Gömülü Teoride Dijital Teknolojilerin Kullanımı

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 130 - 151, 29.12.2022

Hatice Şahin

Öz

Dünya nüfusunun önemli bir kısmı internet kullanıcısı olarak dijital teknolojileri gündelik hayatının içerisinde kullanmaktadır. İnternet ve dijital teknolojiler, insanların hem günlük yaşam pratiklerini sürdürdüğü hem de yeni sosyallikler ürettiği bir alana dönüşmüştür. İnternetin dünyada hızla yayılması ve sosyal medya araçlarının oluşturduğu yeni alanlar, sosyal bilim araştırmacılarının bu alanı araştırma nesnesi olarak kabul etmelerini sağlamıştır. Araştırmacılar sosyal medya üzerindeki her bir etkileşimi gerçek dünyadakine benzer şekilde sosyal bilim çalışmalarının içine dâhil etmiştir. Bu süreç bir taraftan da nitel sosyal bilim araştırmacılarının metodolojilerini çevrimiçi araçlarla etkileşimli olarak nasıl uygulayabileceklerini düşünmeye zorlamıştır. Nitel sosyal bilim araştırmacılarının bir bölümü çalışmalarının veri analizi aşamasında bilgisayar destekli veri analiz programlarından yardım almakta, farklı yaklaşımlar sebebiyle bir bölümü de veri toplama sürecinde dijital teknolojilerden uzak durmayı tercih etmektedir. Bu çalışma, dijitalleşen bir dünyada sosyal bilim araştırmalarının yöntemlerini dijital sosyal dünyayı (Twitter, Facebook, Instagram gibi sosyal paylaşım alanlarının ifade ve içeriklerin çekilmesi, kodlanması sürecinde) da kapsayacak şekilde genişletmelerini ve dijital araştırma tekniklerini de içerecek şekilde yapılandırma durumunu incelemektedir. Çalışmada, genel olarak gömülü teori (GT) deseninin dijital tekniklerle konuşlandırılması tartışılmaktadır. Dolayısıyla, geleneksel derleme yöntemine dayanan bu çalışmada, araştırmacıların GT araştırma sürecinde dijital teknolojileri nasıl kullanacaklarının gösterilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, Gömülü Teori, Bilgisayar Destekli Nitel Veri Analiz Programları, Dijital Veri Toplama Teknikleri.

Using Digital Technologies in Grounded Theory

Öz

A significant part of the world’s population, as internet users, use digital technologies in their daily lives. Internet and digital technologies have turned into a platform where people both maintain their daily life practices and produce new social spaces. The rapid spread of the internet in the world and the new social fields created by social media tools have enabled social science researchers to accept this field as a research object. Researchers have incorporated every interaction on social media into social science research, similar to that in the real social world. On the one hand, this process has forced qualitative social science researchers to consider how they can apply their methodologies interactively with online tools. Some of the qualitative social science researchers get help from computer-assisted data analysis programs in the data analysis phase of their research. Due to different approaches, some of them prefer to stay away from digital technologies during the data collection phase. This study examines the situation of extending the methods of social science research in a digitalized world to include the digital social world (in the process of drawing and coding the expressions and content of social sharing networks such as Twitter, Facebook, Instagram) and structuring them to include digital research techniques. The study, in general, discusses the deployment of grounded theory (GT) pattern with digital techniques. Therefore, the aim of this study, which is based on the traditional compilation method, is to show whether researchers can use digital technologies in the GT research process.

Anahtar Kelimeler

Digitalization, Grounded Theory, Computer- Assisted Qualitative Data Analysis Software, Digital Data Collection Techniques.

