TÜRKMEN KÜLTÜRÜNDE DEDE KORKUT

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 8, 211 - 230, 30.12.2019

Abdurrahman Devecı

Öz

Türk dünyasının büyük bilgesi ve destancı yazarı Dede Korkut
Türkmenlerin arasında da büyük öneme sahiptir. Türkmenistan’da Dede Korkut
üzerindeki ilk araştırmalar, Çarlık döneminde Rus araştırmacıları tarafından
yapılmıştır. Ancak  Türkmen alimleri
arasından Dede Korkut üzere ilk çalışmaları yapan Ahmet Ahundov Gürgenlidir.
Sovyetler döneminde Dede Korkut destanları ve onun üzerindeki bilimsel
çalışmaların yayımlanması yasaklanmıştır, bunun gerekçesi Dede Korkut
destanlarının Türkmenlerin milli duygularını uyandırmasıdır. Hatta Dede Korkut
eserleri üzerine inceleme yapan Meti Kösayev gibi Türkmen bilim adamları birkaç
sene hapis yatırılmıştır.

Türkmenistan’ın bağımsızlığından sonra Dede Korkut ve onun eserleri
büyük öneme sahip olmuştur. Bağımsızlıktan sonra Dede Korkut Türkmenlerin milli
şahsiyetlerinin biri olarak biliniyor. Parklarda ve müzelerde Dede Korkut’un
heykelleri koruluor. Türkmen milli parasında Dede Korkut resimleri yer alıyor.  Ayrıca Dede Korkut’un Deli Domrul ve Tepe
Göz  gibi eserleri Türkmen tiyatro
sahnesinde canlandırılıyor.

Dede Korkut’un Türkmenistan’da önem kazanması ve  eserlerinin 
yayımlanması, güneyde İran sınırları içinde, Türkmensahra bölgesinde
yaşayan Türkmenler arasında da, derin etki bırakıyor ve Türkmenistan’dan gelen
kitaplar, alfabe değişikliği yapılarak, Arap alfabesiyle, İran Türkmenleri
arasında da yayımlanmaya başlıyor.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Türkmenistan

Kaynakça

• AŞYROW , Annagurban (1999) Gorkut Ata Halk eposy, Aşgabat: Magarif yay. DEVECİ,Abdurrahman(2009), “İran Türkmenleri: Türkmensahra”, Ortadoğu Analiz Dergisi, sayı 10, s.51-60. DEVECİ, Abdurrahman (2019). “Dede Korkut nüshasını ben buldum başkaları ilan ettiler”, Gerçek Hayat Dergisi, sayı 1-7 Temmuz, s. 10-14. ERDEM, Melek (1998). Dede Korkut Türkistan Varyantları, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çağdaş Türk Lehçeleri Ve Edebiyatları Anabilim Dalı. GARRIYEV, Bayrammuhammet (1947), Türkmen Folklorından Usuli Gollanma, Aşgabat. GOLİ, Arna (2005).Türkmenlerin Milli Eposı, yayınevi: yazar. KÖSAYEV, Meti (1394.h.ş). Gorkut Ata Gadımı Türkmen Hamasesi, Hazırlayan Nazmuhammet ownuk, Türkmensahra. NİYAZOV, Saparmyrat (2001). Ruhnama, Aşgabat: Cumhurbaşkanlığı. NURALIYEV, D. (1971). Akademik A. N. Samoyloviç Türkmen Edebiyatı Hakkında, Aşgabat, ılım Neşriyatı.PEHLİVAN, Gürol (2015). “Dede Korkut Kitabı’nın Dresten ve Vatikan Nüshalarının Müstensihlerinin Karşılaştırılması”, Türk Dünyası Dergisi, sayı 40, s. 147- 171.ŞAHİN, Halil İbrahim ( 2016 ). Türkmenistan’da Dede Korkut Araştırmaları, Dönemler, İsimler ve Eğilimler, Türk Dünyası Dergisi, Güz, 42. Sayı, s.99-116.TÜRKMENİSTAN İLİMLER AKEDİMİSİ (1999). Gorkut Ata Halk eposy, Aşagabt: Mağarif Neşriyatı. TÜRKMENİSTAN İLİMLER AKEDİMİSİ (2015). Kitab-ı Dedem Korkut, Aşgabat: Türkmen Devlet Neşirýat Gullugının Metbugat Öyü.İnternet Taramaları: http://baydaq.com http://www.earthwatchers.org