Face’s Phenomenology and Ethics: The Case of Muge Anlı

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 2 - 22, 28.06.2023

Mehmet Fatih Güloğlu

Öz

The face is phenomenologically the most important mediator of human openness to the world. In Levinas’s philosophy, the face emerges as the Other’s demands from the Self, as a means of taking the Self under responsibility. Thus, the face is the starting point of ethics in Levinas’s philosophical thought, and it finds expression as the first ground on which social organization and establishing relationships emerge. In this context, someone’s face necessarily calls Me to moral action. In this context, Levinas draws our attention to the fact that the emergence of social relations on a moral ground can only be based on confrontation. The face, which is completely naked, necessarily makes us responsible precisely because of this depth. In this study, the call made by someone whose face is seen by everyone through the media has been tried to be dealt with in this theoretical framework. In other words, in Müge Anlı’s program Tatlı Sert, which is trying to bring some problems that have been kept secret to the surface, the question of “How does Anlı’s face prevent us from taking responsibility” was opened for discussion. Depending on the transcendental phenomenological method, two randomly selected pictures and their counterparts in the orientational consciousness are discussed in this study. The main claim in the study is that Anlı’s face is ‘invisible’ and that her work does not produce a ‘confrontation’ but rather a ‘said thing’ and thus distances us from being responsible. As a result, it is stated that Anlı’s face carries an unethical meaning and paves the way for moral corruption.

Anahtar Kelimeler

Emmanuel Levinas, Müge Anlı, Responsibility, Face

Yüzün Fenomenolojisi ve Etik: Müge Anlı Örneği

Öz

Yüz fenomenolojik açıdan insanın dünyaya açıklığının en önemli aracısıdır. Levinas’ın felsefesinde yüz Öteki’nin Ben’e yönelik talepleri, Ben’i sorumluluk altına alma aracı olarak ortaya çıkar. Yüz, Levinas’ın felsefi düşüncesinde etiğin başlangıç noktası olup toplumsal örgütlenmenin, ilişki kurmanın ortaya çıktığı ilk zemin olarak ifade bulur. Birinin yüzü Ben’i zorunlu olarak ahlaklı eylemde bulunmaya çağırır. Levinas, toplumsal ilişkilerin ahlaki bir zeminde ortaya çıkmasının ancak ve ancak yüzleşmeye dayalı olduğuna dikkatimizi çeker. Kendisi tümüyle çıplak olan yüz, tam da bu derinliği nedeniyle zorunlu olarak bizi sorumlu kılar. Medya aracılığıyla yüzü herkes tarafından görülen birinin yapmış olduğu çağrı bu teorik çerçevede bu çalışmada ele alınmaya çalışılmıştır. Başka bir deyişle, sır olarak saklanmış bazı problemleri gün ‘yüz’üne çıkarmaya çalışan Müge Anlı’nın Tatlı Sert programında, ‘Anlı’nın yüzünün nasıl olur da bizleri sorumluluk almaktan bertaraf ettiği’ sorusunu tartışmaya açılmıştır. Transandantal fenomenolojik yönteme bağlı olarak, rastgele seçilmiş iki adet resim ve bu resimlerin yönelimsel bilinçteki karşılığı bu çalışmada dile getirilmiştir. Çalışmada Anlı’nın yüzünün ‘görülmez’ olduğu dile getirilerek, yapmış olduğu işin bir ‘yüzleşme’den öte ‘söylenmiş olan’ı ürettiği için bizi sorumlu kılmaktan uzaklaştırdığı iddia edilmiştir. Sonuç olarak Anlı’nın yüzünün etik dışı bir anlam taşıdığı ve ahlaki yozlaşmaya çanak tuttuğu dile getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Emmanuel Levinas, Müge Anlı, Sorumluluk, Yüz

