Düşünce Kontrol Yeteneği Ölçeğinin Türkçe Versiyonu: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 2, 254 - 270, 29.07.2020

Hakan Sarıçam , Abdullah Mert

https://doi.org/10.17860/mersinefd.619831

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı Düşünce Kontrol Yeteneği Ölçeği’nin (DKYÖ-25 ve DKYÖ-8) Türk kültürüne uyarlamak ve ölçeğin psikometrik özelliklerini incelemektir. Araştırma, üç farklı çalışma grubunda yer alan ve yaşları 18 ile 44 arasında değişen toplam 656 (204+255+201) yetişkin katılımcıdan oluşmaktadır. İlk çalışmada, açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre 25 maddelik DKYÖ’nün orijinalinde olduğu gibi Türkçe formunun da tek boyuta sahip olduğu ve toplam varyansın %42.49’unu açıkladığı görülmüştür. Yapılan DFA sonucu ölçeğin uyum iyiliği değerleri χ²/sd=2.91, RMSEA= .066, CFI= .92, GFI= .93, IFI= .93, NFI= .93, RFI= .94 ve SRMR= .042 şeklinde hesaplanmıştır. Madde faktör yükleri ise .31 ile .69 arasında sıralanmaktadır. Eşdeğer ölçek (ölçüt) geçerliği çalışmasında DKYÖ-25 ile Tekrarlayıcı Düşünme Ölçeği arasında p<.01 önem düzeyinde r=-.62, DKYÖ ile Bilişsel esneklik (alternatifler) ve Bilişsel esneklik (kontrol) arasında p<.01 önem düzeyinde sırasıyla r=.53; .65 pozitif ilişkiler bulunmuştur. Ölçeğin iç tutarlık katsayısı .93 olarak tespit edilmiştir. Düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayıları .37 ile .70 arasında hesaplanmıştır. İkinci çalışmada, AFA’ya göre 8 maddelik DKYÖ’nün tek boyutlu olduğu ve bu tek boyutu ölçeğin toplam varyansın %55’ini açıkladığı tespit edilmiştir. Ölçeğin doğrulayıcı faktör analizine göre ölçeğin uyum iyiliği değerleri χ²/sd=1.98, CFI= .97, GFI= .93, IFI= .97, NFI= .95, RFI= .93 ve SRMR= .048 şeklinde bulunmuştur. Ayrıca madde faktör yükleri .58 ile .77 arasında değişmektedir. Ölçeğin iç tutarlık katsayısı .88 şeklinde hesaplanmıştır. Düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayıları .56 ile .71 arasında değişmektedir. Tüm bu sonuçlar, Düşünce Kontrol Yeteneği Ölçeği’nin Uzun ve Kısa sürümünün Türk yetişkinlerde kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Düşünce Kontrol, Geçerlilik, Güvenirlilik

Turkish Version of Thought Control Ability Questionnaire: A Scale Adaptation Study

Öz

The purpose of this study is to adapt The
Thought Control Ability Questionnaire (DKYÖ-25 and DKYÖ-8) to Turkish culture
and to evaluate the psychometric properties of the questionnaire. The study
consists of a total of 656 adult participants (204+255+201) aged between 18 and
44 in three different study groups. In the first study, it was observed that
the Turkish form of the 25-item Thought Control Ability
Questionnaire (TCAQ), as in the original, had only one dimension
explaining 42.49% of the total variance according to the results of exploratory
factor analysis. According to the confirmatory factor analysis result, the
goodness fit values of the scale are χ²/sd=2.91, RMSEA= .066, CFI= .92, GFI=
.93, IFI= .93, NFI= .93, RFI= .94 ve SRMR= .042. Item factor loads are ranked
between .31 and .69. In the study of equivalent scale (criterion) validity,
between the Thought Control Ability Questionnaire (TCAQ-25) and the
Repetitive Thinking Scale, p<.01 severity level of  r=-.62 and
between Thought Control Ability Questionnaire (TCAQ) and cognitive
flexibility (alternatives) and cognitive flexibility (control)  at the
p<.01 severity level, respectively, r=.53 and r=.65 positive relationships
have been found. The internal
consistency coefficient of the scale was determined as .93. The total
correlation coefficients of the corrected items were calculated between .37 and
.70. In the second study, according to exploratory factor analysis (EFA), it
was found that the 8-item Thought Control Ability Questionnaire (TCAQ) was one-dimensional and this
one-dimensional explained 55% of the total variance of the scale. According to
confirmatory factor analysis, the goodness fit values of the scale were found
as χ2/sd=1.98, CFI= .97, GFI= .93, IFI= .97, NFI= .95, RFI= .93 and SRMR= 0.48.
Also, the item factor loads range from .58 to .77. The internal reliability
coefficient of the scale was calculated as .88. The total correlation
coefficients of the adjusted items range from .56 to .71. All these results proved that both
the long and short version of the Thought Control Ability Questionnaire was a valid and reliable measurement
tool that could be used in Turkish adults.

