What Is the Ontological Status of Memory: The Metaphysics of Mind in Bergson

Yıl 2020, , 121 - 143, 30.12.2020

Burak K. Durak

https://doi.org/10.51404/metazihin.838419

Öz

About a century ago, when philosophy of mind was far from being differentiated as a different discipline, Bergson who defined his own philosophy as a "philosophy of mind" and predicted that such a discipline would inevitably be established in the future, formed his philosophy on those problems created by the Cartesian dualistic approach to mind and matter. And he tried to create a new synthesis of these two substances. When interpreting mental processes, our perceptions appear as a phenomenon existing in the present reality and having material counterparts. Memories of our past experiences, on the other hand, exist in the past and do not have material counterparts. It is thought that memories of the past, which have active roles in mental processes, are located in memory cumulatively. Bergson, on this issue, raises the following question as a problem: Does memory, which is thought to be formed by the accumulation of non-material memories, have a material counterpart? Or, more precisely: What is the ontological status of memory? This article aims to analyze the metaphysical background of these problems by interpreting Bergson's metaphysics from the perspective of the problems central to contemporary philosophy of mind.

Anahtar Kelimeler

Bergson, mind, matter, mind-body duality, memory, motion, space, time

Belleğin Ontolojik Statüsü Nedir: Bergson’da Zihnin Metafiziği

Öz

Günümüzden yaklaşık bir asır önce, henüz zihin felsefesi farklı bir disiplin olarak ayrışmış olmaktan çok uzaktayken, kendi felsefesini “zihin felsefesi” olarak tanımlayan ve gelecekte kaçınılmaz olarak bu disiplinin kurulacağını öngören Bergson, Kartezyen düalizmin ruh ve madde yaklaşımının yarattığı sorunlar üzerinden felsefesini şekillendirerek bu iki etkenin bir sentezini oluşturmaya çalışır. Zihinsel süreçler yorumlanırken algı şu anki gerçeklikte ve maddi karşılığı olan bir fenomen olarak karşımıza çıkar. Eski deneyimlerimize dayanan anı ise geçmiş zamanlıdır ve maddi karşılığı yoktur. Diğer yandan, zihinsel süreçler içinde aktif bir role sahip geçmiş zamanlı anının birikimli olarak bellekte yer aldığı düşünülür. Bu noktada Bergson şu sıra dışı soruyu problem olarak ortaya koyar: Maddi karşılığı olmayan anıların birikimiyle oluştuğu düşünülen belleğin maddi bir karşılığı var mıdır? Ya da daha açık bir ifade ile: Belleğin ontolojik statüsü nedir? Bu makale Bergson metafiziğini, güncel zihin felsefesi problemleri perspektifinden yorumlayarak bu problemlerin metafiziksel altyapısını analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bergson, zihin, madde, zihin-beden ikililiği, bellek, hareket, uzay, zaman

Kaynakça

• Arıcı, M. (2019). “Zihin Felsefesi: Ben Nerede, Zihin Bedensiz Var Olabilir mi?” Murat Arıcı (Der.), Felsefeye Giriş: Temel Problemlere Sistematik Yaklaşım (1. Baskı) içinde (s. 107-152). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Bergson, H. (2015). Madde Ve Bellek, Beden-Tin İlişkisi Üzerine Bir Deneme. Çev. Işık Ergüden. Ankara: Dost Yayınları.
• Bergson, H. (2019). Düşünmek Ve Olmak. Çev. Elif Yıldırım. İstanbul: Oda Yayınları.
• Bergson, H. (2019). Metafizik Dersleri. Çev. B. Garen Beşiktaşlıyan. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Bergson, H. (2020). Ruh Teorileri, İnsan Ruhu Ve Kişiliği. Çev. Esat Burak Altıntaş. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Blackmore, S. (2019). Bilinç, Çok Kısa Bir Başlangıç. Çev. Oğuz Akçelik. İstanbul: ikü Yayınevi.
• Bochenski, J. M. (2019). Çağdaş Avrupa Felsefesi. Çev. Serdar Rıfat Kırkoğlu. Ankara: Fol Yayınevi.
• Cevizci, A. (2013). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Churchland, P. M. (2012). Madde ve Bilinç. Çev. Saffet Murat Tura. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Descartes, R. (2007). Descartes Meditasyonlar Gassendi'nin Meditasyonlar'a İtirazı ve Descartes'in Bu İtirazlara Yanıtı. Çev. Dr. İsmet Birkan. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Descartes, R. (2008). Felsefenin İlkeleri. Çev. Mesut Akın. İstanbul: Say Yayınları.
• Descartes, R. (2013). Metafizik Üzerine Düşünceler. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Durak, B. K. (2019). “Tanrısal Bir Kehanet, Nedensiz Bir Hareket ve Yunan Stili Cinayet, Nietzsche Felsefesinin Arkhe-olojisi.” Özne Felsefe Dergisi, 31: 563.
• Er, S. E. (2012). Gilles Deleuze'ün Fark Felsefesi, Bergson, Nietzsche ve Sipinoza Okuması. Konya: Çizgi Kitapevi.
• Gödelek, K. (2011). Zihin Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Gündoğan, A. O. (1995). “Descartes'ta Mekanizm.” Felsefe Dünyası, (16): 49-55.
• Gündoğan, A. O. (2012).” Bergson: Metafiziğe Yeniden Dönüş.” Erdal Yılmaz (Der.), Kant Sonrası Metafizik Üzerine Konuşmalar içinde (s. 265-300). İstanbul: Küre Yayınları.
• Gündoğan, A. O. (2013). Bergson. Say Yayınları: İstanbul.
• Heil, J. (2020). Zihin Felsefesi, Çağdaş Bir Giriş. Çev. M. B. Seda Akbıyık. İstanbul: Küre Yayınları.
• Musgrave, A. (2013). Sağduyu, Bilim Ve Şüphecilik. Çev. Nur Küçük. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Revonsuo, A. (2016). Bilinç, Öznelliğin Bilimi. Çev. Selim Değirmenci. İstanbul: Küre Yayınları.
• Sayan, E. (2012). “Analitilik Zihin Felsefesinin Temel Problemlerine Bir Bakış.” Kaygı, (19): 37-54.
• Searle, J. R. (2016). Bilinç Ve Dil. Çev. Muhittin Macit, Cüneyt Özpilavcı. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Westphal, J. (2020). Zihin-Beden Problemi. Çev. Saliha Tuncer Erdem. İstanbul: Pan Yayıncılık.