Feminist Karşı Sinema Bağlamında Agnès Varda Filmleri: ‘Cléo Beşten Yediye’, ‘Mutluluk’, ‘Biri Şarkı Söylüyor, Diğeri Söylemiyor’

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 23 - 42, 28.04.2023

Melisa Budak , Gül Yaşartürk

https://doi.org/10.55055/mekcad.1261091

Cited By: 2

Öz

Geleneksel sinemada kadınlık, patriarkal ideolojiye hizmet edecek biçimde yeniden düzenlenmiştir. Feminist karşı sinema ise, geleneksel anlatı sinemasının yararlandığı teknik ve biçimleri yıkarak kadının kadın olarak sunulduğu yeni bir sinema dilinin var olduğunu göstermektedir. Fransız Yeni Dalga akımının öncüsü kabul edilen Agnès Varda feminist hareketten etkilenerek yarattığı yenilikçi sinema dili ile kadının sinemadaki temsilini değiştirmeyi hedeflemiş ve özne konumu kazanan kadın karakterler sunmuştur. Çalışma kapsamında, Agnès Varda’nın ikinci dalga feminist hareketle eşzamanlı yönettiği Cléo 5 to 7 (1962), Happiness (1965) ve One Sings, the Other Doesn't (1977) adlı filmlerinde feminist karşı sinema perspektifinden imge ve bakış kavramları bağlamında kadın karakterlerin nasıl konumlandığı analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kadın Karakter, Feminist Kuram, Feminist Karşı Sinema, Agnès Varda

Agnès Varda Films in the Context of Feminist Counter-Cinema: ‘Clèo 5 to 7’, ‘Happiness’, ‘One Sings, the Other Doesn’t’

Öz

In traditional cinema, femininity has been rearranged to serve patriarchal ideology. Feminist counter-cinema, on the other hand, reveals the existence of a new cinematic language in which women are presented as women by destroying the techniques and forms that traditional narrative cinema uses. Agnès Varda, who is accepted as the pioneer of the French New Wave movement, aimed to change the position of women in cinema with the innovative cinema language she created by being influenced by the feminist movement, and presented female characters who became the subject. Within the scope of the study Agnès Varda's films Cléo 5 to 7 (1962), Happiness (1965) and One Sings, the Other Doesn't (1977) which she directed simultaneously with the second wave feminist movement will be analyzed how the female character is positioned.in the context of the concepts of image and gaze from a feminist counter-cinema perspective.

