Karadeniz Kıyılarında Ticari Dip Trol Ağları ile Avlanan Hedef Tür, Yan Av ve Iskartanın Birim Çabadaki Av Miktarının (BÇAM) Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 27 - 39, 28.12.2023

Hakan Aksu , Osman Samsun , Süleyman Özdemir

https://doi.org/10.58626/menba.1373906

Öz

Bu araştırmada, Karadeniz’in Sinop (İnceburun) kıyılarında ticari olarak kullanılan dip trol ağlarının av kompozisyonu ve Birim Çabadaki Av Miktarları (BÇAM) belirlenmiştir. Deniz çalışmaları 2009-2010 av sezonunda 40 gün süre ve toplam 195 avcılık operasyonu ile tamamlanmıştır. Çalışmada takip edilen dip trol ağları ile toplam 22063.8 kg ürün elde edilirken, 11 kemikli balık, 3 kıkırdaklı balık, 2 eklembacaklı, 1 deniz memelisi ve 1 yumuşakça olmak üzere toplam 18 türün avlandığı tespit edilmiştir. Grupların av miktarları sırasıyla kemikli balıklar (%99.18), kıkırdaklı balıklar (%0.55), yumuşakçalar (%0.13), memeliler (%0.11) ve eklem bacaklılar (%0.03) şeklindedir. En fazla avlanan tür kemikli balıklardan mezgit balığı (Merlangius merlangus euxinus, Nordmann 1840) (%95.79) olurken, bu türü sırasıyla barbunya (%1.28), tirsi (%0.60), çaça (%0.58), kalkan (%0.37) balıkları izlemiştir. En düşük av oranı ise kum karidesi (Palaemon adspersus Rathke, 1837) türünde (%0.01) görülmüştür. Ekonomik olarak değerlendirilen avın BÇAM en yüksek Eylül ayında (70.59 kg/s), en düşük ise Nisan ayında (29.55kg/s) hesaplanmıştır. Ayrıca, bölgede yapılan dip trol balıkçılığında avlanan tüm türler için av kompozisyonunun ve BÇAM aylık olarak değişim gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Demersal Trol Balıkçılığı, Birim Çabadaki Av Miktarı (BÇAM), Tür Kompozisyonu, Karadeniz

Kaynakça

• Acarlı, D., Kale, S. & Cakir, K., (2022). Length-Weight Relationships of Eighteen Fishes and a Cephalopod from Gokceada Island, Northern Aegean Sea, Turkey,"THALASSAS, vol.38, no.1, pp.479-486.
• Ak O., Kutlu S. & Z. Aydın İ. (2011). Trabzon Kıyılarında Demersal Tür Dağılımı ve Ekonomik Balıkların Yoğunluk Miktarı. Journal of Fisheries Sciences, 5(2),99-106.
• Alverson D.L., Freeber M.H., Murawski S. & Pope J.P., (1994). A global assessment of fisheries bycatch and discards, FAO Fisheries Technical Paper, No.339., FAO, Rome, 233 p.
• Andrew N.L. & Pepperell J.P., (1992). The bycatch of shrimp trawl fisheries. Oceanogr, Marine Biology, Annual Review, 30: 527–565.
• Aşıkoğlu N.E., (2006). Ege Denizinde Trol Av Kompozisyonundaki Değişimler. Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Canlı Deniz Kaynakları Bölümü, Deniz Bilimleri ve Teknoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. İzmir, 185 s.
• Aydın, C., Gurbet, R., Ulaş, A., (2005). Algarna Takımlarının Av Kompozisyonu ve Balıkçılık Ortamına Etkileri, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 22(1-2), İzmir, 39s.
• Başkaya A., (2012). Batı Karadeniz’de dip trol ağlarının av kompozisyonu ve hedef dışı avın belirlenmesi. İstanbul Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Avlama ve İşleme Teknolojisi Anabilim Dalı, Avlama Teknolojisi Programı Yüksek Lisans Tezi. 81 s.