 

Anahtar Kelimeler

Thought Control, validity, reliability

Kaynakça

• Abramowitz, J. S., Tolin, D. F., & Street, G. P. (2001). Paradoxical effects of thought suppression: A meta-analysis of controlled studies. Clinical Psychology Review, 21(5), 683-703. Doi: 10.1016/S0272-7358(00)00057-XAbramowitz, J. S., Whiteside, S., Kalsy, S. A., & Tolin, D. F. (2003). Thought control strategies in obsessive-compulsive disorder: A replication and extension. Behaviour Research & Therapy, 41(5), 529-540. Doi: 10.1016/S0005-7967(02)00026-8Aikins, D. E., Johnson, D. C., Borelli, J. L., Klemanski, D. H., Morrissey, P. M., ... Tolin, D. F. (2009). Thought suppression failures in combat PTSD: A cognitive loadhypothesis. Behaviour Research and Therapy, 47(9), 744-751. Doi: 10.1016/j.brat.2009.06.006Amiri Pichakolaei, A., Fahimi, S., Bakhshipour Roudsari, A., Fakhari, A., Akbari, E., & Rahimkhanli, M. (2014). A comparative study of thought fusion beliefs and thought control strategies in patient with obsessive-compulsive disorder, major depressive disorder and normal people. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, 8(3), 33–41.Başerer, D. (2017). Bir düşünme türü olarak mantıksal düşünme. The Journal of Academic Social Sciences, 5(41), 433-442.Başerer, D., & Duman, E. Z. (2018). Akademisyenlerin mantıksal düşünmeye ilişkin algıları. Journal of Higher Education & Science, 8(1), 136-144. Doi: 10.5961/jhes.2018.256Brewin, C. R., & Beaton, A. (2002). Thought suppression, intelligence, and working memory capacity. Behaviour Research and Therapy, 40(8), 923-930. Doi: 10.1016/S0005-7967(01)00127-9Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Guilford Press.Byrne, B. M. (2009). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming, second edition (Multivariate Applications Series). Routledge.Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem A Yayıncılık.Cerny, B. A., & Kaiser, H. F. (1977). A study of a measure of sampling adequacy for factor-analytic correlation matrices. Multivariate Behavioral Research, 12(1), 43-47. Doi: 10.1207/s15327906mbr1201_3Clark, D. A. (Ed.). (2005). Intrusive thoughts in clinical disorders: Theory, research, and treatment. New York, NY, US: Guilford Press.Coles, M. E., & Heimberg, R. G. (2005). Thought Control strategies in generalized anxiety disorder. Cognitive Therapy and Research, 29(1), 47-56. Doi: 10.1007/s10608-005-1647-xDennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34(3), 241-253. Doi:10.1007/s10608-009-9276-4Ekin Eremsoy, C., & Inozu, M. (2015). The role of magical thinking, religiosity and thought-control strategies in obsessive-compulsive symptoms in a Turkish adult sample. Behaviour Change, 33(1), 1-14. Doi: 10.1017/bec.2015.16Erkuş, A. (2016). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1. Temel kavramlar ve işlemler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.Fehm, L., & Hoyer, J. (2004). Measuring thought control strategies: The Thought Control Questionnaire and a look beyond. Cognitive Therapy and Research 28(1), 105-117. Doi: 10.1023/B:COTR.0000016933.41653.dc Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906-911. Doi:10.1037/0003-066X.34.10.906.Garner, R., & Alexander, P. A. (1989). Metacognition: Answered and unanswered questions. Educational Psychologist, 24(2), 143-158. Doi: 10.1207/s15326985ep2402_2Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 32, 127-146.Gülüm, İ. V., & Dağ, İ. (2012). Tekrarlayıcı Düşünme Ölçeği ve Bilişsel Esneklik Envanterinin Türkçeye uyarlanması, geçerliliği