POST FOTOĞRAF ve PORTRE

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 316 - 346, 29.10.2023

Eren Görgülü

https://doi.org/10.33464/mediaj.1344449

Öz

Yirminci yüzyılın son çeyreğinde insanlığın yaşamını şekillendirmeye başlayan elektronik, bilişim, bilgisayar ve enformasyon teknolojilerinde yaşanan gelişmelerin ardından gelen dijital evrim günümüz insanının bugün normal karşıladığı teknolojinin temelinde önemli bir yere sahiptir. Dijitalleşme sürecinin başladığı 90’lı yıllar aynı zamanda birçok farklı alanda görülmeye başlanan ‘post’ ekinin ortaya çıktığı bir dönemi işaret etmektedir. Nitekim dijitalleşmenin etkileri ile yapısal olarak köklü bir değişikliğe maruz kalan fotoğrafçılık alanı bu süreç içerisinde post-fotoğrafçılık adı altında anılmaya başlamıştır. Dijital olarak fotoğraf üretme, oluşturma ve yapma biçimlerinin merkezinde yer alan internet, bilgisayar, sanat ve teknoloji alanları post-fotoğrafçılık pratiği ile iç içe geçmiştir. Zaman ve mekân gibi kavramların bu teknolojiler aracılığıyla kolaylıkla değiştirilebildiği, düzenlenebildiği, yeniden yaratılabildiği, sınırların tamamen ortadan kalktığı, oldukça akışkan bir zaman içinde sürekli olarak değişen ve değiştikçe farklı bir dünyanın temsili haline gelen post-fotoğrafçılık bu etkileşim düzeyi ile modern ve postmodern dönemin çalışmalarından oldukça farklı bir yerde konumlanmaktadır. Sanatsal yaratıcılığın dijital fotoğraflarla, buluntu görüntülerle ve yapay zekâ uygulamalarıyla birlikte tamamen değişmeye başladığı bu görsel kültürde sanatçıların üretmiş olduğu portreler, onları post fotoğraf çalışmalarına yerleştirmek açısından önem kazanmaktadır. Nancy Burson, Hiroshi Sugimoto, Leandro Berra, Valerie Belin, Anthony Aziz/Sammy Cucher, Sabato Visconti, Philip Wang, Mathieu Stern, Bas Uterwijk, Maurizio Anzeri, Julie Cockburn ve Julia Borissova gibi sanatçıların üretmiş oldukları portre fotoğraflarına odaklanan bu çalışma fotoğraf, yapay zekâ, kamerasız fotoğrafçılık, buluntu fotoğraf, dijital fotoğraf, manipülasyon ve portre alanlarının kesiştiği noktaları post-fotoğrafçılık yaklaşımı üzerinden değerlendirmeyi amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Fotoğraf, Portre, Yapay Zekâ, Buluntu Fotoğraf, Dijital Fotoğraf.

