İlkokul 4. Sınıf Ders Kitaplarının Okunabilirliklerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 2, 653 - 668, 31.08.2018

Ahmet Bilal Özbek , Cevriye Ergül

https://doi.org/10.17860/mersinefd.398401

Cited By: 8

Öz

Okuma problemleri
ülkemizde yalnızca özel gereksinimli öğrencilerin değil aynı zamanda tüm
öğrencilerin yaşadığı bir durumdur. Son dönemde uluslararası değerlendirmelerin
sonuçları okuryazarlık ile ilişkili okullarda gerçekleştirilen öğretimler ve
kullanılan materyallerde düzenlemeler yapılması gerektiğini göstermektedir.
Öğretim sürecinde öğrencilerin sınıf düzeylerine uygun okuma materyalleri ile
çalışmaları önemlidir ve bu nedenle, ders kitapları hazırlanırken yazılan
metinlerin okunabilirliklerine dikkat edilmelidir. Öğrencilerin eğitsel
düzeylerinin üzerinde zorluğa sahip metinler öğrencilerin okuduğunu anlama
performanslarını olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada ilkokul 4. sınıf Türkçe,
Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler kitaplarından seçkisiz olarak belirlenen metinler
Ateşman (1997), Çetinkaya-Uzun Okunabilirlik Formülü (2010), Yeni Okunabilirlik
Düzeyi (Bezirci ve Yılmaz, 2010) okunabilirlik formüllerine göre
değerlendirilmiş ve formüllerin sonuçları karşılaştırılmıştır. Bulgular
incelendiğinde okunabilirlik formüllerine göre kitapların 4. sınıf düzeyinin
üzerinde zorluk derecelerine sahip oldukları ve formüller arasında
farklılıkların oluştuğu görülmüştür. Bu durumun nedenleri ve çözüm önerileri
tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okunabilirlik, ders kitapları, fen bilgisi, sosyal bilgiler, okuma, 4. sınıf