• Başusta N., Kumlu M., Gökçe M.A. & Göçer M., (2002). Yumurtalık Koyunda Dip Trolü ile Yakalanan Türlerin Mevsimsel Değişimi ve Verimlilik İndeksi. Ege Üniv., Su Ürünleri Dergisi, Cilt: 19, Sayı (1-2): 29-34.
• Broadhurst M.K., Suuronen P. & Hulme A., (2006). Estimating collateral mortality from towed fishing gear. Fish and Fisheries, 2006, 7, 180-218.
• Ceylan Y., Şahin C. & Kalaycı F. (2013). Bottom trawl fishery discards in the Black Sea coast of Turkey. Mediterranean Marine Science, 15(1), 156–164. https://doi.org/10.12681/mms.421.
• Clucas I., (1997). A Study of the Options for Utilisation of Bycatch and Discards from Marine Capture Fisheries FAO Fisheries Circular no. 928 FIIU/C 928.
• Çiçek E., (2006). Karataş (Adana) Açıklarında Dip Trolleriyle Avlanan Ekonomik Potansiyele Sahip Türlerin İncelenmesi. Çukurova Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 162 s.
• Çiçek E, Karataş M, Avşar D & Moradi M, (2014). Catch Composition of the bottom trawl fishery along the coasts of Karataş-Adana (Northeastern Mediterranean Sea). Int. J. Aquat. Biol. 2(5): 229-237.
• Dalyan C., (2020). The Commercial and Discard Catch Rates of the Trawl Fishery in the İskenderun Bay (Northeastern Levantine Sea). Trakya Univ J Nat Sci, 21(2): 123-129, DOI: 10.23902/trkjnat.773435.
• Demirci S., (2009). Kuzeydoğu Akdeniz’deki Bazı Balık Türleri İçin Kare ve Rombik Gözlü Trol Torbalarının Boy Seçiciliği. Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi. Hatay, 101 s. Emecan I.T. Yildiz T., Uzer U., Catal A., Moussa H., Aydin C. & Karakulak F.S., (2023). Catch composition of different bottom trawl cod-ends in the western Black Sea. Aquatic Sciences and Engineering, 38(1), 53-61. DOI: https://doi.org/10.26650/ASE20221187355.
• Erdem Y., (2000). Karadeniz Şartlarında Yerli Dip Trolü ile İtalyan Dip Trolünün Av Verimi ve Seçicilik Gücü Yönünden Karşılaştırılması, XI. Su Ürünleri Sempozyumu-Sinop, Bildiriler Kitabı, 1: 316–236.
• Erdem, Y. & Erkoyuncu, İ., (2000). Dip Trollerinde Çeşitli Çekim Hızlarının Av Verimi Üzerindeki Etkisi. XI. Su Ürünleri Sempozyumu-Sinop, Bildiriler Kitabı, 1: 556-564.
• Erdem, Y., Özdemir, S., Erdem, E., & Özdemir, Z.B. (2007). Dip trolü ile iki farklı derinlikte avlanan mezgit (Gadus merlangus euxinus N. 1840) balığının av ve boy kompozisyonunun değişimi. Türk Sucul Yaşam Dergisi, 3-5(3-4): 395-400.
• Erdem, Y., Özdemir, S., Satılmış, H.H., & Özdemir-Birinci, Z. (2008). Ortasu Trolü ile Gündüz İki Farklı Periyotta Avlanan Hamsi (Engraulis encrasicolus L.)’ nin Av Verimi ve Boy Kompozisyonu. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi 9(1):17-23.
• Erdem, Y., Özdemir, S., Özsandıkçı, U., & Büyükdeveci, F., (2019). Technical Features of Nets used Industrial Fisheries in the Western Black Sea (Sinop Province). Turkish Journal of Maritime and Marine Sciences, 5(2): 74-87.
• Erdem, Y., Özdemir, S., Özsandıkçı, U., & Büyükdeveci, F., (2020). Technical plans of fishing gears used in the central Black Sea coastal fisheries (Sinop-Samsun). Marine and Life Sciences, 2(2): 85–96. Erkoyuncu, İ., (1995). Balıkçılık Biyolojisi ve Populasyon Dinamiği Ders Kitabı. OMÜ Yayınları, Yayın No: 95, Samsun, 265 s.