Kaynakça

• Bağcı, C. (2016). Çevrimiçi toplum ve sanal sosyaliteler: sosyal medya ve özgür dijital dünyanın yeni esaretleri üzerine sosyolojik bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1029-1036. DOI: 10.17719/jisr.20164216212
• Baş, T. & Hatemoğlu, G. (2013). Nitel araştırma yöntemleri Nvivo ile nitel veri analizi. Ankara: Seçkin.
• Berg, B. L. (2002). Qualitative research for the social sciences. Boston: Allyn ve Bacon.
• Bonfim, L. (2020). Spanning the boundaries of qualitative grounded theory methods: Breaking new grounds into the new online era. RAUSP Management Journal. 55(4), 491-509. DOI: https://doi.org/10.1108/RAUSP-04-2019-0061
• Bozkurt, A., Hamutoğlu, N. B., Liman Kaban, A., Taşçı, G. & Aykul, M. (2021). Dijital bilgi çağı: Dijital toplum, dijital dönüşüm, dijital eğitim ve dijital yeterlilikler. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi (AUAd), 7(2), 35-63. DOI: https://doi.org/10.51948/auad.911584
• Börekçi, E. B. (2021). Oy hakkının internetten oy kullanımı ile dönüşümü. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23(1), 607-638. DOI: https://doi.org/10.33717/deuhfd.899918
• Bringer, J. D., Johnston, L. H. & Brackenridge, C. H. (2006). Using computer-assisted qualitative data analysis software to develop a grounded theory project. Field Methods, 18(3), 245-266. DOI: 10.1177/1525822X06287602
• Bryant, A. (2019). The varieties of grounded theory. London: SAGE Publications Ltd. DOI: https://dx.doi.org/10.4135/9781529716542
• Bryman, A. (2012). Social research methods. New York: Oxford University Press Inc.
• Bulduklu, Y. (2019). Eleştirel çalışmalarda nitel araştırma yöntemi olarak gömülü teori. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 1-14. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kritik/issue/43949/537565
• Charmaz, K. (2015). Gömülü (Grounded) teori yapılandırması. Hoş, R. (Çev.). Ankara: Seçkin.
• Charmaz, K. & Bryant, A. (2008). Grounded theory. Given, L. M. (Edt.). in The Sage encyclopedia of qualitative research methods (374-377). California: SAGE Publications.
• Conlon, C., Timonen, V., Elliott O’Dare, C., O’Keeffe, S. & Foley, G. (2020). Confused about theoretical sampling? Engaging theoretical sampling in diverse grounded theory studies. Qualitative Health Research, 30(6), 947–959.
• Coşgun İlgar, S. & İlgar, M. Z. (2014). Nitel veri analizinde bilgisayar programları kullanılması. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 33-78.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. California: SAGE.
• Çelik, H. & Ekşi, H. (2015). Nitel desenler gömülü teori. İstanbul: Edam.
• Dohan, D. & Sánchez-Jankowski, M. (1998). Using computers to analyze ethnographic field data: Theoretical and practical considerations. Annual Review of Sociology, 24, 477–98. DOI: 10.1146/annurev.soc.24.1.477
• Evans, G. (2013). A novice researcher’s first walk through the maze of Grounded Theory: Rationalization for Classical Grounded Theory, The Grounded Theory Review, 12(1), 37-55.
• Fernandez, C. (2012). Guest editorial, themed section. The Grounded Theory Review, 11(1), 7–28.
• Franken, L. (2022). Digitale daten und methoden als erweiterung qualitativer forschungsprozesse. herausforderungen und potenziale aus den digital humanities und computational social sciences. Forum Qualitative Sozialforschung, 23(2). Erişim adresi: https://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/article/view/3818/4869
• Gençoğlu, A. (2014). Bir kavram ve kuram üretme stratejisi olarak temellendirilmiş kuram. Tarih Okulu Dergisi, 7, 681-700.
• Gibbs, G. G. (2002) Qualitative data analysis: Explorations with Nvivo, Buckingham: Open University Press.
• Gibbs, G. R. (2012) Grounded theory, coding and computer-assisted analysis. Becker, S., Byrman, A. & Ferguson, H. (Edt.). Understanding research for social policy and social work. (p. 337-343). Bristol: Policy Press.
• Glaser, B. G. & Strauss, A. L. (2006). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. New Jersey: AldineTransaction.
• Goulding, C. (2002). Grounded theory a practical guide for management, business and market researchers. London: Sage.
• Howitt, D. & Cramer, D. (2011). Grounded Theory. Howitt, D. & Cramer, D. (Edt.). In. Introduction to Research Methods in Psychology. (p. 354-357). Essex: Pearson Education.
• Hunter, A., Murphy, K., Grealish, A., Casey D. & Keady, J. (2011) Navigating the grounded theory terrain. Nurse Researcher. 18(4), 6-10.
• Ilgar, M. Z. & Ilgar, S. C. (2013). Nitel bir araştırma deseni olarak gömülü teori (temellendirilmiş kuram). İZU Sosyal Bilimler Dergisi, Güz, 197-247. Erişim adresi: https://openaccess.izu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12436/111/M.Zeki_Ilgar-Semra%20Cosgun%20Ilgar.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Jones, M. & Alony, I. (2011). Guiding the use of Grounded Theory in Doctoral studies – an example from the Australian film industry. International Journal of Doctoral Studies, 6 (N/A), 95-114. Erişim adresi: http://ijds.org/Volume6/IJDSv6p095-114Jones322.pdf