Kaynakça

• Akyol, H., ve Temur, T. (2008). Ses Temelli Cümle Yöntemi ve Cümle Yöntemi ile Okuma Yazma Öğrenen Öğrencilerin Okuma Becerilerinin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9) 79-95.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 58, 71-74.
• Baydık, B., Ergül, C., ve Kudret, Z. B. (2012). Okuma güçlüğü olan öğrencilerin okuma akıcılığı sorunları ve öğretmenlerinin bu sorunlara yönelik öğretim uygulamaları. İlköğretim Online, 11(3) 778-789.
• Baş, B, İnan-Yıldız, F. (2015). 2. Sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-61.
• Benjamin, R. G. (2012). Reconstructing readability: Recent developments and recommendations in the analysis of text difficulty. Educational Psychology Review, 24.1: 63-88.
• Bezirci, B., Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü, DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(3) 49-62.
• Bryce, N. (2011). Meeting the reading challenges of science textbooks in the primary grades. The Reading Teacher, 64(7), 474-485.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (15. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çakıroğlu, O. (2015). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin öğrenme güçlüğü olan öğrenciler açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 14(2), 671-681.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A., Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (22), 206-219.
• Daniel, S. S., Walsh, A. K., Goldston, D. B., Arnold, E. M., Reboussin, B. A., ve Wood, F. B. (2006). Suicidality, school dropout, and reading problems among adolescents. Journal of learning disabilities, 39(6), 507-514.
• Demir, T. (2008). İlköğretim Yedinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin Tespit Edilmesine Yönelik Bir Değerlendirme, 17. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sakarya, s.301-310.
• Durukan, E. (2014). Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri ile Öğrencilerin Okuma Becerileri Arasındaki İlişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3), 68-76.
• Güldenoğlu, B., Kargın, T., Miller, P. (2014). İşiten ve işitme engelli okuyucuların kelime işlemleme becerilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 29(73), 18-38.
• Güven, S. (2010). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Konya: Selçuk Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Hargis, G., Hernandez, A. K., Hughes, P., Longe, D., Rouıller, S., ve Wilde E. (1998). Developing quality technical information: A handbook for writers and editors. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Hernandez, D. J. (2011). Double Jeopardy: How Third-Grade Reading Skills and Poverty Influence High School Graduation. Annie E. Casey Foundation.
• Hiebert, E. H., Liu, G., Levin, L. Huxley, A., ve Chung, K. (1995). First graders reading the new first-grade readers. Paper presented at the annual meeting of the National Reading Conference, New Orleans.
• Hoffman, J. V., Christian, C., Corman, L., Elliott, B., Matherne, D., ve Stahle, D. (1994). Engaging the new basal readers. Reading Research and Instruction, 33, 233–256.
• House, A. E., House, B. G. ve Campbell, M. B. (1981). Measures of Interobserver Agreement: Calculation Formula and Distribution Effect. Journal of Behavioral Assessment, 3(1), 37-57.
• İskender, E. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin kelime ve cümle yapılarıyla okunabilirlik düzeyleri arasındaki ilişki Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İzgi, Ü., Şeker-Sezginoğlu, B. (2012). Comparing different readability formulas on the examples of science-technology and social science textbooks. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 178-182.
• Karatay, H., Bolat K. K., Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. International Journal of Social Science, 6(6), 603-623.Keskin-Deniz, M. (2013).  İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinde okuduğunu anlama becerisi ile matematik dersindeki akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köse, E. Ö. (2009). Biyoloji 9 ders kitabındaki hücre ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Journal of Arts and Sciences, 12, 141-150.
• Kurnaz, C., Erdem, C. (2012). Dil ve anlatım ders kitaplarındaki metinlerin kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 4, 1-19.
• Martin, L. A., ve Hiebert, E. H. (1999). Little books and phonics texts: An analysis of the new alternatives to basals. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, Montreal, Quebec.
• Menon, S., ve Hiebert, E. H. (2000). Literature anthologies: The task for first-grade readers (CIERA Report 1. 008). Ann Arbor, MI: CIERA.
• Mert, E. (2013). Türkiye’de Kullanılan Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlikleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 87-98.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2012) Ders Kitapları Ve Eğitim Araçları Yönetmeliği, Resmî Gazete. Tarih 12/09/2012.
• Mirzaoğlu, V., Akın, E. (2016). 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirliği Üzerine Bir İnceleme. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 146-155.
• Musheno, B. V., ve Lawson, A. E. (1999). Effects of learning cycle and traditional text on comprehension of science concepts by students at differing reasoning levels. Journal of research in science teaching, 36(1), 23-37.
• OECD, PISA (2012). http://www.oecd.org/pisa/keyfindings/pisa-2012-results.htm sitesinden 11.03.2017 tarihinde erişilmiştir.
• OECD, PISA (2009). http://www.oecd.org/pisa/keyfindings/pisa2009keyfindings.htm sitesinden 11.03.2017 tarihinde erişilmiştir.
• Okur, A., Arı, G. (2013). 6, 7, 8.  sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12 (1), 202-226.
• Oral, I., McGivney, E. (2013). Student performance in math and science in Turkey and determinants of success. Education Reform Initiative, İstanbul.
• Özçelik, E. G. (2011). Okuduğunu anlama becerisinin başarıya etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Reitsma, P. (1983). Printed word learning in beginning readers. Journal of Experimental Child Psychology, 36, 321–339.
• Sáenz, M. L., Fuchs, S. L. (2002) Examining the reading difficulty of secondary students with learning disabilities: Expository versus narrative text. Remedial and Special Education, 23.1: 31-41.
• Sönmez, V. (2003). Metinlerin Eğitselliğini Saptamada Matematiksel Bir Yaklaşım (Sönmez Modeli) , Eğitim Araştırmaları, 10, 24– 39.
• Stahl, A. S. (2003). Vocabulary and readability: How knowing word meanings affects comprehension. Topics in Language Disorders, 23(3), 241-247.
• Temizyürek, F. (2010). Türkiye’de okuma seferberliği çerçevesinde seçilen kitapların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27(27), 645-654.
• Temur, T. (2003). Okunabilirlik (Readability) Kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları, Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13, s.169-180.
• Tosunoğlu, M., Özlük, Ö. Y. (2011). Okunabilirlik ve ilköğretim 1. sınıf Türkçe ders kitabındaki düz yazı metinlerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 189, 219-229.
• Tural, A., Işık, A. D. (2016). 4. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabındaki metinlerin okunabilirliği, XV. Uluslararası Katılımlı Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 11-14 Mayıs 2016, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Wigfield, A. (1997). Children’s motivations for reading and reading engagement. In J. T. Guthrie ve A. Wigfield (Eds.), Reading engagement: Motivating readers through integrated instruction (pp.14–33). Newark, DE: International Reading Association.
• Yalın, H. İ. (1996). Ders Kitapları Tasarım. Milli Eğitim Dergisi, 61-65.
• Yıldırım, K., Rasinski, T. ve Kaya, D. (2017). Eğitim ve Bilim, (Erken Görünüm) 16.11.2017 tarihinde http://egitimvebilim.ted.org.tr adresinden erişilmiştir.
• Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime–cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.
• Zorlu-Kurtoğlu, Ö. (2015). Readability of Primary School 3rd Grade Turkish and Social Studies Textbooks. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3), 972-980.