An Execution Institution in the Late Ottoman Province: The Example of Mersin Prison (1864-1920)

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 6 - 26, 29.12.2022

Mustafa Dağ

https://doi.org/10.55044/meusbd.1139291

Cited By: 3

Öz

With the Tanzimat period, one of the areas in which the Ottoman Empire underwent changes and transformations was law. In this direction, with the restructuring of the concept of punishment in Ottoman law, the need for prisons increased throughout the empire. However, the economic situation of the empire was not - sufficient to meet this need. As a result of the punishment of many crimes with imprisonment, the existing prisons were overcrowded with prisoners. This situation has caused the physical structure and health conditions to fall below the minimum human living standards. In order to eliminate such problems, the construction of new prisons as well as the improvement of existing prisons throughout the empire were expanded. Mersin was one of the places where such activities were carried out. In the study, in the light of archival documents and written sources in the last period of the Ottoman Empire, the improvement and construction works in Mersin Prison, the distribution of crime types and prisoner rates by gender, prison staff and health conditions were tried to be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Crime, Punishment, Prison, prisoner, Mersin Prison.

Geç dönem Osmanlı taşrasında bir infaz kurumu: Mersin Hapishanesi örneği (1864-1920)

Öz

Tanzimat dönemiyle birlikte Osmanlı İmparatorluğu’nda değişim ve dönüşümün yaşandığı alanlardan biri de hukuk olmuştur. Bu doğrultuda Osmanlı hukukunda ceza kavramının yeniden yapılandırılmasıyla birlikte imparatorluk genelinde hapishanelere olan ihtiyaç artmıştır. Ancak imparatorluğun içerisinde bulunduğu ekonomik durum bu ihtiyacı karşılamak için yeterli olmamıştır. Pek çok suçun hapisle cezalandırılması neticesinde var olan hapishaneler mahkûmlarla dolup taşmıştır. Bu durum fizikî yapının ve sağlık koşullarının asgarî insanî yaşam standartlarının altına düşmesine neden olmuştur. Bu gibi sıkıntıların giderilmesi amacıyla imparatorluk genelinde mevcut hapishanelerin ıslahının yanı sıra yeni hapishanelerin inşa edilmesi çalışmaları yaygınlaştırılmıştır. Bu gibi faaliyetlerin yürütüldüğü yerlerden biri de Mersin olmuştur. Çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde, arşiv belgeleri ve yazılı kaynaklar ışığında Mersin Hapishanesi’nde yapılan ıslah ve inşa çalışmaları, suç türleri ile mahkûm oranlarının cinsiyete göre dağılımı, hapishane çalışanları ile sağlık koşulları değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Suç, Ceza, Hapishane, Mahkûm, Mersin Hapishanesi.

