Proje Anadolu İmam Hatip Liselerinin Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 481 - 516, 31.12.2021

Hümeyra Tarhan , Tuncay Karateke

https://doi.org/10.51605/mesned.1017035

Cited By: 4

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte kabul edilen Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun 4. maddesi İmam Hatip Liseleri’nin kurulmasının yasal dayanağı olmuştur. İmam Hatip Liseleri kuruluşundan günümüze kadar ülkedeki siyasi yapılanma ile paralel bir gelişim göstermiştir. Açıldığı dönemden kısa bir süre sonra çeşitli sebeplerle kapatılan bu okullar, yaklaşık 20 yıl sonra 1951 yılında Demokrat Parti döneminde yeniden açılmış ve varlığını günümüze kadar devam ettirmiştir. 1951 yılından 1990’lı yıllara kadar nitelik bakımından gelişen, nicelik bakımından artış gösteren bu okullar, 28 Şubat süreci ve 8 yıllık kesintisiz eğitimin başlaması ile büyük bir darbe almıştır. Bu süreçte imam hatiplerin ortaokul kısımları kapatılmış ve sadece lise kısımları zorunlu eğitime devam etmiştir. 2012 yılında yürürlüğe konulan 6287 sayılı kanunla 4+4+4=12 yıllık eğitim sistemine geçilmiştir. Bu yeni sistem ile birlikte İmam Hatip Ortaokulları yeniden açılmaya başlanmıştır. Bu dönemde yine İmam Hatip Lisesi ve meslek lisesi öğrencilerinin önündeki katsayı probleminin tamamen kaldırılması da önemli bir gelişme olmuştur. Böylece yeni İmam Hatip Liseleri’nin açılması hızlanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2010 yılında yayınladığı genelge ile tüm liselerin aşamalı olarak Anadolu Lisesi’ne dönüştürülmesi kararı alınmıştır. Bu genelge kapsamında 2014-2015 eğitim öğretim yılı itibariyle ortaöğretime geçişte sistem bütünlüğü sağlamak adına İmam Hatip Liseleri’ne de Anadolu Lisesi statüsü kazandırılmıştır. Böylece İmam Hatip Liseleri için yepyeni bir dönem başlamıştır.
Anadolu İmam Hatip Liseleri daha nitelikli eğitim vermek, öğrencilerin ilgi ve kabiliyetleri doğrultusunda yetişmelerine imkân tanımak için program çeşitliliğine gitmiştir. 1 Eylül 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Milli Eğitim Bakanlığı Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumları’ yönetmeliğiyle belirli programları uygulayan okulların “proje okulu” olarak tanımlanması kararlaştırılmıştır. Bu yönetmelik proje okullarının usul ve esaslarını belirlemiştir. Bu bağlamda Proje İmam Hatip Liseleri açılmıştır. Bu çerçevede, öğrencilerin fen bilimleri, sosyal bilimler, ilahiyat, yabancı dil, hafızlık, spor ve sanat alanlarında daha yoğun bir eğitim alarak hem kendilerini geliştirmeleri hem de üniversiteye hazırlanmalarını sağlamak amaçlanmıştır. Bu bağlamda açılan Anadolu İmam Hatip Liseleri şu şekilde sıralanmaktadır: (1) Fen ve Sosyal Bilimler programı uygulayan Anadolu İmam Hatip liseleri, (2) Geleneksel, Görsel ve Çağdaş Sanatlar, Musiki ve Spor programları uygulayan Anadolu İmam Hatip liseleri, (3) Hazırlık Sınıfı Uygulayan (Arapça, İngilizce, Almanca, İspanyolca, Rusça) Anadolu İmam Hatip Liseleri, (4) Hafızlık programı uygulayan Anadolu İmam Hatip Liseleri, (5) Uluslararası AİHL (6) Teknoloji programı uygulayan Anadolu İmam Hatip Liseleri .
Proje Anadolu İmam Hatip Liseleri yeni açılan eğitim kurumları olduğu için araştırılmaya ve yeni bulgular bulmaya ihtiyacı olan bir alandır. Bu çalışmanın da amacı; İmam Hatip Liseleri’nde okulun niteliğinin ve eğitim kalitesinin artırılmasına yönelik olarak uygulanan program çeşitliliğini bu okullarda öğrenim gören öğrenci görüşlerine göre değerlendirmektir. Aynı zamanda program çeşitliliğine dayalı olarak açılan Proje Anadolu İmam Hatip Liseleri hakkında bilgi verilmesi de amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2019 - 2020 eğitim öğretim yılında Elazığ Şehit Eyüp Oğuz Fen ve Sosyal Bilimler Proje İmam Hatip Lisesi’nde öğrenim gören 23 öğrenci oluşmaktadır. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi yöntemi kullanılmıştır. Maksimum çeşitlilik örneklemesinde amaç; küçük bir örneklem oluşturup, bu örneklem ile çalışılan probleme taraf olacak bireylerin çeşitliliğini maksimum derecede yansıtmaktır. Çalışmamızda nitel araştırma yöntemlerinden olan durum çalışması kullanılmıştır. Durum çalışması desenlerinden ise bütüncül tek durum deseni kullanılmıştır. Durum çalışması; güncel bir olguyu kendi gerçek yaşam çerçevesi içinde çalışan, olgu ve içinde bulunduğu içerik arasındaki sınırların kesin hatlarıyla belirgin olmadığı ve birden fazla veri kaynağı ve kanıtın bulunduğu durumlarda kullanılan araştırma desenidir. Araştırmada veriler araştırmacı tarafından hazırlanmış yapılandırılmış görüşme formuyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde ise nitel araştırma modeline uygun olarak içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Toplanan veriler kelime işlemciye aktarılmış ve sonrasında kodlanarak, temalar oluşturulmuş ve yorumlanmıştır. Bu kod ve temalar tablolar yoluyla da görsel olarak sunulmuştur. Çalışmanın sonunda ise elde edilen bulgular yorumlanmış ve öneriler sunulmuştur. Araştırma sonunda katılımcı öğrencilerin Proje Anadolu İmam Hatip Liseleri ile ilgili görüşlerinin genel itibariyle olumlu olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Proje Anadolu İmam Hatip Liseleri’nde öğrenim gören öğrencilerin akademik başarıyı temel amaç olarak gördükleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, İmam - Hatip Lisesi, Proje İmam - Hatip Lisesi, program çeşitliliği,, fen ve sosyal bilimler proje anadolu imam hatip lisesi öğrencisi,