• Eryaşar, A.R. & Özbilgin, H. (2015). Implications for catch composition and revenue in changing from diamond to square mesh codends in the northeastern Mediterranean. Journal of Applied Ichthyology, 31(2): 282–289. doi: 10.1111/jai.12643
• FAO (2018). The State of Mediterranean and Black Sea Fisheries. Food and Agriculture Organization, General Fisheries Commission for the Mediterranean. Rome. 172 pp.
• FAO (2019). Monitoring discards in Mediterranean and Black Sea fisheries: Methodology for data collection. FAO Fisheries and Aquaculture Technical Paper No. 639. Rome.
• Genç, Y., (2000). Bio-Ecological and Population Parameters for Red Mullet (Mullus barbatus ponticus, Ess. 1927) in the Eastern Black Sea Coastal Ph.D. Thesis. Black Sea Technical University, Department of Fisheries Technology Engineering, Trabzon.
• Gönener, S. & Bilgin S., (2010). Karadeniz’de (Sinop-İnceburun) Ticari Dip Trolü ile Avlanabilir Balık Biyokütle ve Yoğunluk Dağılımları. Journal of Fisheriessciences.com. 4(3): 195–208. DOI: 10.3153/jfscom.2010021. Gönener, S., & Erkoyuncu, İ. (2005). Orta Karadeniz’de Dip Trolünün Av Kompozisyonu ve Etkileyen Faktörler. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 36(1): 45–52
• Gönener, S. & Özdemir, S., (2012). Investigation of the interaction between bottom gillnet fishery (Sinop, Black sea) and bottlenose dolphins (Tursiops truncatus) in terms of economy. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 12: 115–126.
• Gulland, J.A. (1983) Fish Stock Assessment. A Manual of Basic Method. FAO/Wiley Series on Food and Agriculture, Rome, 241 p.
• Hall M.A. (1996). On bycatches. Reviews in Fish Biology and Fisheries 6: 319–352.
• Hoof, L.v. & Salz, P. (2001). Applying CPUE as Management Tool. Proceedings of the Conference of the European Association of Fisheries Economists (EAFE), 1–10 p.
• Kasapoğlu, N., & Düzgneş, E. (2021). Experimental Bycatch Study of Bottom Trawl and Gillnets in the Black Sea Fisheries. Acta Zoologica Bulgarica, 73(3):463–470. http://www.acta-zoologicabulgarica.eu/2021/002441. Kaykaç, M.H., Zengin, M., Özcan, A.İ. & Tosunoğlu, Z., (2014). Structural characteristics of towed fishing gears used in the Samsun coast (Black Sea). Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 31(2), 87-96. https://doi.org/10.12714/egejfas.2014.31.2.05
• Kelleher K., (2005). Discards in the world’s marine fisheries, An update, FAO Fisheries Technical Paper, 470 p. Kınacıgil H.T., Çıra E. & İlkyaz A.T., (1999). Balıkçılıkta Hedeflenmeden Avlanan Türler Sorunu. Ege Üniv., Su Ürünleri Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 3-4, s. 437-444, Bornova, İzmir.
• Malal S., (2006). Mersin-Anamur Avlama Bölgesinde Dip Trol Ağı ile Avcılıkta Hedef Dışı ve Iskarta Av Oranlarının Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 49 s.
• Metin C., (1995). Modern Dip Trollerinin Torbalarında Kare Gözlü Ağ Kullanımının Seçiciliğe Etkileri Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Avlama ve İşleme Teknolojisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi. İzmir, 85 s.
• Öğreden T. & Yağlıoğlu D. (2017). Catch Composition of Bottom Trawl Fisheries in Düzce Coast, southwestern Black Sea. Natural and Engineering Sciences, 2(3), 158-167. https://doi.org/10.28978/nesciences.368342.
• Özdemir, S., (2006). Dip Trolünde Uygulanan Kare Gözlü Pencerenin Konumu ve Göz Açıklığının Farklı Türlerin Yakalanabilirliği Üzerindeki Etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 162 s. Samsun.
