Historical Overview of Turkish Terminological Development Process

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 137 - 160, 01.05.2017

Mehmet Kahraman

Öz

In the modern world, the most important linguistic indicator of your development is the term vocabulary which is an indispensable resource for scientists. Today, the words of our language terms used in the past to present, how it was formed, how it develops and how to look at the historical

development process to watch that passed through a chipping process should be the first step. To monitor the process of terminological word being used in Turkish language and terminological treasure trove worth mentioning terminological from a historical perspective to see the use of words that constitute the plane. We want to discuss the term development of the Turkish language in historical periods. We can say that the periods in which the semantic vocabulary of our language is passed are classical period, Tanzimat and Constitutional period and republic period.

This work was planned as two articles. At first we want to read the Seljuk and Ottoman periods in a certain way and also want to reveal the periodical features. In the next article, we aim to describe the period of republican term development.

Anahtar Kelimeler

Term, term science, grammar, dictionary, terms and terminological activities

Türk Dilinin Terimsel Gelişim Sürecine Tarihî Bakış

Öz

Modern dünyada gelişmişliğin en önemli dilsel göstergesi sayılabilecek terimsel söz varlığı, bilim insanları için vazgeçilmez bir başvuru hazinesidir. Bugün dilimizde kullanılan terim sözlerin geçmişten günümüze nasıl oluştuğu, nasıl geliştiği ve nasıl bir süreçten geçtiğini izlemek için tarihsel bir bakış açısına ihtiyaç vardır. Türk dilinde kullanılmakta olan söz hazinesinin terimleşme sürecini takip edebilmek ve terimsel hazineyi teşkil eden sözcükleri kullanım düzleminde görebilmek için terimleşme süreçlerinden söz etmek gerekir. Türk dilinin terimsel gelişim sürecini tarihî dönemler içinde ele alırsak, terimsel söz varlığımızın geçirdiği evreleri Klasik dönem, Tanzimat ve Meşrutiyet dönemleri ile Cumhuriyet dönemi olarak sıralayabiliriz. Bu çalışma iki makale olarak planlanmıştır. İlkinde Selçuklu ve Osmanlı dönemlerini bir izlek üzerinden okumak ve de dönemsel özelliklerini ortaya koymak istiyoruz. Bundan sonaki çalışmamızda cumhuriyet dönemi terimsel gelişim sürecini ele almayı hedefliyoruz.

Anahtar Kelimeler

Terim, terim bilim, dil bilgisi, sözlük, dönemler ve terimsel faaliyetler

Kaynakça

• Ahanov, K. (2003). Til Biliminiŋ Negizderi, Almatı: Sanat. Ahanov, K. (2008). Dilbilimin Esasları, Çev. Murat Ceritoğlu, Ankara: TDK Yayınları. Akyıldız, A. (1993). Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatı’nda Reform (1836–1856), İstanbul: Eren Yayınları. Akyüz, K. (2002). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri (4. Baskı), Ankara: Mas Matbaa ve Yayıncılık. Akyüz, Y. (2001). Türk Eğitim Tarihi -Başlangıçtan 2001’e- İstanbul: Alfa Yayıncılık. Banguoğlu, T. (2004). Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yayınları. Bozkut, F. (1999). Türklerin Dili, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Caferoğlu, A. (1987). Türk Dili Tarihi, İstanbul: Enderun Yayınları. Duman, M. (2002). “Yenileşme Döneminde Türk Dili”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt: 15, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Ercilasun, A. (2011). Türk Dünyası Üzerine Araştırmalar, Ankara: Akçağ Yayınları. Hengirmen, M. (2001). Türkçe Dilbilgisi, Ankara: Engin Yayınları. İmer, K. (1998). Türkiye’de Dil Planlaması, Türk Dili Devrimi, Ankara: KB. Yayınları. Kahraman, M. (2010). Türk, Kazak Dillerinde Terim Yapma Yolları ve Dil Bilim Terimleri Sözlüğü, Avrasya Milî Devlet Üniversiteti Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi) Astana, Kazakistan. Koç, K. vd. (2003). Kazakşa Türikşe Sözdik, Türkistan: Turan Baspa Ortalığı. Komisyon. (Redaktör: T. Januzakov) (2008). Kazak TilininTüsündürme Sözdigi, Almatı: Dayk Press. Komisyon, (2005). Türk Sözlük (10. Baskı), Ankara: TDK Yayınları. Korkmaz, Z. (2003). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları. Kurmanbayoğlu, Ş. (2004). “Meanbayoğlu, Memlekettin Til Siyaseti jene Terminologiyanı Kalıptastıruvdın Kaidattarı, Kazak Terminologoyası jene Til Medeniyetinin Meseleleri’’ Adlı Respublikalık Gılımi-Praktkalık Konferansıya Meteryaldarı”, Almatı: Akademiya. Kurmanbayoğlu, Ş. (2004). “Türkî Tilderi Arasında Terminalmasıv Turalı”, Terminologiyalık Haberşi, 1 (7), Astana: Gılım Mınıstırlıgı Paspası. Kurmanbayoğlu, Ş. (2005). Terminkorkalıptastırıv Közderi Men TermincasamTesilderi, Almatı: Sözdik-Slovar. Levend, A. S. (1972). Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri (3. Baskı), Ankara: TDK Yayınları. Parlatır, İ. (2002). “II. Meşrutiyet Sonrası Türk Dili”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt: 15, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Sızdıkova, R. (1993). Kazak Edebî Dilinin Tarihi, Almatı: Sanat. Tan, N. (2001). Kuruluşunu 70. Yılında Türk Dil Kurumu, Ankara: TDK Yayınları. Tanpınar, A. H. (1982). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (5. Baskı), İstanbul: Çağlayan Kitabevi. Wardhaugh, R. (1997). An Introduction to Sociolinguistics (2nd Edition), Cambridge USA: Blackwell Publishers. Zülfikar, H. (1991). Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, Ankara: TDK Yayınları