezairiyye, s.136-149. https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/664/4/1/125119
• Muna, M. E. (2017). Menhej el İmam Abdülhamit ibn Badis fi etterbiye ve ettalim. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Şehit Hamme Lahder Üniversitesi
• Mutabbakânî, M. S. (1999). İbn Bâdîs. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.19). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Namık Kemal (27 Teşrin-i sâni 1288). Efkâr-ı Cedide. Hadika. Nu.14.
• Özbalcı, M. (1987). Batılılaşma gayretlerimiz ve Mehmet Akif Ersoy. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 190-221. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuefd/issue/20253/215151
• Saad, L. (2018). Vasail-ü el islah inda el imam abdülhamit ibn badis min hilal-ü abraz telamizat cemiyyet-ü el ulema-i el muslimin el Cezayiriyyin. Mecellet Herodot Li-El Ulum-i El İnsaniyye ve El İctima-iyye, (18), 27-35. https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/686/2/1/126335
• Sati-i El Hasri, S. (2021). Ara‘ı ve ahadis fi el ilim ve el ahlak ve es-sakafa. Müesseset El Hindavi.
• Şabika, N. (2017). Hasayıs menhec Abdülhamit ibn Badis fi ed-daava ve el islah. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Muhammed Budyaf Üniversitesi
• Talbi, A. (2014). El İmam Abdülhamit ibn Badis hayatuh-u ve asaruh-u. Dar-ü İbn Hazım.
• Uslu, E. M. (2015). Mehmet Akif Ersoy‘un Safahat adlı eserinde eğitim olgusu. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
• Zerman, M. (1996). El usus en-nazariyye li menheci et-eğyir-i inda muhammed el beşir el ibrahimi. El Emir Abdulkadir Üniversitesi. Dava ve Usul-u Din Enstitüsü.
• İnternet Kaynakları Evimer, M. (2023). Zikrayat la tunsa ma’a el Basayır. Erişim Tarihi. 06. 05. 2023. https://binbadis.net/archives/100000