Kaynakça

• KAYNAKÇA....................................
• Arşiv Belgeleri (Başbakanlık Osmanlı Arşivi)
• BEO. 1239/30, 1361/102027, 3262/244643, 15007112487, 921/69048, 872/65343, 4316/323688, 23267174377.
• DH. MB. HPS. 12/22, 70/6, 16/39, 158766, 68/71, 72/65, 73/35, 12/81, 86724, 44/46, 16/3, 15/64, 12/22, 156/32, 148/58, 5/41, 3/54, 143/19, 15/44, 54/31, 104/22, 123/3, 123726, 159/46, 154/14, 98/56.
• DH. MB. HPS. M. 31/82, 92/18, 31/39, 21/48, 20/22, 15/23, 17/9, 11/84, 35/6, 28/28, 17/15, 54/3, 53/1.
• DH. MKT. 2079/5, 2739/13, 630/27, 18/8, 45/21, 467/39, 660/46, 1389/39, 1868/107, 1878/94, 831/29, 2520/28, 2392/4, 1409/76, 181/44, 2325/34, 2364/95, 2216/87, 2202/116, 2202/102, 2095/18.
• DH. MUİ. 25/54...............................................................
• DH. EUM. MTK. 78/24, 77/71......................................................
• DH. TMIK. S. 23/40, 48/6, 52/41, 56/11, 31/21.
• İ. DH. 1389/39......................................................
• ML. EEM. 1062/9, 105572......................................................
• ŞD. 2115/51, 2133/17, 2723/60, 2703/31, 2128/ 23, 2126729.
• İ. AZN. 117/56......................................................
• Y. PRK. DH. 8/42......................................................
• Telif Eserler.....................................................
• Arslan, R. (2019). 20. Yüzyılın Başlarında Devrek Hapishanesi. Turkish Studies Historical Analysis, 14(4), 735-748.
• Artuk, M. E. Alşahin, M. E. (2016). Hapis Cezalarının ve Cezaevlerinin Tarihi Gelişimi. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 21(2), 297-338.
• Atar, Z. (2011). 20. Yüzyıl Başlarında Turgutlu Hapishanesinin Genel Durumu. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 87-101.
• Akın, H. (2011). Osmanlı Devleti’nde Hapishane Islahatına Dair 1893 Tarihli Bir Nizamname Örneği. History Studies, 3(3), 43-66.
• Bardakoğlu, A. (1997). Hapis, C. 16, Ankara: Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
• Daşcıoğlu, K. (2017). XX. Yüzyıl Başlarında Dinar (Geyikler) Hapishanesi. Belgi Dergisi, 13(1), 316-331.
• Demirkol, K. (2012). II. Meşrutiyet Döneminde Edirne Vilayeti Hapishanesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Demiryürek, H. (2016). Hüdavendigar Vilayetinde Hapishaneler ve Mahpuslar (1914-1917). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 552-562.
• Devellioğlu, F. (2010). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Eren, M. (2013). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye Hapishanelerinin Üç Dönemi. Toplum ve Kuram Dergisi, (8), 93-110.
• Gazel, A. A. (2010). Tanin Muhabiri Ahmet Şerif Beyin Notlarında Osmanlı Hapishaneleri. Görsoy Naskali, E. Oytun Altun, H. (Eds), Hapishane Kitabı içinde, (ss. 143-151). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Gönüllü, A. R. (2011). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Isparta Hapishanesi (1867-1920). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (29), 349-392.
• Güldemirel, F. (2009). Osmanlı Adliye Teşkilatında Yaşanan Sorunların Hapishanelere Yansıması (1876-1909). Levy, N. Toumarkıne, A. (Eds). Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza içinde, (ss. 185-204), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Güneş, M. (2017). Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinde Kırşehir Hapishanesi (1873-1919). Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(14), 64-84.
• Güneş Yağcı, Z. Nalbant, E. (2016). İstanbul Tersane Zindanı. IV. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, 22 Mayıs 2016, M. E. Feridun, Akyıldız, A. Safa Gürkan, E. (Ed.) İstanbul.
• Hanilçe, M. Şeyhoğlu, E. (2020). Osmanlı Devleti’nde Bir Ceza İnfaz Kurumu Olarak Hapishaneler ve Kadınlar. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 405-436.
• Karal, E. Z. (2011). Osmanlı Tarihi V. Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789-1856). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Köse, O. (2007). XVIII. Yüzyıl Sonları Rus ve Avusturya Savaşları Esnasında Osmanlı Devleti’nde Bir Uygulama: İstanbul’da İçki ve Fuhuş Yasağı. Turkish Studies, (2)1, 104-123.
• Olpak Koç. C. (2020). Kadın (Nisa) Hapishaneleri Bağlamında “Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu” ve “Bursa Cezaevi” Anı/Romanlarında Kadın Gardiyanlar. Adalet Dergisi, 1(64), 607-628.
• Öntuğ, M. M. Yılmaz, B. (2021). XIX. Yüzyılın Sonları-XX. Yüzyılın Başlarında Rize Hapishanesi’nin Genel Durumu. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, XVIII(69), 57-69.
• Özçelik, M. (2011). Mütareke Dönemi’nde Osmanlı Hapishanelerinin Durumu. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, (7), 16-39.
• Öztürk, S. (2014). XIX. Yüzyıl Osmanlı Ceza Sisteminde Dönüşüm: Zindandan Hapishaneye Dönüş. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Saner Gönen, Y. (2010). Osmanlı İmparatorluğunda Hapishaneleri İyileştirme Girişimleri: 1917 Yılı. Görsoy Naskali, E. Oytun Altun, H. (Edi.) Hapishane Kitabı içinde, (ss. 173-184), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Sunay, S. (2018). Son Dönem Osmanlı Taşra Hapishanelerine Bir Örnek: Bolvadin Hapishanesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 43-66.
• Sülek, Y. (2019). 19. Yüzyıl Sonu ve 20. Yüzyıl Başlarında Teke Sancağı’nda Hapishaneler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Şimşek, E. (2017). XX. Yüzyıl Başlarında Trabzon Hapishanesi. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 12(23), 163-196.
• Tan, H. (2020). Osmanlı Devleti’nde Hapishanelerin Islah Çalışmalarına Dair Bir İnceleme: Çarşamba Hapishanesi. History Studies, 12(3), 1057-1084.
• Tanış, C. (2018). Osmanlı Devleti’nde Hapishane Islahatı: Muş Hapishanesi Örneği (1908-1914). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(57), 141-146.
• Tekin. S. (2006). XX. Yüzyılın Başlarında Aydın Vilayeti ve Mülhakatındaki Hapishanelerin Genel Durumu. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(4), 65-77.
• Tekin, S. Özkes, S. (2008). Cumhuriyet Öncesi Türkiye’de Hapishane Sorunu. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 7(16), 187-201.
• Tekin, S. (2006). Dr. Polliç Bey’in 1918 Tarihli Raporuna Göre Berlin ve Aydın Vilayeti Hapishanelerine Genel Bir Bakış. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2), 205-221.
• Temel, M. (2009). XX. Yüzyılın Başlarında Menteşe Sancağı Hapishaneleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 109-135.
• Türkkan, H. (2020). XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Hapishaneleri (Ereğli Hapishanesi Örneği). Turkish Studies-Historical Analysis, 15(1), 262-272.
• Umar, N. Can, C. (2019). Adana Vilayeti Hükümet Konakları. Megaron Dergisi, 14(4), 530-543.
• Yıldız, G. (2002). Osmanlı Devleti’nde Hapishane Islahatı (1839-1908). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yıldız, Ö. (2015). Osmanlı Hapishaneleri Üzerine Bir Değerlendirme: Karesi Hapishanesi Örneği. Akademik Bakış Dergisi, 9(17), 91-111.
• Yıldız, G. (2012). Mapusane-Osmanlı Hapishanelerinin Kuruluş Serüveni (1839-1908). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Yılmaz, İ. (2019). Osmanlı Devleti Son Döneminde Adana Hapishanesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1411-1431.