Projections of Classical Fiqh Provisions in Legislation -A Study in the Context of the Example of Marriage-

Yıl 2023, Sayı: Ö1 - İslami İlimler Özel Sayısı, 489 - 516, 15.10.2023

Nizamettin Karataş

https://doi.org/10.56720/mevzu.1348157

Öz

In Muslim societies, mahr, which the man is obliged to give to the woman, has gained a different importance from other expenditures as it is a right granted to the woman by Shari'ah.
This study will not deal with every aspect of mahr. It will be discussed in terms of comparative law, which we have seen that it has not been sufficiently discussed in the studies on mahr. In this respect, after giving a brief information about mahr in classical fiqh, it will be determined and discussed how the issue of mehir is handled in the laws of some Islamic countries that have enacted family law according to fiqh. In addition, the court decisions of the Turkish legal system, which does not include mahr in family law even though its people are Muslim, and the decisions of German courts in cases related to mahr will be examined.
Mahr has been the subject of positive law through lawsuits. Turkish positive law tries to find a solution to rape cases within the framework of the contract of donation. German positive law, on the other hand, provides a more comprehensive solution within the framework of alimony, inheritance, obligatory contract, contract on the general provisions of marriage and property regimes.

Anahtar Kelimeler

Law, Islamic Law, Family Law, Comparative Law, Mahr

Klasik Fıkhi Hükümlerin Kanunlaşmadaki İzdüşümleri -Mehir Örneği Bağlamında Bir İnceleme-

Öz

Müslüman toplumlarda evlenen taraflardan erkeğin kadına vermek zo-runda olduğu mehir Şâri’in kadına tanıdığı bir hak olması itibariyle diğer harcamalardan ayrı bir önem kazanmıştır. Bu çalışmada mehir her yönüyle ele alınmayacaktır. Mehirle ilgili yapılan çalışmalarda yeterince tartışılmadığını gördüğümüz mukayeseli hukuk açısından ele alınacaktır. Bu itibarla klasik fıkıhta mehir hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra aile hukukunu fıkha göre kanunlaştıran bazı İslam ülkelerinin kanunlarında mehir konusunun nasıl ele alındığı tespit edilip tartışılacaktır. Bunun yanı sıra halkı Müslüman olduğu halde aile hukukunda mehire yer vermeyen Türk hukuk sistemi ile Alman mahkemelerinde mehirle ilgili açılan davalarda verilen kararlar incelenecektir.
Mehir, davalar üzerinden pozitif hukukun konusu olmuştur. Türk pozitif hukuku mehir davalarına bağışlama sözleşmesi çerçevesinde çözüm bulmaya çalışmaktadır. Alman pozitif hukuku ise nafaka, miras, borçlandırıcı sözleşme, evliliğin genel hükümlerine dair sözleşme ve mal rejimleri çerçevesinde olmak üzere daha kapsamlı bir şekilde çözüm üretmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hukuk, İslam Hukuku, Aile Hukuku, Karşılaştırmalı Hukuk, Mehir