Kaynakça

• Altıntaş, M. E. “Yabancı Dil Hazırlık Sınıfı Olan Proje İmam Hatip Liselerinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri- Nitel Bir Araştırma”. Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları (Ed.İlhan Erdem- İbrahim Aşlamacı-Recep Uçar). 2/47-63. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2017.
• Aşlamacı, İ. “İHL Öğrencilerinin Meslek Dersi Öğretmenlerine Yönelik Tutum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 17/1, 2017d, 226.
• Aşlamacı, İ. Öğrenci ve Öğretmenlerine Göre İmam-Hatip Liseleri Profiller, Algılar, Memnuniyet, Aidiyet. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi, 2017b.
• Aşlamacı, İ. Paydaşlarına Göre İmam Hatip Ortaokullarında Din Eğitimi. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2017.
• Ayhan, H.. Türkiye'de Din Eğitimi. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları. 2014.
• Büyüköztürk Şener vd, Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Ankara: Pegem Akademi, 2019).
• Bozan, İ. Devlet ile Toplum Arasında Bir Okul: İmam Hatip Liseleri Bir Kurum: Diyanet İşleri Başkanlığı. İstanbul: TESEV Yayınları, 2007.
• DÖGM. (2019). Anadolu İmam Hatip Liselerinde Program Çeşitliliği (Proje Okulları). MEB.
• Kara, F. Rana. İmam Hatip Ortaokulu Öğrenci Velilerinin Beklentileri. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Karaman Davut, “ Yöneticilerine göre Anadolu İmam Hatip Liselerindeki program çeşitliliği ve proje okul uygulamasının değerlendirilmesi”, Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 11, (2021), 11-38.
• Karateke Tuncay, “İmam Hatip Lisesi Son Sınıf Kız Öğrencilerinin Üniversite Yönelimleri: Elazığ İli Örneği” Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [BOZİFDER], 17, (2020/17), 221-239. Makale Geliş T.: 18/10/2019 Kabul T.: 30/03/2020 Makale Türü: Araştırma Makalesi.
• Karateke, T. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin İmam Hatip Lisesi, Meslek Dersi Öğretmeni ve İdarecilerine İlişkin Metaforik Algıları”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal 23/3 (December 2019): 1235-1256.
• Kaya, M.; Bilgü, A. H. ve Kuşakçı, S. (2020). İmam hatip liseleri üzerine kapsamlı bir literatür taraması. Talim: Journal of Educatin in Muslim Societies and Communities, 4 (1), 79-113.
• Kaymakcan, R. & Aşlamacı, İ. “İmam Hatip Liseleri Literatürü Üzerine Bibliyografik Bir İnceleme”. Değerler Eğitimi Dergisi, 9/22, 2011, 71-101.
• Korkmaz, M. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Bu Okulu Tercih Süreçleri”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1/16, 2013, 7-40.
• Milli Eğitim Bakanlığı Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumları Yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete Sayı: 29818. (01.09.2016)
• Öcal, M. “İmam Hatip Liselerinde Din Eğitimi”. N. A. Mustafa Köylü içinde, Din Eğitimi (s. 224-267). İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017a.
• Öcal, M. “Türkiye'nin ve İslam Aleminin İnşasında Uluslararası ve Proje Anadolu İmam Hatip Liselerinin yeri ve Önemi”. Ed. İbrahim Aşlamacı Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları. 2/13-46. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi. 2017b.
• Öcal, M. Osmanlı'dan Günümüze Türkiye'de Din Eğitimi. İstanbul: Dergah Yayınları. 2015.
• Özdemir M.Ali.. ‘Türkiye’de İmam Hatipli algısı: Bazı Göstergeler Bağlamında Sosyolojik Bir Değerlendirme”, Talim Dergisi (Haziran 2017), 5-27.
• Özdemir, Şuayip – Karateke, Tuncay. “Öğrencilerin İmam Hatip Liselerini Tercih Etme Nedenleri (Elazığ Örneği)” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45 (Aralık- 2018): 5-33.
• Parmaksızoğlu, İ. Türkiye'de Din Eğitimi. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. 1966.
• Taş, Halil. “İlkokul öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenine İlişkin Metaforları”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/1 (2019): 29 51.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. 2018.
• Zengin, Z. S. “Kurtuluş savaşı döneminde ve cumhuriyetin başlarında Türkiye'de medreseler ve din eğitimi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 43/2, 2002a, 277-313.