Anahtar Kelimeler

Female Character, Feminist Theory, Feminist Counter-Cinema, Agnès Varda

Kaynakça

• Adanır, O. (2015). “Sinematografik imge ve gerçeklik”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1), 1-8.
• Ahmed, S. (2016). Mutluluk vaadi, (D. Mayadağ, Çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Amiel, M. (2014). “Agnès Varda talks about cinema”, in Agnès Varda: İnterviews, ( Kline, T. Jefferson, edt.), University Press of Mississippi, 64-78.
• Arslan, U. T. (2009). “Aynanın sırları: psikanalitik film kuramı”. Kültür ve İletişim, 12 (23), 9-38.
• Arslan, U. T. (2022). “Eril bakış”. Feminist Bellek https://feministbellek.org/eril-bakis/ (Erişim Tarihi: 03.11.2022).
• Beauvoir, S. (2010). Kadın "İkinci cins": Evlilik Çağı, (B. Onaran, Çev.), Payel Yayınevi: İstanbul.
• Bennholdt, Thomsen, V. (2008). “Kadın emeğinin geleceği ve kadına yönelik şiddet”, içinde Son Sömürge Kadınlar, (V. Benn¬holdt-Thomsen, M. Mies, C. Werlhof, edt.). İstanbul: İletişim Yayınları. 177-202.
• Berger, J. (2010). Görme Biçimleri, (Yurdanur Salman, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Berktay F. (2013). “Feminist teoride açılımlar”, içinde Toplumsal cinsiyet çalışmaları. (Y. Ecevit ve N. Kalkıner, Çev.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2-24.
• Bora, A. (2010). Kadınların sınıfı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Büker, S. (2010). “Feminist ve psikanalitik eleştiriye giriş” içinde Sinema: Tarih-kuram-eleştiri. (S. Büker., Y.G. Topçu, edt.). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 205-211.
• Caner, F. (2017). “Neden le mèpris”. Birikim https://birikimdergisi.com/guncel/8587/neden-le-mepris. (Erişim Tarihi: 28.03.2023).
• Chang, J. (2018). “Review: Agnès Varda’s 1977 film ‘One Sings, The Other Doesn’t’ is a charmingly off beat rabble-rouser”.
• Chaudhuri, S. (2006). Feminist film theorists. London and New York: Routledge.
• Çiftçi, A. (2020). “Başka türlü bir yönetmen”, içinde Ten ve hafıza: Agnès Varda, (T. Yalur, edt.). İstanbul: Agora Kitaplığı, 1-20.
• Delibalta, F. (2020). “Le bonheur (Mutluluk): Tek eşlilik ve yeterlilik ideali üzerine”. https://www.bagimsizsinema.com/le-bonheur-mutluluk-tekeslilik-ve-yeterlilik-ideali-uzerine. html. (Erişim Tarihi: 26.11.2022).
• Derman, D. (1989). Jean luc godard sinemasında kadının yeniden sunumu. Ankara, Değişim Ajans.
• DeRoo, R. J. (2008). “Unhappily ever after: visual irony and feminist strategy in Agnès Varda's Le Bonheur”. Studies in French Cinema, 8 (3), 189-209.
• Ekici, A. (2022). “Anahtar deliğinden ba-kı-la-sı olmaya direnen kadınlar: Hokkabaz”. ARTS: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, (7), 128-150.
• Hayward, S. (2012). Sinemanın temel kavramları. (U. Kutay ve M. Çavuş, Çev.), İstanbul: Es Yayınları.
• Hottell, R. (1999). “Including ourselves: the role of female spectators in Agnès Varda's ‘Le Bonheur’ and ‘L'une Chante, L'autre Pas’”. Cinéma Journal, 38 (2), 52-71.
• Ildır, A. (2018). “Şehrin zamanı”. Altyazı Aylık Sinema Dergisi, https://altyazi.net/yazilar/elestiriler/besten-yediye-cleo-sehrin-zamani/
• Ince, K. (2013). “Feminist phenomenology and the film world of Agnès Varda”. Hypatia, 28 (3), 602-617.
• Johnston, C. (2008). “Karşı sinema olarak kadınların sineması”. (A. Aygün Atalay, Çev.). Sinema İdeoloji Politika: Büyüleyen Faşizm ve Diğer Yazılar içinde, (B. Bakır, S. Saliji, Y. Ünal, edt.), İstanbul: Nirengi Kitap, 281-293.
• Koşar, Ö. (2020) “Güzel doğulmaz, güzel olunur: Beauvoir’ın aşkınlık, Irigaray’ın taklit düşüncesi üzerine güzellik sorunsalı”. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi III, (1), 83-101.
• Liddy, S. (2020) “The gendered landscape in the international film industry: continuity and change” in Women in the International Film Industry. (S. Liddy, edt.), Cham: Palgrave Macmillan, 1-21.
• Los Angeles Times https://www.latimes.com/entertainment/movies/la-et-mn-one-sings-Agnès-varda-review-20180723-story.html. (Erişim Tarihi 19.02.2023).
• Midilli, S. (2014). “Yeni dalga sinemasının görünmeyen feminen yüzü: Agnès Varda sinemasında kadın temsili”. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Midilli, S. (2016). “Fransız yeni dalga sinemasının eril üretim ortamında bir kadın yönetmen: Agnès Varda ve sineması”. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 1(2), 216-224.
• Monaco, J. (2006). Yeni dalga, (E. Yılmaz, Çev.), İstanbul: +1 Kitap.
• Mouton, J. (2001). “From feminine masquerade to flaneuse: Agnès Varda's Cleo İn The City”. Cinema Journal, 40 (2), 3-16.
• Mulvey, L. (2012). “Görsel haz ve anlatı sineması”, içinde Sanat Cinsiyet, (A. Antmen, edt), İstanbul: İletişim Yayınları, 277-297.
• Mutaf, S. (2020). “Beşten Yediye Cléo: Bakmak ve bakılmak üzerine”. https://mozartcultures.com/besten-yediye-cleo-bakmak-ve-bakilmak-uzerine. (Erişim Tarihi: 25.11.2022).
• Nochimson, M.P (2012). Bir dünya sinema, (Ö. Yaren, Çev.), Ankara: De Ki Yayınları.
• Öğüt, H. (2009). “Kadın filmleri ve feminist karşı sinema”, Cogito Dergisi, 58 (2), 202-217.
• Öğüt, H. (2012). “Kadın sinemasında görüntünün anlamı”. İFSAK Fotoğraf ve Sinema Dergisi, 147 (3), 53-58.
• Özgen Tuncer, A. (2012). “Women on the move: the politics of walking in Agnès Varda”. Deleuze Studies, (6)1, 103–116.
• Özkent, Y, (2021). “Hollywood sinemasında toplumsal cinsiyetin izini sürmek: Kramer vs. Kramer’den kırk yıl sonra Marriage Story”. Kültür ve İletişim, 24 (1), 227-259.
• Özsoy, A., (2018). “Kadın gözüyle mutluluğun portresi: Agnès Varda’dan mutluluk”. içinde Perdeyi aralamak filmlerde anlatı ve eleştiri, (S. R. Öztürk & H. Akbulut, edt.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 369-387.
• Romney. J. (2018). “Film of the week: One Sings, the Other Doesn't” Film Comment https://www.filmcomment.com/blog/film-week-one-sings-doesnt/. (Erişim Tarihi: 19.02.2023).
• Ryan, M. & Kellner, D. (2010). Politik kamera, (E. Özsayar, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Saka, S. (2020). “Madunun zamanı”, içinde Ten ve hafıza: Agnès Varda, (Der: Tolga Yalur), İstanbul: Agora Kitaplığı, 75-84.
• Sarman, E. (2022). “İktidar duvarlarını yıkmak: Agnès Varda sinemasında heterotopya mekân”. SineFilozofi, Özel sayı (4), 138-154.
• Smelik, A. (2008). Feminist sinema ve film teorisi. (D. Koç, Çev.), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Sönmez, N. (2019). Agnès Varda Bir Sinema Maceraperesti https://altyazi.net/yazilar/yonetmen-portreleri/Agnès-varda-bir-sinema-maceraperesti/. (Erişim tarihi: 14.02.2023).
• Yaşartürk, G. (2005). “Feminist eleştiri ve kadının sunumu”. Sinemasal, 14 (Ocak-Şubat-Mart), 17-30.
• Yaşartürk, G. (2021). “Gizli sayılar, Harriet ve düşmanların en iyisi filmlerinde Bell Hooks ve Stuart Hall’un görüşleriyle siyahi kadın temsillerinin okunması”. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, (61), 279-307.
• Yaşartürk, G. (2022). Sinema ve toplumsal cinsiyet. Ankara: Nika Yayınevi.
• URL-1: (2017). “Dünyada kürtajın tarihi”. Ekmek ve Gül https://ekmekvegul.net/sinirlarin-otesi/dunyada-kurtajin-tarihi. (Erişim Tarihi 14.02.2023).