Dignity (al-Karamat) in Islamic Doctrine

Yıl 2013, Cilt: 10 Sayı: 1, 41 - 70, 11.11.2014

Mehmet Kubat

Öz

In Islamic thought, presence of a number of unchangable laws called “âdatullah” or “sunnetullah” (the laws of God in nature) are accepted on which Allah validates in the universe and substitutes the perfect order of the universe. However, occurance of some spectecular miracles are accepted such as irhas, miracle and inveigling (al-istidrac) by temporary suspension of these laws. Because it is only Allah but no other founds and executes this order in the universe, people must avoid to substitute the cause-effect relationship for God by the time and be aware that there is not a self-continuity and repetition in an action-reaction mechanism in nature. In Islamic literature, if this extraordinary event appears in the hands of a saint believer, who is aware of his responsibility, has piety and taqwa, heads on a rightous way, it is called as the concept of dignity (alkaramat). Although many types of dignity mentioned in the sources, this article delivers firstly the opinions of Theology (Kalam) scholars’ views on the subject and then it is tried to determine the teachings of the Qur'an about dignity.

Anahtar Kelimeler

Extraordinary, miracle, dignity, saint, integrity.

İslâmî Öğretide Kerâmet

Öz

İslâm düşüncesinde “âdetullah” veya “sünnetullah” kavramıyla ifade edilen Allah’ın evrende geçerli kıldığı ve mükemmel kâinat nizâmını üzerine ikame ettiği bir takım değişmez yasalarının varlığı kabul edilir. Ancak İslâm’da insanın sebep-sonuç ilişkisine şartlanıp zamanla onu tanrı yerine ikâme etmesinin önüne geçmek ve tabiatta görülen düzenli işleyişin salt etki-tepki mekânizması içinde kendi kendine bir süreklilik ve tekrarlayış olmadığı, gerçekte bu düzen ve intizamı kuran ve işletenin Allah olduğu hikmetine mebni olarak, bu yasaların geçici olarak durdurulması suretiyle irhâs, mûcize ve istidrâc gibi bazı hârikulâde olayların vuku bulduğu da kabul edilir. İslâmî literatürde hârikulâde olay, sorumluluğunun bilincinde, zühd ve takvâ sahibi, istikamet üzere bulunan velî bir mü’min elinde zuhur ederse, bu hâdise “kerâmet” kavramıyla karşılanmıştır. Kaynaklarda kerâmetin birçok türünden bahsedilmiş olsa da, bu makalede önce kelâm bilginlerinin konuya dair görüşleri aktarılmış, daha sonra Kur’ân’ın kerâmete dair öğretisi tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hârikulâde, mûcize, kerâmet, velî, istikamet.

