Gift-giving, Auditors, and the Independence Spiral

Yıl 2021, Sayı: 65, 1 - 12, 03.08.2021

Suleyman Yukcu , Sevda Anlı

Öz

An independent audit refers to the objective examination of financial statements’ compliance by an autonomous individual using generally accepted accounting standards to assess accuracy and reliability. The independent auditor must act in accordance with the principles of professional ethics in the process of performing audits. In this context, the professional ethical principles with which independent auditors must comply include honesty, impartiality, professional behavior, confidentiality, professional competence, and care. In the scope of the principle of impartiality, the auditor’s self-interest, a close relationship with clients, efforts of clients to get an auditor to adopt their own views, and other potentially compromising situations can affect impartial decision making. In such cases, the auditor performs professional activity in violation of the principles of professional ethics and impartiality. A circumstance that can cause such situations is that of gift-giving. In this study, the concept of gifts is explained, and the context of gift-giving is evaluated within the scope of auditors and independent audits. Within the framework of ethics, the issue of gift-giving is examined referencing preexisting data in the literature. According to the data obtained, hospitality offers, meal offers, or acceptance of gifts given by an audit client to an independent auditor may result in self-interest or familiarity threats. As an auditor must perform audits independently, adhering to basic ethical principles, and should not accept gifts from client companies in any way, the auditor should remain vigilant regarding any incentives or gifts that are prohibited by law in many countries. An auditor’s acceptance of an incentive or gift constitutes unethical behavior and violates the principle of honesty. Unwavering attention must be paid to the nature, frequency, value, cultural impact, and transparency of any incentive offered, including the assessment of the audit client’s behavior using professional judgment. If it is determined that the incentive negatively affects behavior, measures must be taken, such as informing the company or customer business management and terminating the business relationship.

Anahtar Kelimeler

Gift, Auditor, Spiral of Independence

Hediye, Denetçi, Bağımsızlık Sarmalı

Öz

Bağımsız denetim, finansal tabloların genel kabul görmüş muhasebe standartlarına uygunluğunun, doğruluğunun ve güvenilirliğinin bağımsız bir şekilde denetiminin yapılmasıdır. Bağımsız denetçi, denetim mesleğini icra ederken mesleki etik ilkelerine uygun hareket etmelidir. Bu bağlamda, bağımsız denetçilerin uyması gereken mesleki etik ilkeleri; dürüstlük, tarafsızlık, mesleğe uygun davranış, sır saklama ve mesleki yeterlilik ve özendir. Tarafsızlık ilkesi kapsamında denetçinin; kişisel çıkarlar, müşterilerle yakın ilişki, müşterilerin denetçinin kendi görüşlerini benimsemesini sağlama çabaları vb. durumlar tarafsız karar vermeyi etkileyebilir. Bu tür durumlarda denetçi, mesleki faaliyetini mesleki etik ilkelerine ve tarafsızlık ilkesine aykırı olarak gerçekleştirir. Bu duruma sebep olabilecek olaylardan biri de hediye alışverişidir. Yapılan çalışmada, hediye kavramı açıklanmış olup denetçiler ve bağımsız denetim kapsamında hediye bağlamı değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda etik konusu çerçevesinde mevcut konu, literatürde yer alan veriler doğrultusunda incelenmiştir. Elde edilen verilere göre denetim müşterisinden denetim personeline ağırlanma teklifi, yemek yeme teklifi veya hediyelerin kabul edilmesi kişisel çıkar veya yakınlık tehdidi oluşturabilir. Denetçi bağımsız ve temel etik ilkelere bağlı kalarak bir şirketi denetlemesi gerekli olup, şirket tarafından hiçbir şekilde hediye kabul etmemelidir. Denetçi, birçok ülkede kanunla yasaklanmış olan teşviklere ve hediyelere dikkat etmelidir. Çünkü denetçinin etik olmayan davranışa neden olan bir teşviki veya hediyeyi kabul etmesi veya sunması dürüstlük ilkesini ihlal eder. Bu bağlamda, teşvikin niteliğine, sıklığına, değerine, kültürel etkisine, şeffaflığına ve denetim müşterisinin bu tür davranışları mesleki muhakemeyle değerlendirmesine dikkat edilmelidir. Teşvikin davranışı olumsuz etkilediği tespit edilirse, firma veya müşteri iş yönetimini bilgilendirmek ve iş ilişkisini sonlandırmak gibi önlemler alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Hediye, Denetçi, Bağımsızlık Sarmalı

