The Role of Proverbs on Interactions Between Different Ethnic Groups: A Comparison Between Syriacs and Mhallemies

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 2, 225 - 248, 31.12.2020

Halit Yeşilmen

https://doi.org/10.17131/milel.800470

Cited By: 1

Öz

The topic of this article is the role of proverbs in the interactions of different groups. The subject is limited to the proverbs used by Syriacs and Mhallemies living in Mardin. Proverbs were selected according to the data obtained from two different field studies based on interviews. The aim was to reveal that proverbs preserve the diversity of the group and at the same time mediated the formation of a common style of evaluation. As a result of the study, it was seen that the proverbs used only in the group carried different socio-cultural elements and mediate the group to maintain its perspective. On the other hand, it was concluded that proverbs with similar social dynamics and sensitivities gained common use and mediated the reduction of boundaries between groups. In this respect, the article contributes to the studies on Syriac proverbs and to the explanation of cultural processes.

Anahtar Kelimeler

Culture, Syriacs, Proverbs, Mhallemies

Farklı Etnik Gruplar Arası Etkileşimlerde Atasözlerinin Rolü: Süryaniler ve Mahallemiler Arasında Bir Karşılaştırma

Öz

Makalede atasözlerinin farklı grupların etkileşimlerindeki rolü konu edilmiştir. Konu, Mardin’de yaşayan Süryani ve Mahallemilerin kullandıkları atasözleri ile sınırlandırılmıştır. Atasözleri, biri Mahallemilerle diğeri Süryanilerle ilgili olmak üzere ayrı ayrı yapılmış olan ve görüşmeye dayalı iki alan çalışmasından elde edilen verilere göre seçilmiştir. Amaç, atasözlerinin gruplar arası etkileşimlerde hem grubun farklılığını koruduğunu hem de gruplar arasında ortak bir anlam ve değerlendirme alanının oluşmasına aracılık ettiğini ortaya koymak olmuştur. Amaç doğrultusunda sadece grup içinde kullanılan atasözleri ile ortak kullanımda olan atasözleri karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, sadece grup içinde kullanılan atasözlerinin farklı sosyo-kültürel öğeler taşıdığı ve bu açıdan grubun farklı okuma biçimini korumasına aracılık ettiği görülmüştür. Benzer sos-yal dinamikleri ve hassasiyetleri barındıran atasözlerinin ise olayları okuma ve değerlendirme biçimi açısından ortak bir kullanım değeri kazanarak gruplar arasındaki sınırların yumuşamasına aracılık ettiği neticesine ulaşılmıştır. Bu açıdan makale, Süryani atasözleri ile ilgili yapılacak olan çalışmalara, genel anlamda da kültürel süreçlerin açıklanmasına katkı sunmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Süryaniler, Mahallemiler, Atasözleri

Kaynakça

• Abdülhadioğlu, Ahmet. Sözlü Kültür Bağlamında Mardin Arapça Atasözleri. İstanbul: Kriter Yayınevi, 2019.
• Acat, Yaşar. “Mhallemî Lehçesinde Kullanılan Atasözü ve Deyimlerin Fasih Arapçada Kullanılan Atasözü ve Deyimlerle Mukayesesi”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8, sy. 2/16 (2016): 694-704.
• Acat, Yaşar ve Emin Cengiz. “Midyat ve Çevresinde Yaşayan Mhallemi Araplarına Ait Sözlü Kültür Öğeleri”. ed. İbrahim Baz, Ruhullah Öz, Çağdaş Ertaş ve İsmet Tunç, thk. Mehmet Emin Erkan, 351-62. Şırnak: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2019.
• Afram, Gabriel. Ordspråk & Aforismer. Stockholm: Författares Bokmaskin, 2010.
• Akçay, Ercan. Süryani Atasözleri. İstanbul: Aram Yayınevi, 2005.
• Aslan, Mehmet Ali. “Mıhellemîlerde Sözlü Edebiyat Geleneği”. Makalelerle Mardin: Eğitim-Kültür- Edebiyat, 3: 241-49. İstanbul: Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi, 2007.
• Aydın, Suavi, Kudret Emiroğlu, Oktay Özel ve Süha Ünsal. Mardin: Aşiret-Cemaat-Devlet. 2. bs. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2001.
• Brockelmann, C. “Mesel”. İA, 8: 120-24. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1979.
• Dolabani, Hanna. “Özdeyişler”. Süryani Büyüklerinden İnciler, haz.: İshak Tanoğlu ve Sara Tanoğlu. Elazığ: Çağ Ofset, 2004.
• Gültekin, Alaaddin. “Ravzatu’l-‘Ukûl Adlı Eserde Geçen Mesel Örneklerine Dair Bir İnceleme”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6, sy. 5 (2017): 3122-39.
• Kahyaoğlu, Yasin ve Adnan Demircan. “Mardin’in Ömerli İlçesinde Kullanılan Bazı Atasözleri”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11, sy. 16 (2006): 101-20.
• Kaya, Doğan. Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları, 2007.
• Kula, Mevlüt ve Zeki Teken. “Mahalmi Atasözleri”. Makalelerle Mardin: Eğitim-Kültür- Edebiyat, ed. İbrahim Özcoşar, 3: 251-61. İstanbul: Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi, 2007.
• Kûşakcî, Ebu Yusuf. el-Emsâlu’ş-Şa’biyyetu’l-Halabiyye ve Emsâl Mardin. 2. bs. Halep: el-Mektebetu’s-Suryâniyye, 1984.
• Kutsal Kitap: Tevrat, Zebur, İncil. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2009.
• Lethin, Joyce Bynum. “Syriac Proverbs from California”. Western Folklore 31, sy. 2 (1972): 87-101. https://doi.org/10.2307/1498227.
• Mor Efrem. Kilise Ataları Tarafından Kutsal Ruh’un Kavalı Olarak Adlandırılan Süryani Mor Efrem’in Şiirleri. Çev. Gabriyel Akyüz. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2012.
• Ong, Walter J. Sözlü ve Yazılı Kültür. Çev. Sema Postacıoğlu Banon. 3. bs. İstanbul: Metis Yayınları, 2003.
• Orhan, Davut. Midyat Yöresel Arapçası (Muhallemî) ve Sözlü Edebiyatı. İstanbul: Sahaflar Yayınevi, 2015.
• Oy, Aydın. “Atasözü”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 4:44-46. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Yeşilmen, Halit. Mahallemiler. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2017.
• Yeşilmen, Halit. “Birlikte Yaşama Tecrübesine ve Ortak Yaşam Alanına İşaret Eden Kavramsal Bir Çalışma: Ebrulî Kültür (Mardin Örneği)”. Mukaddime 10, sy. 1 (30 Mayıs 2019): 77-97.