Kaynakça

• Acar, H. İbrahim. Ana Hatlarıyla İslam Aile Hukuku. Ensar Neşriyat, 2019.
• Araç, İbrahim. “Türkiye’de Yasa Önerisi Hazırlama ve Norm Koyma Tekniği ve Yasamacı Mesleğinin Nitelikleri Üzerine”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 58/03 (01 Mart 2003).
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslamiyye ve ıstılahat-ı fıkhiyye kamusu. İs-tanbul: Bilmen yayınevi, 1988.
• Bostancı, Ahmet. “Ürdün Ahvâl-İ Şahsiye (Hukûk-I Âile) Kanunlarında Osmanlı Tesiri”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 3/2 (01 Ekim 2003), 121-142.
• Cin, Halil. “İslâm Hukukunda Mehr”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29 (1972).
• Çolak, Abdullah. İslam Aile Hukuku. Ensar Neşriyat, 2021.
• Debûsî, Ebu Zeyd Ubeydullah b. Ömer. Takvimu’l edille fî usûli’l-fıkh. Beyrut, 2001.
• Di̇lbi̇rli̇ği̇, Muhterem. “Alman Mahkeme Kararlarındaki Mehir’in Değerlendirilmesi”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 31 (01 Temmuz 2017), 567-590.
• Heysemî. Mecmau’z-Zevâid. Mısır, ty.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed. el-Kâfî fî fıkhi ehli’l-Medîneti’l-Mâlikî. Beyrut, 1999.
• İbn Cüzey, Muhammed b. Ahmed el-Kırnâtî. Kavânînü’l-ahkâmi’ş-şer’iyye. Beyrut, ty.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Mu-hammed. el-Muğnî. Mısır, ty.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed. el-Bahru’r-râik fî şerhi Kenzi’d-dekâik. Beyrut, 1993.
• İbn Rüşd, İbn. Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l Muktesid (3 Cilt) Mezhepler Arası Mukayeseli İslam Hukuku. Ensar Neşriyat, 2015.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâleddin Muhammed b Abdülvahid b Abdülhamid. Fet-hu’l-Kadîr. Mısır, 1315h.
• Kasânî, Alauddin Ebu Bekir b. Mesud. Bedâiu’s-Sanâî‘ fî Tertîbi’ş-Şerâi‘. Beyrut, 2003.
• Kılınç, Ayşe Nur - Kılınç, Ahmet. “Mehrin Türk Pozitif Hukuku Açısından Yeniden Değerlendirilmesi Gerekliliği”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10/1 (30 Haziran 2019), 103-118.
• Koçak, Doğan. “17 Şubat 1926’da Kabul Edilen Türk Medeni Kanunu’na Göre Türk Kadınının Hak Ve Özgürlükleri”. Atatürk Dergisi 8/1 (22 Temmuz 2019), 79-98.
• Merginânî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ebî Bekr. el Hidâye şerhu bidayetü’l- mübtedî. Beyrut, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şerif. Ravdatü’t-talibîn. Beyrut, 2003.
• Nevevî, Muhyiddîn b. Şerîf. Minhâc, (Muğni’l-Muhtâc ile beraber). Mısır, 1958.
• Öz, Ragıp. 20.yüzyılda Irak Medeni Hukukunun Gelişimi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi: Marmara Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, 2001.
• Pürselim, Hatice Selin. “Alman Yüksek Mahkemesi’nin 09.12.2009 Tarihli ve XII ZR 107/08 Sayılı Mehre İlişkin Kararının Değerlendirilmesi”. Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları = Journal of Turkish Legal Studies 8 (2009), 47-61.
• Schmitt, Carl. Değerlerin Tiranlığı Bir Hukukçunun Değer Felsefesi Hakkındaki Mülahazaları. çev. Mehmet Cemil Ozansü. Pinhan Yayıncılık, 2022.
• Serahsî, Şemsüleimme es-. el-Mebsût. Beyrut, ty.
• Serahsî, Şemsüleimme es-. el-Ûsûl. Beyrut, 1993.
• Şafiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdris. el- Ümm. Beyrut, 1993.
• Şirin, Şükrü. “İslâm Hukukunda Mehir Davaları”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 15/2 (30 Aralık 2015), 297-320.
• Temel, Ahmet. Güncel Uygulamalarıyla İslam Aile Hukuku. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2020.
• Tezcan, Mahmut. “İlkel Toplumlarda Başlık Parası Geleneği”. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) 9/1 (11 Eylül 2019), 415-426. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000453
• Türkmen, Ahmet. “Yargıtay’ın Bağışlama Yaklaşımı Çerçevesinde Mehir Ve Mehrin Geri Alınması”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 22/2 (20 Kasım 2020), 541-576. https://doi.org/10.33717/deuhfd.791399
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak dini Kur’ân dili : Türkçe tefsir. 9 Cilt. İstanbul: Eser Kitabevi, ts.