• Karakaya, Ş. (2019). Sosyolojik araştırma, yöntem ve tekniklerinin sosyal medya üzerinden kullanımı. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 38-56. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/882444
• Kasapoğlu, A. (2015). Sosyolojide temellendirilmiş kuram geliştirme. Kasapoğlu, A. (Der.). Özne Hayatı Konuşunca içinde (ss. 15-39). İstanbul: Ayrıntı.
• Ligita, T., Nurjannah, I., Wicking, K., Harvey, N. & Francis, K. (2020). From textual to visual: the use of concept mapping as an analytical tool in a grounded theory study. Qualitative Research, 22(1),126-142. DOI: 10.1177/1468794120965362
• Marvasti, A. B. (2004). Qualitative research in sociology. London: Sage.
• Massa, F. G. (2013). Insurgency on the Internet: Organizing the Anonymous Online Community. (Yayınlanmamış doktora tezi). Boston College, Boston.
• MAXQDA. (2020a). Literature reviews with MAXQDA. Erişim adresi: https://www.maxqda.com/download/Literature-Reviews-with-MAXQDA2020.pdf
• MAXQDA. (2020b). Başlangıç kılavuzu. Erişim adresi: https://www.maxqda.com/download/GettingStarted-MAXQDA2022-tr.pdf
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Selahattin Turan, S. (Çev.). Ankara: Nobel Akademik.
• Mete, H. (2022). Bilgisayar destekli nitel veri analizinde gömülü teori deseninin kullanımı: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı dış ilişkiler e-bültenleri üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 20(1), 552-568. DOI: https://doi.org/10.11611/yead.1030743
• Morse, J. M. (2016). Tussles, tensions, and resolutions. Morse, j. M., Stern, P. N., Corbin, J., Bowers, B., Charmaz, K. & Clarke, A.E. (Edt.). In. Developing grounded theory. The second generation (13-19). London: Routledge.
• Muyyle, S., Moenaert, R. & Despontin, M. (1999). A grounded theory of World Wide Web search behaviour. Journal of Marketing Communications. 5(3), 143–155. Erişim adresi: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/135272699345644
• Neill, S. J. (2006). Grounded theory sampling. Journal of Research in Nursing, 11(3), 253–260. DOI: 10.1177/1744987106051850
• Nerse, S. (2020a). Dijital sosyal teoriye giriş: Yapı, fail ve eylem etkileşiminde değişim. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 850-880.
• Nerse, S. (2020b). Dijital medya aktivizmi: yeni sınıfsal ilişkilerin imkân ve sınırları. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 26, 615-634. DOI:10.9775/kausbed.2020.033
• Neuman, W. L. (1991). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches. Boston: Allyn and Bacon
• NVivo. (2021). NVivo 11 for Windows help. Erişim adresi: https://help-nv11.qsrinternational.com/desktop/welcome/welcome.htm
• Özcan, M. & Keskin, B. (2020). Dijitalizasyon bağlamında sosyal dönüşüm. OPUS. 16(29), 2214-2229. DOI: 10.26466/opus.775748
• Roberts, A. & Zietsma, C. (2018). Working for an app: organizational boundaries, roles, and meaning of work in the “on-demand” economy. Ringel, L., Hiller, P. & Zietsma, C. (Edt.). In. Toward permeable boundaries of organizations? (p. 195-225). Bigley: Emerald.
• Schneider, S. M. & Foot, K. A. (2004). The web as an object of study. New Media and Society. 6(1), 114-122. DOI: 10.1177/1461444804039912
• Snee, H., Hine, C., Morey, Y., Roberts, S. & Watson, H. (2016). Digital methods as mainstream methodology: an ıntroduction. Snee, H., Hine, C., Morey, Y., Roberts, S. & Watson, H. (Edt.). In Digital methods for social science an ınterdisciplinary guide to research ınnovation (p. 1-16). Londra: Palgra ve Macmillan.
• Strauss, A. L. & Corbin, J. M. (1998). Basics of qualitative research. California: Sage.
• Şahin, H. (2022). The debate on the İstanbul convention in Turkey and ıts unilateral cancellation: Twitter example. Yıldız, S. (Edt.). In International Scientific Research Series New Approaches in Social Sciences. (p. 79-98). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Şener, E. (2019). Gömülü teori yaklaşımının yönetim araştırmalarında kullanımı. Nitel Sosyal Bilimler, 1(1), 22-47. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/908709
• Talip, B., Narayan, B., Edwards, S., & Watson, J. (2017). Digital ethnography as a way to explore information grounds on Twitter. Qualitative and Quantitative Methods in Libraries, 5(1), 89-105. Erişim adresi: http://qqml-journal.net/index.php/qqml/article/view/308
• Tanyaş, B. (2014). Nitel araştırma yöntemlerine giriş: Genel ilkeler ve psikolojideki uygulamaları. Eleştirel Psikoloji Bülteni, 5, 25-38. Erişim adresi: https://www.academia.edu/6774133/Nitel_ara%C5%9Ft%C4%B1rma_y%C3%B6ntemlerine_giri%C5%9F_Genel_ilkeler_ve_psikolojideki_uygulamalar%C4%B1
• We Are Social. (2022). Digital 2022: Another year of bumper growth. Erişim adresi: https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/
• Wikipedia. (Tarih yok). Computer-assisted qualitative data analysis software. Erişim tarihi: 10.06.2022. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Computer-assisted_qualitative_data_analysis_software