Yer Radarı (GPR) Kullanılarak Trabzon St. Anna Kilisesi’ndeki Kripta’nın Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 340 - 351, 31.12.2024

İlker Mete Mimiroğlu , Cahit Karakök , Fırat Yiğit

Öz

Trabzon’un Ortahisar ilçesinde bulunan Aziz Anna (Küçük Ayvasıl) Kilisesi, Trabzon'un ayakta kalan en eski kilisesidir. Bu mütevazı yapının üzerinde inşa kitabesi bulunmadığından, kesin inşa tarihini belirlemek mümkün değildir. Üç nefli bazilikal plan düzenine sahip olması, araştırmacıların yapının Erken Bizans döneminde inşa edildiğini öne sürmelerine yol açmıştır. Kilisede onarım kitabesi mevcuttur. Giriş kapısının güney tarafında, altı satırlık yazıtta İmparator I. Basil, İmparator VI. Leo ve İmparator Aleksandr’ın ortak hükümdarlık döneminde, MS 884-885 yıllarında restore edildiği yazmaktadır. Günümüze kadar çeşitli onarımlarla ayakta kalabilen bu yapı, küçük boyutuna rağmen bazilika planının önemli bir örneğini temsil etmektedir. Cephelerde taş eserlerin yeniden kullanımı ve içerideki duvar resimlerinin kalıntıları, yapının tarihî önemini vurgulamaktadır. Kilisenin altında, doğrudan erişilemeyen bir kriptanın varlığı, Trabzon İmparatorluğu'nun önde gelen figürlerinin burada gömülmüş olabileceği olasılığıyla onu özel bir mezar yapısı haline getirmektedir. Bu çalışma, Trabzon'daki Saint Anna Kilisesi'nin apsis kısmı altında var olduğu ileri sürülen kripta bölümünün tespiti amacıyla yapılan GPR (Yer Radarı) uygulamasına odaklanmaktadır. 2022 yılında kilisenin alt katında yer alan bir mezar odasının (kript) varlığını doğrulamak amacıyla 350HS dijital korumalı antene sahip UtilityScan sistemi kullanılmıştır. Kilise zemininden 5 m ve 8 m derinliklere kadar olan alanları taramak için ölçümler yapılmıştır. 0,25 m aralıklarla profiller boyunca iki boyutlu radar verileri alınmış ve önceki hatlara dik ek profiller de oluşturulmuştur. Ardından, farklı derinlik dilimlerine ait üç boyutlu kesitler hazırlanmıştır. Sonuçlar, analiz edilen kilise zemininin altında gömülü bir odanın varlığına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kilise, Kripta, GPR, Aziz Anna, Trabzon

Burial Crypt Identification Beneath the Trabzon St. Anna Church Using Ground Penetrating Radar (GPR) Survey

Öz

Located in the Ortahisar district of Trabzon, Saint Anna (Küçük Ayvasıl) Church is recognized as the city's most ancient standing church. The absence of a construction inscription precludes precise dating, yet its three-aisled basilica layout has led scholars to propose an Early Byzantine period origin. The church possesses a restoration inscription on the south side of its entrance, comprising six lines detailing its renovation during the joint reign of Emperors Basil I, Leo VI, and Alexander in AD 884–885. This modestly sized structure represents a noteworthy example of basilica architecture, preserved through successive restorations. The reuse of stone artifacts on the façades and the remnants of wall paintings within the church underscore its historical significance. The possible presence of an inaccessible crypt beneath the church further enhances its uniqueness, suggesting it may have served as a special burial site for prominent figures of the Empire of Trebizond. This study focuses on the GPR application for a better understanding of the Church of Saint Anna (Trabzon). The UtilityScan system with 350HS digital shielded antenna was utilized to verify the existence of a burial chamber (crypt) situated on the lower floor of the church in 2022. Survey were carried out to scan depths of 5 m and 8 m below the church floor. Two-dimensional radar data were taken along profiles with 0.25 m intervals. Additional profiles were also made perpendicular to the previous lines. Then, three-dimensional sections for different depth slices were created. The results suggest the presence of a buried chamber below the analyzed church floor.

Anahtar Kelimeler

Church, Crypt, GPR, St. Anna, Trabzon

Kaynakça

• Conyers, L.B., Goodman, D (1997). GPR: A introduction for archeologists: Walnut Creek, CA, Alta Mira Press.
• Conyers, L.B. (2013). Ground-penetrating Radar for Archaeology, 3rd Ed. Latham, Maryland: Alta Mira Press.
• Conyers LB (2015). Analysis and interpretation of GPR datasets for integrated archaeological mapping, Near Surface Geophysics. 13: 1-7. https://doi:10.3997/1873-0604.2015018.
• Daniels, D. J. (Ed.). (2004). Ground penetrating radar (Vol. 1). Iet.