Kaynakça

• Abdulbâkî, M. Fûâd el-Mu’cemu’l-Müfehres Li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Beyrut, Ts. Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlu’l-İlbâs Ammeştehera mine’l-Ehâdîsi alâ Elsineti’n-Nâs, Beyrut, 1988.
• Asad, Muhammad, The Message of The Qur’an, İstanbul, 2006.
• Ateş, Süleyman, İslâm Tasavvufu, İstanbul, 1992.
• Bağdadî, Abdulkâhir, Kitâbu Usûli’d-Dîn, Beyrut, 1981.
• _____, el-Fark Beyne’l-Firak, Beyrut, Ts. Bağdadî, Hâlid b. Hüseyin eş-Şehrezûrî, Kitâbu Buğyetu’l-Vâcid fî Mektûbâti Hazreti Mevlânâ Hâlid, Dımeşk, 1334.
• Beyâdî, Kemaluddîn Ahmed, İşârâtu’l-Merâm min İbârâti’l-İmâm, Tkd. M. Zâhid el-Kevserî, İstanbul, 1949.
• Beydavî, Kâdî, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Beyrut, 1988.
• Buharî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, İstanbul, Ts. Cürcânî, Seyyid Şerîf Ali b. Muhammed, Kitâbu’t-Ta’rifât, Beyrut, 1990.
• Çelebi, İlyas, Kelâm Terimleri Sözlüğü, (Bekir Topaloğlu ile beraber), İstanbul, 2010.
• Dârimî, Ebu Muhammed Abdullah b. Behram, Sünen ed-Darimî, Dâru’lfikir, Beyrut, Ts. Ebû Hanîfe, Nu’mân b. Sâbit, İmâm-ı Azamın Beş Eseri, Çev. Mustafa Öz, İstanbul, 1992.
• Eş’arî, Ebu’l-Hasan, el-İbâne an Usûli’d-Dîyâne, Medine, 1410.
• ____, Makalâtu’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfu’l-Musallîn, Kahire, 1969.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, el-İktisâd fi’l-İ’tikâd, Tkd. Ali Ebû Mulhim, Beyrut, 1993.
• Hamidullah, Muhammed, “Mucize, Keramet, İstidrac”, Çev. Zahit Aksu, Hikmet Yurdu Dergisi, Yıl: 2, S. 3, ss. 81-93, Ocak-Haziran, 2009.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed İbn Hazm, el-Fisal fi’l-Milel ve’lEhvâ ve’n-Nihal, Beyrut, 1317.
• İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Cemaluddîn Muhammed b. Mukerram, Lisanu’lArab, Kum, 1405.
• İbn Teymiyye, Takiyyuddîn Ahmed b. Abdulhâlim, el-Furkân Beyne Evliyâi’r-Rahmân ve Evliyâi’ş-Şeytân, Beyrut, 1390. -____, Kâide fi’l-Mu’cizât ve’l-Kerâmât, Zerka, 1989.
• İsfehânî, Râğıb Müfredâtu Elfâzi’l-Kur’ân, Thk. Safvân Adnân Dâvûdî, Beyrut, 1997.
• Kâdî, Abdulcebbâr b. Ahmed el-Hemedânî, el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’lAdl, Nşr. İbrahim Medkûr editörlüğünde bir heyet, Kahire, 1960-65. Kârî, Ali, Şerhu Kitâbi’l-Fıkhi’l-Ekber, Beyrut, 1984.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed, el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’an, Kahire, 1987. Kuşeyrî, Abdulkerîm b. Hevâzin, Kuşeyrî Risâlesi, Haz. Süleyman Uludağ, İstanbul, 1991.
• Macdonald, D.B., “Kerâmet”, İA, (VI/37-38), İstanbul, 1977.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ, Tefhîmu’l-Kur’an, Trc. M. Han Kayani vdğ., İstanbul, 19 Mukâtil b. Süleyman, Kur’an Terimleri Sözlüğü -el-Eşbâh ve’n-Nezâir fi’lKur’âni’l-Kerîm-, Thk. Abdullah Mahmûd Şehhâte, Çev. M. Beşir Eryarsoy, İstanbul, 2004.
• Müslim, b. Haccac el-Kurayşî, Sahîhu Müslim, Thk. M. F. Abdulbaki, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, Ts. Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb, Sunenu’n-Nesâî, Beyrût, Ts. Özervarlı, M. Sait, “Hârikulâde”, DİA, (XVI/181-188), İstanbul, 1997.
• Râzî, Fahreddîn, et-Tefsîru’l-Kebîr (Mefâtihu’l-Ğayb), Beyrut, 1997.
• Sâbık, Seyyid, el-Akâidu’l-İslâmiyye, Beyrut, Ts. Serdar, Murat, “Ehl-i Sünnet İnancında Kerâmetin İmkân ve Vukû’u Problemi”, Bilimname, Sayı: XIX, (ss. 25-45), Kayseri, 2010.
• Şehristanî, Abdulkerîm, el-Milel ve’n-Nihal, Beyrut, 1986.
• Şimşek, M. Sait, Hayat Kaynağı Kur’ân Tefsiri, İstanbul, 2012.
• ____, “Kerâmet”, ŞİA, IV (ss. 313-315), İstanbul, 2000.
• ____, “Kerâmet”, SÜİFD, Sayı: 3, (ss. 105-116) Konya, 1990.
• Taftazanî, Sa’duddîn Mes’ûd b. Ömer, Şerhu’l-Akâid, (Hâşiyetu’l-Kestellî alâ Şerhi’l-Akâid), İstanbul, 1976.
• Tahavî, Sadruddîn Ali b. Ali b. Muhammed b. Ebi’l-İzz el-Hanefî etTahavî, Şerhu’l-Akîdeti’t-Tahâviyye, Thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Riyad, 1412.
• Tehânevî, Muhammed Ali, Keşşâfu Istılahâti’l-Fünûn ve’l-Ulûm, Beyrut, 1996.
• Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sûre, el-Camiu’s-Sahîh (Sunenu’tTirmizî), Thk. Kemâl Yusuf el-Hût, Nşr. Dâru’l-Fikr, Ts. Topaloğlu, Bekir, Kelâm Terimleri Sözlüğü, (İlyas Çelebi ile beraber), İstanbul, 2010.
• Uludağ, Süleyman, Kelâm İlmi ve İslâm Akâidi –Şerhu’l-Akâid-, İstanbul, 19 ____, Tasavvuf Kültüründe Keşif ve Kerâmet, İstanbul, 2008.
• ____, “Kerâmet”, DİA, (XXV/265-268), İstanbul, 2002.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Kerâmet”, DİA, (XXV/268-270), İstanbul, 2002.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer, Cârullah Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekavîl fi Vücuhi’t-Te’vîl, Thk. Ahmed Abdulmevcûd-Ali Muhammed Muavvid, Beyrut, 1995.