Kaynakça

• Aşkan, E. P. (2022). Post-fotoğraf. Doruk.
• Atay, S. (2022). Post fotoğraf. İçinde. Atay S. & Ercan E. E. (Ed.), Post Fotoğraf (s. 7-18). Eğitim.
• Bajac, Q. (2011). Fotoğraftan sonra analog fotoğraftan dijital devrime. (Çev: M. Franco). Yapı Kredi.
• Batchen, G. (1994). Phantasm digital imaging and the death of photography. Aperture. No:136.
• Bate, D. (2013). Fotoğraf Anahtar Kavramlar. (Çev: B. Şimşek). Deki.
• Baudrillard, J. (2019). Şeytana satılan ruh ya da kötülüğün egemenliği. (Çev: O. Adanır). Doğu Batı.
• Baudrillard, J. (2022). Neden her şey hala yok olup gitmedi. (Çev: O. Adanır). Doğu Batı.
• Borissiva, J. (t.y.) http://www.juliaborissova.ru/Julia_Borissova_PhotoSite/Projects/Pages/Running_To_The_Edge.html#1
• Breton, D. (2018). Yüz üzerine antropolojik bir inceleme. (Çev: O. Türkay). Boğaziçi Üniversitesi.
• Bridle, J. (2020). Yeni karanlık çağ teknoloji ve geleceğin sonu. (Çev: K. Güleç). Metis.
• Brückle, W. & Mutiis, M. D. (2021). Post-photography. Lucerne University of Applied Sciences and Arts.
• Burnett, R. (2018). İmgeler nasıl düşünür? (Çev: G. Pusar). Metis.
• Castells, M. (2020). İnternet galaksisi. (Çev: T. A. Hasdemir). Phoenix.
• Churchland, P. M. (2017). Platon’un kamerası. (Çev: M. C. Mutlu). Alfa Bilim.
• Clarke, G. (2017). Güzel sanatların bir dalı olarak fotoğraf. (Çev: M. M. Aydemir). Hayalperest.
• Crary, J. (2019). 7/24 Geç kapitalizm ve uykuların sonu. (Çev: N. Çatlı). Metis.
• Durden, M. (2015). Fotoğraf & bugün. (Çev: Y. Adam ve E. Gözgü). Akbank Kültür ve Sanat Dizisi: 83.
• Elo, M. (2014). Photographic Powers. Introduction: Photography research exposed to the parergonal phenomenon of ‘photographic powers’. Helsinki Photomedia.
• Fritz, D. (2015). 1960 ve 1970’ler dijital sanatında sosyal ve politik dönüşümün unsurları. İçinde. Editör: Ekmel Ertan. Dijital Sonrası Tarihçeler. Akbank Sanat ve Kültür Dizisi.
• Gere, C. (2019). Dijital kültür. (Çev: A. Akın). Salon.
• Göktan, M. Ç. (2014). Kavramsal fotoğraf. Sanatta Yeterlik. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Plastik Sanatlar Ana Sanat Dalı.
• Greenberg, J. & Sandra J. (1998). Chuck close: Up close, DK Ink Book, Dorling Kindersley Publishing.
• Growcoot, M. (2022, 1 Temmuz). AI used to create shockingly realistic portraits of people who dont exist. https://petapixel.com/2022/07/01/ai-used-to-create-shockingly-realistic-portraits-of-people-who-dont-exist/
• Güçlü, A. (2022). Siber kültürde bedenin görsel retoriği. İçinde. Atay S. & Ercan E. E. (Ed.), Post Fotoğraf (s. 225-252). Eğitim.
• Gülaçtı, İsmail E. & Kahraman Mehmet E. (2021). The impact of artificial intelligence on photography and painting in the post-truth era and the issues of creativity and authorship. Medeniyet Sanat, Cilt:7 Sayı:2. 243-270. https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.994950
• Hacking, J. (2015). Fotoğrafın tüm öyküsü. (Çev: A. Bozkurt). Hayalperest.
• Heartney, E. (2011). Sanat & bugün. (Çev: O. Akınhay). Akbank Kültür ve Sanat Dizisi: 78.
• Higgins, J. (2014). Fotoğraf neden kusursuz olmak zorunda değildir. (Çev: F. C. Çulcu). Hayalperest.
• Kolabaş, H. (2001). 911 Sonrası new york. Geniş Açı.
• Le Mois De La Photo à Montréal (2022, Temmuz 1). Leandro Berra. https://moisdelaphoto.com/en/artistes/leandro-berra/
• Lewis, E. (2018). İzmler, fotoğrafı anlamak. (Çev: M.Aydemir). Hayalperest.
• Lugez, A. (2015, 11 Ekim). Biennale 2015: The post-photographic condition. https://www.lensculture.com/articles/mois-de-la-photo-montreal-biennale-2015-the-post-photographic-condition
• Luntz, H. (2020, Haziran 19). Valerie belin, super model series; The virtual body in the 21st century. https://www.holdenluntz.com/magazine/photo-spotlight/valerie-belin-super-models-series/
• Manovich, L. (1994). The paradoxes of digital photography. http://manovich.net/content/04-projects/004-paradoxes-of-digital-photography/02_article_1994.pdf.
• Moreiras, C. (2017). Joan foncuberta: post-photography and the spectral image of saturation. Journal of Spanish Culture Studies, https://doi.org/10.1080/14636204.2016.1274496
• Manovich, L. (2023). Seven arguments about AI images and generative media. artificial aesthetics: A critical guide to AI in art, media and design. http://manovich.net/index.php/projects/artificial-aesthetics-book
• Meier, A. (2014, 7 Ekim). The camera as an afterthought: defining post-photography. https://hyperallergic.com/153261/the-camera-as-an-afterthought-defining-post-photography/
• North, I. (2005). Photogenic essay/photography/CCP 2000-2004. Edited by: Daniel palmer. Spoked! Art Museums, Photography and the Problem of the Real.
• Oxford Dictionary (2022, Temmuz 1). Portrait. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/portrait?q=portrait
• Özgen, O. (2022). Post fotoğraf ve ironi. İçinde. Atay S. & Ercan E. E. (Ed.), Post Fotoğraf (s. 49-71). Eğitim.
• Paul, C. (2015). Dijitalin soyağaçları bir eleştiri sonrası. İçinde. Editör Ekmel Ertan. Dijital Sonrası Tarihçeler. Akbank Sanat ve Kültür Dizisi.
• Ritchin, F. (2012). Fotoğraftan sonra. (Çev: Y. Keser). Espas.
• Robins, K. (2020). İmaj. (Çev: N. Türkoğlu). Ayrıntı.
• Sağlamtimur, Z. Ö. (2016). Post-fotoğrafçılık: Fotoğrafik gerçekliğin sınırlarının aşılması. A. Göztaş (Ed.), İletişimde Post Yazılar. (s. 649-673). Literatürk.
• Schwab, M. (2008). Image automation: Post-concenptual post-photography and the deconstruction of the photographic image. The Royal Collage of Art.
• Shore, R. (2014). Post-photography: The artist with a camera. Laurence King.
• Soulages, F. (2022). Fotoğrafın estetiği. (Çev: D. E. Şansal). Espas.
• Tietjen, F. (2018). Post-post-photography. The Routledge Companion to Photography and Visual Culture. Ed: Moritz Neumüller. Routledge.
• Topçuoğlu, N. (2010). Fotoğraf ölmedi ama tuhaf kokuyor. Yapı Kredi.
• Torrente, V. (2017). Portre: Genişletilmiş kimlik. İçinde. BANA BAK! “la Caixa” Çağdaş sanat koleksiyonundan portreler ve diğer kuramcılar. Pera Müzesi.
• Weiberg, B. (2021). Critical camera practices: An alternative approach to post-photography. Nummer: Post-photography. Lucerne University of Applied Sciences and Arts. Issue: 10.