• Özdemir, S., Erdem, E., & Erdem., Y., (2006). Karadeniz’de Dip Trolü Avcılığında Toplam Avın Bileşenleri ve Tür Seçiciliği Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi, Su Ürünleri Dergisi, 20(22): 9–19.
• Özdemir, S., Erdem, Y., Özdemir-Birinci, Z., & Erdem, E. (2009a). Karadeniz’de Dip Trolü İle Ekim ve Kasım Aylarında Avlanan Lüfer (Pomatomus saltatrix, L.) Balığının Av Verimi ve Boy Kompozisyonun Karşılaştırılması. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 25 (1-2): 400–408.
• Özdemir, S., Erdem, Y., Erdem, E., & Özdemir-Birinci, Z. (2009b). Dip Trolü İle Farklı Av Sahalarından Avlanan Karagöz İstavrit (Trachurus trachurus, L.) ve Lüfer (Pomatomus saltatrix, L.) Balıklarının Av Verimi ve Boy Kompozisyonlarının Karşılaştırılması. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(1):19–26.
• Özdemir S. & Erdem E., (2011). Karadeniz’in farklı av sahalarında demersal trol ile avlanan mezgit (Merlangius merlangus, N.) ve barbunya (Mullus barbatus ponticus, E.) balıklarının av miktarları ve boy kompozisyonlarının karşılaştırılması. Journal of FisheriesSciences.com. 5(3): 196-204. DOI: 10.3153/jfscom.2011023.
• Özdemir, S., & Erdem, E. (2018). Monitoring of Weekly Catch Per Unit Effort (CPUE) and Some Biological Features of Bluefish (Pomatomus saltatrix Linnaeus, 1766) Captured from Southern Black Sea Coasts of Turkey. Marine Science and Technology Bulletin, 7(2): 68-73.
• Özdemir, S., Erdem, Y. & Erdem, E., (2012). The Determination of Size Selection of Whiting (Merlangius merlangus) by Square Mesh Panel and Diamond Mesh Codends of Demersal Trawl in the Southern Part of Black Sea. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 12: 407-410. ISSN 1303-2712. DOI: 10.4194/1303-2712-v12_2_29.
• Özdemir, S., Erdem, Y., Erdem, E. & Özdemir, Z.B. (2014). Effects of square mesh panels position of bottom trawls on by-catch bluefish (Pomatomus saltatrix, Linnaeus, 1776) selectivity in the Southern Coast of the Black Sea, Turkey. Cahiers De Biologie Marine, 55, 315–321. https://doi.org/10.3923/javaa.2010.436.440 Pascoe, S., (1997). Bycatch management and the economics of discarding, FAO Fish. Tech.
• Tosunoğlu Z., Özbilgin Y.D. & Özbilgin H. (2003). Body Shape and Trawl Codend Selectivity for Nine Commercial Fish Species. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom, 83(6): 1309- 1313. https://doi.org/10.1017/S0025315403008737
• TÜİK (2022). Fisheries statistics. Turkish Statistical Institute. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=97&locale=tr
• Wieland K., (1998). Spatial Distribution Pattern Generating Processes in the International Bottom Trawl Survey in the, North Sea. Danish Institute for Fisheries Research Department of Fish Biology North Sea Center, Hirtshals, Denmark. ISBN: 87-88047-90-3 DFU-Rapport nr. 60-98. 80 s.
• Yıldız T. (2016). Batı Karadeniz’de Ticari Demersal Balık Stokları Üzerine Trol Balıkçılığının Etkisi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldız T. & Karakulak F.S. (2018). General characteristics of bottom trawl fishery and effect of haul duration and total catch on discard in the Western Black Sea. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 35(1), 19-26. https://doi.org/10.12714/egejfas.2018.35.1.04
• Yıldız T. & Karakulak F.S., (2017). Discard in Bottom-Trawl Fishery in the Western Black Sea (Turkey). Journal of Applied Ichthyology, 33(4), 689-698. https://doi.org/10.1111/jai.13362
• Zengin M., Düzgüneş, E. Genç, Y. & Tabak İ., (1997). Dip Trol Ağlarında Seçiciliğin Belirlenmesi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Proje Sonuç Raporu. TAGEM/IY/96/12/004. Trabzon, 52 s.