Kaynakça

• Barbaras, R. (2010). “Neden Hâlâ Husserl”. Şan, E. (Çev). Baykuş (Husserl Özel Sayısı) 6, 14-28.
• Cevizci, A. (2002). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Direk, Z. (2016). Sunuş. Direk, Z. & Gökyaran, E. (Haz). Sonsuza tanıklık. (ss.7-40). İstanbul: Metis Yayınları
• Gözel, Ö. (2012). Levinas’ta etik indirgeme. Gözel, Ö. (Haz.). Levinas. (ss.373- 405 ) İstanbul: Say Yayınları.
• Güloğlu, M. F. (2022). Mülteciliğe tutulmak: Fenomenolojik bir düşünüm. Başkan, B. & Kula, M. E. (Ed.). Uluslararası göç ve mültecilik (ss.165-197-4). Ankara: Siyasal Kitabevi
• Hegel, G. W. F. (2014). Tinin fenomenolojisi. Yardımlı, A. (Çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
• Kara, Z. (2013). Toplumla ‘Yüzleşme’:Yüz nakli üzerine fenomenolojik bir çözümleme. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kazaz, M. & Bayar, S. (2019). Haber tartışma programlarının bir türü olarak haber mahkemeleri programlarının analizi: ATV, Tv8, Star Tv örneği. Selçuk İletişim. 12 (1),189-198.
• Kınağ, M. (2022). Emmanuel Levinas düşüncesinde dört Talmud okuması bağlamında başka olarak tanrı. Altuncu, A. (Ed.). Tarihten günümüze Yahudilik (ss.469-498). Ankara: İlahiyat Yayınları.
• Levinas, E. (2012a). Max Pıcard ve Yüz. MonoKL, 8-9, 699-702
• Levinas, E. (2012b). Emmanuel Levinas ile söyleşi: Fenomenolojiden Etiğe. Gözel, Ö. (Haz.). Levinas. (ss. 35-60). İstanbul: Say Yayınları.
• Levinas, E. (2012c). Emmanuel Levinas ile söyleşi: Öteki ütopya ve adalet. Gözel, Ö. (Haz.). Levinas. (ss. 61-74). İstanbul: Say Yayınları.
• Levinas, E. (2012d). Felsefe ve sonsuz fikri. Gözel, Ö. (Haz.). Levinas. (ss. 133-150). İstanbul: Say Yayınları.
• Levinas, E. (2012e). Özgürlük ve buyruk. Gözel, Ö. (Haz.). Levinas. (ss. 281-294). İstanbul: Say Yayınları.
• Levinas, E. (2016). Sonsuza tanıklık: Emmanuel Levinas’tan seçmeler. Zeynep Direk, Z. & Erdem G. (Haz.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Levinas, E. (2020). Tanrı, ölüm ve zaman. Ergüden, I. (Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lewis, M. & Staehler, T. (2019). Fenomenoloji. Kaplan, O. B., Demirhan, M., Türkan, M., Şahankaya, N. & Gürsoy, M. B. (Çev.). Ankara: Fol Yayınları.
• MediaCat. (2022 7 Kasım). Türkiye’nin en güvenilen ünlüleri. MediCat. https://mediacat.com/turkiyenin-en-guvenilen-unluleri-2022/. Erişim tarih:14/11/2022.
• Merleau-Ponty, M. (2016). Algının fenomenolojisi. Sarıkartal, E. & Hacımuratoğlu, E. (Çev.). İstanbul: İthaki.
• Özdemir, Ş. (2021). Gazali ve Levinas felsefelerinde yüzleşme ahlakı. (Yayınlanmamış doktora tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye.
• Taş, T. (2017). Ötekinin imgesiyle karşılaşma ve izleyicinin etik sorumluluğu: Alan Kurdi imgesi üzerine eleştirel düşünceler. Mülkiye Dergisi. 41(4), 3-28.
• Türk, G. D. & Darı, A. B. (2022). Reality programlarda otorite ve itaat sınırlarında dönüşen mahremiyet. Mustafa, S. N. & Bostan, M. (Ed.). Global ekran ve kültür. (ss. 33-71). İstanbul:Kriter Yayınevi.
• Turan, H. (2015). Levinas’ta fenomenoloji ve başkalık. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Küçükcan, Ö. U. (2019). Şiddetin ve suçun kamusallaşması: Reality showlar ve toplumsal etkileri. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi. 34, 162-182.
• Van Manen, M. (2016). Phenomenology of practice: Meaning-giving methods in phenomenological research and writing. London and New York: Routledge.
• Zahavi, D. (2020). Fenomenoloji: İlk temeller. Bayazıt, S. (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.