ve güvenilirliği. Anatolian Journal of Psychiatry, 13, 216-223.Hadi, N. U., Abdullah, N., & Sentosa, I. (2016). An easy approach to exploratory factor analysis: Marketing perspective. Journal of Educational and Social Research, 6, 215-23. Doi: 10.5901/jesr.2016.v6n1p215Ho, R. (2014). Handbook of univariate and multivariate data analysis with IBM SPSS. (Second Ed.). CRC Press, Taylor & Francis Group.Holeva, V., Tarrier, N., & Wells, A. (2001). Prevalence and predictors of acute stress disorder and PTSD following road traffic accidents: Thought control strategies and social support. Behavior Therapy, 32(1), 65-83. Doi: 10.1016/S0005-7894(01)80044-7Janeck, A. S., & Calamari, J. E. (1999). Thought suppression in obsessive-compulsive disorder. Cognitive Therapy and Research, 23(5), 497-509. Doi: 10.1023/A:101872040Kacar, M., & Sarıçam, H. (2015). Sınıf öğretmen adaylarının üst biliş farkındalıkları ile matematik kaygı düzeyleri üzerine bir çalışma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-152.Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2 nd ed.). New York: The Guilford Press.Luciano, J. V., Algarabel, S., Tomás, J. M., & Martínez, J. L. (2005). Development and validation of the Thought Control Ability Questionnaire. Personality and Individual Differences, 38(5), 997-1008. Doi: 10.1016/j.paid.2004.06.020.Magee, J. C., Harden, K. P., & Teachman, B. A. (2012). Psychopathology and thought suppression: A quantitative review. Clinical Psychology Review, 32(3), 189-201. Doi: 10.1016/j.cpr.2012.01.001Martin, L. L., & Tesser, A. (1996). Some ruminative thoughts. In R. S. Wyer (Ed.), Advances in Social Cognition. (pp.1-47). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum. McEvoy, P. M., Mahoney, A. E. J., & Moulds, M. L. (2010). Are worry, rumination, and post-event processing one and the same? Development of the Repetitive Thinking Questionnaire. Journal of Anxiety Disorders, 24(5), 509-519. Doi: 10.1016/j.janxdis.2010.03.008.Meiser-Stedman, R., Shepperd, A., Glucksman, E., Dalgleish, T., Yule, W., & Smith, P. (2014). Thought control strategies and rumination in youth with acute stress disorder and posttraumatic stress disorder following single-event trauma. Journal of child and adolescent psychopharmacology, 24(1), 47-51. Doi:10.1089/cap.2013.0052Najmi, S., & Wegner, D. M. (2008). Thought suppression and psychopathology. In A. J. Elliot (Ed.), Handbook of approach and avoidance motivation (pp. 447-459). New York, NY, US: Psychology Press.Papageorgiou, C., & Wells, A. (2003). An empirical test of a clinical metacognitive model of rumination and depression. Cognitive Therapy and Research, 27(3), 261-273. Doi: 10.1023/A:1023962332399Presseisen, B. Z. (1991). Thinking skills: Meanings and models revisited. In A. Costa, (Ed.), Developing Minds: A Resource Book For Teaching Thinking. Revised Ed. Vol. 1 (pp. 56-62). Alexandria, Virginia: Association For Supervision & Curriculum Development.Purdon, C. (1999). Thought suppression and psychopathology. Behaviour Research And Therapy, 37(11), 1029-1054.Purdon, C., & Clark, D. A. (1999). Metacognition and obsessions. Clinical Psychology And Psychotherapy, 6(2), 102-110. Doi. 10.1002/(SICI)1099-0879(199905)6:2<102::AID-CPP191>3.0.CO;2-5Reeve, R. A., & Brown, A. L. (1985). Metacognition reconsidered: Implications for intervention research. Journal of Abnormal Child Psychology, 13(3), 343-356. Doi: 10.1007/BF00912721Sarıçam, H. (2018). Önleyici psikolojik danışma açısından koruyucu faktörler. İçinde F. Savi