Kaynakça

• “Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kurallar”, 30/11/2017 tarihli ve 30256(M) sayılı Resmî Gazete
• .“Dünya Çapında Hediye Verme ve Ağırlama Kuralları” Last Revised: June 2013 https://www.eaton.com/ecm/groups/public/@pub/@eaton/@corp/documents/content/ct_251847.pdf
• Atağan, H. (2007), Uluslararası gelişmeler çerçevesinde denetçinin bağımsızlığı. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bakır, M. (2003). Denetim, Rize: Akademisyen Yayınevi.
• Başkan, T. D. (2013), Muhasebe ve hata hilelerinin önlenmesinde bağımsız denetimin rolü ve etkinliği: bir uygulama. (Doktora Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Dal, S., Çalış, E. (2013), Anonim şirketlerde bağımsız denetim ve bağımsız denetçi.Mali Çözüm Dergisi, 1 (118), S. 87-106.
• Erken, H. (2009), Cisa, iç denetçi hazine müsteşarlığı, denetimde “bağımsızlık” kavramı. Denetişim, 1, 16-27.
• Eroğlu, M. T. (2010). Global k rizler sürecinde bankacılık sektöründe iç denetim sisteminin önemi ve Türkiye uygulaması. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gümrah, Ö. (2017), Bağımsız denetim ve muhasebe meslek etiği: bağımsız denetçilerin etik ilkelere yaklaşımları üzerine bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Güredin, E. (2000). Denetim, İstanbul: Beta Yayınları.
• Kahyaoğlu, S. B. (2017), Yolsuzluğun önlenmesi ve etiğin teşviki için teknik destek projesi, iç kontrol ve etik ilişkisi çerçevesinde kamu kurumlarında etik kültürünün benimsenmesinde iç denetçilerin rolü, Teknik Rapor, https://İsletme.Bakircay.Edu.Tr/Yuklenenler/Resimler/İibf/Resimler/Teknik_Rapor_Tr.Pdf
• Kavut, L., Taş, O., Şavlı, T. (2009). Uluslararası denetim standartları kapsamında bağımsız denetim, İstanbul: İSSMMO Yayınları.
• Kepekçi, C. (2000). Bağımsız denetim. Ankara: Siyasal Yayınlar.
• Keskin, D.A. (2016), İşletmelerin sürekliliğini sağlamada kritik öneme sahip risk yönetimi ve risk odaklı denetim yaklaşımı. Denetişim, (4), 38-46.
• KGK. (2014). Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kurallar. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TDS/TDS_2021_Seti/2019_etikkurallar.pdf
• Köksalan, N. (2019), Hediye verme davranışında duygusal tatmini etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik nitel bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, İşletme Enstitüsü, Sakarya.
• Köse, M.S. (2017), Hediye verme davranışında tatmini etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. (Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Müslümov, A., Aras, G. (2002), Türkiye’de muhasebe ve finansal yönetim uygulamalarında etik davranışları etkileyen faktörlerin analizi, XXI. Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, Bodrum.
• Saxena, R. G., Srinivas, K., Rai, U., Rai, S. M. (2010). Auditing and business communications, India: Himalaya Pub. House.
• Selimoğlu, S., Uzay, Ş., Uyar, S., Özbirecikli, M., Poroy Arsoy, A., Başar, B. (2012). Muhasebe denetimi ve mali analiz, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Sermaye Piyasası Kurulu (SPK). (2006). Sermaye piyasasında bağımsız denetim standartları hakkında tebliğ, Resmi Gazete Sayısı: 26196.
• Şeker A. (2019), Hediye ve hediye satın alma davranışları. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3), 869-887.
• Ulucan Ö. F., Özdemir Z. (2014), Çalışan hilelerinin önlenmesinde proaktif yaklaşımlar: kurumsal işletmelerde insan kaynakları yöneticileri üzerine nitel bir araştırma. Öneri Dergisi, 10(40), 75-89.
• Yavaşoğlu, M. (2001). Sermaye piyasası mevzuatında bağımsız denetim. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yazar, B. B. (2021), Bağımsız denetçiler için etik kurallar ile faizsiz finans kuruluşları denetçileri için etik kuralların karşılaştırılması. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1), 100-126.
• Yükçü, S. Ve Alkan, G. İ. (2020). Senaryolarla denetimde etik, Ankara: Detay Yayıncılık.