Çakar (Ed), Önleyici Psikolojik Danışma Kuram ve Uygulamaları (ss. 77-118). Ankara: PegemA Yayınları. DOI: 10.14527/9786052413081Sarıçam, H., & Çelik, İ. (2017, Mayıs). Düşünce Kontrol Yeteneği Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. II. Avrasya Pozitif Psikoloji Kongresi. İstanbul, Türkiye. Doi: 10.13140/RG.2.2.28296.32004Sarıçam, H., & Çelik, İ. (2018). Ergen ve Yetişkin Bilinçli Farkındalık Ölçeği (EYBFÖ) Türkçe formunun psikometrik özellikleri: Bir ön çalışma. D. Köksal ve A. Ataç (Ed). VIII. Uluslararası Eğitimde Araştırmalar Kongresi Tam Metin Kitabı (ss.151-157). Manisa: Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Derneği. Doi: 10.13140/RG.2.2.28382.33601Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statsitics (6th ed.). Pearson.Tolin, D. F., Abramowitz, J. S., Hamlin, C., Foa, E. B., & Synodi, D. S. (2002). Attributions for thought suppression failure in obsessive-compulsive disorder. Cognitive Therapy and Research, 26(4), 505-517. Doi: 10.1023/A:1016559117950.Tosun, A., & Irak, M. (2008). Üst Biliş Ölçeği-30’un Türkçe uyarlaması, geçerliği, güvenirliği, kaygı ve obsesif-kompülsif belirtilerle ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(1), 67-80.Uyumaz, G., Mor-Dirlik, E., & Çokluk, Ö. (2016). Açımlayıcı faktör analizinde tekrar edilebilirlik: Kavram ve uygulama. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 659-675.Watkins, E. R., & Moulds, M. L. (2009). Thought control strategies, thought suppression, and rumination in depression. International Journal of Cognitive Therapy, 2(3), 235-251. Doi: 10.1521/ijct.2009.2.3.235Wegner, D. M., & Zanakos, S. (1994). Chronic thought suppression. Journal of Personality, 62(4), 615-640. Doi: 10.1111/j.1467-6494.1994.tb00311.x.Wegner, D. M., Schneider, D. J., Carter, S., & White, T. (1987). Paradoxical effects of thought suppression. Journal of Personality and Social Psychology, 53(1), 5-13.Wells, A. (2009). Metacognitive therapy for anxiety and depression. New York: Guilford Press.Wells, A., & Davies, M. I. (1994). The Thought Control Questionnaire: A measure of individual differences in the control of unwanted thoughts. Behaviour Research and Therapy, 32(8), 871-878. Doi: 10.1016/0005-7967(94)90168-6.Williams, A. D., Moulds, M. L., Grisham, J. R., Gay, P., Lang, T., Kandris, E., . . . Yap, C. (2010). A psychometric evaluation of the Thought Control Ability Questionnaire (TCAQ) and the prediction of cognitive control. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 32(3), 397-405. Doi: 10.1007/s10862-009-9171-zWilson, C., & Hall, M. (2012). Thought control strategies in adolescents: Links with OCD symptoms and meta-cognitive beliefs. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 40(4), 438-451. Doi:10.1017/S135246581200001XYorulmaz, O. (2016). Magical thinking and obsessional experiences: Mediator role of thought control strategies. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(4), 298-304. Doi: 10.5455/pmb.1-1448977320Yorulmaz, O., & Gençöz, T. (2008). Obsessif-kompulsif bozukluk semptomların değerlendirilmesinde kullanılan İstem Dışı Düşünceleri Yorumlama Envanteri, Obsessif İnanışlar Ölçeği ve Düşünceleri Kontrol Etme Ölçeğinin Türk örnekleminde incelenmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 11(22), 1-13.Yorulmaz, O., Baştuğ, G., Tüzer, V., & Göka, E. (2013). Obsesif-kompulsif bozukluğu olan hastalarda yanlış yorumlama, inançlar ve düşünce kontrol yöntemleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14, 183-191. Doi: 10.5455/apd.36381