Kur'an ve Siret Bütünlüğü

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 2, 119 - 146, 31.12.2022

Şevket Kotan

https://doi.org/10.17131/milel.1176528

Öz

Bu makalede Kur’an-sîret münasebetine ilişkin bir kaç husus üzerinde durulacak, bu hususların hem tefsir çalışmaları hem de sîret yazımı açısından önemine dikkat çekilecektir. Kur’an’ın uygulamalı tefsiri mesabesindeki sîret ve sünnet’in tefsirin temel kaynakları oldukları bilinmektedir. Diğer taraftan Kur’an da sîretin sahih kaynağı ve onun yazımı için mihver konumundadır. Buna karşılık bilimsel bir sîret yazımı doğru bir peygamber tasavvuruna, doğru bir peygamber tasavvuru ise Kur’an’ın hakemliğine ihtiyaç duymaktadır. Bu ise sîret/sünnet ile Kur’an arasında diyalektik bir ilişki ve iç içelik manasına gelmektedir. Kur’an’dan anlaşıldığına göre Hz. Peygamber’in sîreti, Kur’an ahlâkının onun şahsında bir hayat tarzı olarak şekillenmesi ve adalet ilkesinin onun uygulamalarında somutlaşmasıdır. Zira Hz. Peygamber’in söz, sükût ve davranışlarıyla şekillenen sîreti, aynı zamanda onun sünnetidir. Sünnetin Kur’an’ın uygulamalı tefsiri olduğunda ise ihtilaf yoktur. Bu bakımdan makalede Kur’an ile sîret arasında sıkı bir bağ olduğu konu edinilmiş, Kur’an’ın tamamının onun sîretinin vahye yansıyan kısmı olduğu üzerinde durulmuştur. Kur’an’da geçen günlük hâdiselere dair âyetlerden geçmiş peygamber kıssalarına ilişkin âyetlere kadar, bütün Kur’an’ın onun sîreti çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği savunulmuştur. Buna göre her tefsir çalışması, aynı zamanda büyük ölçüde bir sîret çalışmasıdır. Kanaatimizce bu husus, onun sîretine ilişkin tarihsel arka planı ele almadan ve diyalektik bir süreç işletmeden sağlıklı bir tefsir çalışmasının ve Kur’an’ın atmosferine giriş yapmanın mümkün olmayacağını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur'an, H. Peygamber, Tefsir, Siret, Sünnet

The Integrity of the Qur’an and Sirat

Öz

This article focuses on several aspects of the relationship between Qur’an and sirat and highlights the importance of these aspects in relation to tafsir and sirat writing. It is known that sirat and sunna which are the applied tafsir of Qur’an are the main sources of tafsir. On the other hand, Qur’an is both an authentic source and an axis for sirat writing. A methodologically correct sirat writing needs a correct notion of prophethood and a correct notion of prophethood needs the arbitration of Qur’an. This indicates a dialectic and intertwined relationship between sirat/sunna and Qur’an. Qur’an shows that sirat of the Prophet (pbuh) is the materialization of Qur’anic ethics and embodiment of Justice as a way of life in his personality. Yet, the sirat of Prophet (pbuh) which is formed by his words, silence and behaviours is his Sunnah at the same time. There is no dispute regarding that sunna is the applied tafsir of Qur’an. This article talks about the strong relationship between sirat and Qur’an and emphasizes that the whole Quran is part of the reflection of his sirat. It will be shown that from the verses about daily incidents to the ones about the stories of previous prophets, all verses of Qur’an should be understood in relation to his sirat. When viewed from this perspective all tafsir studies are at the same time a study of sirat. From our standpoint, this point shows that a sound tafsir study and understanding of Quran are not possible without taking into consideration the historical background of his sirat and the relationship between Quran and Sirat.

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Prophet, Tafsir, Sîrat, Sunna

Kaynakça

• Kaynakça Apak, Adem. “Siyere Kaynaklığı Açısından Kur'an'm Değeri ve Önemi”. İstem 8/16 (2010), 9-18.
• Ay, Mahmut. Kur’an Kıssalarını Sîret Bağlamında Okumak. Hz. Musa Örneği. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
• Balcı, İsrafil. “Sorunlu Mirasımız Siyer Yazıcılığı ve Siyer Algımız”. Türkiye’de Tüm Yönleri ile Siyer Çalışmaları Sempozyumu Tebliğler Kitabı, (İstanbul: 2016), 85-101.
• Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. 9 cilt. İstanbul: Mektebetu’l-İslamî, 1979.
• Cevâd Ali. el-Mufassal fî târîhi’l-‘Arab kable’l-İslâm. 20 cilt. Bağdat: y.y., 1993.
• Coşkun, Muhammed. “Tefsir-Siyer İlişkisinin Tarihsel ve Kuramsal Problemleri: “Tefsir” Tanımları Çerçevesinde Sîret-Nüzûl İlişkisinin Hermenötiği”, Siyer Araştirmalari Dergisi 5 (Ocak-Haziran 2019), 253-265.
• Coşkun, Muhammed. Kur’an Yorumunda Nüzûl-Sîret İlişkisi. İstanbul: Fikir Yayıncılık, 2014.
• Dartma, Bahattin. “Arkeolojik Veriler Bağlamında Kur'an Kıssalarının Fiilen Gerçekleşmemiş Hadiseler Olduklarına Dair”. Akademik Araştırmalar Dergisi 18 (Ağustos-Ekim 2003), 163-176.
• Demir, Şehmus. Mitoloji, Kur’an Kıssaları ve Tarihi Gerçeklik. İstanbul: Beyan, 2003.
• Demirci, Mustafa. “Hz. Peygamber'in Nübüvvet Öncesi Hayatının Anlatımına Eleştirel Bir Yaklaşım”. Siret Sempozyumu, Türkiye’de Siret Yazıcılığı (Ankara: 2010), 381-407.
• Fayda, Mustafa. “Siyer ve Türkiye'de Siyer Yazıcılığı Meselesi”. Siret Sempozyumu, Türkiye’de Siret Yazıcılığı (Ankara: 2010), 23-33.
• Fîrûzâbâdî, Ebu’t-Tâhir Muhammed b. Yaʿkûb. Tenvîru'l-mikbâs min tefsîri İbn ʿAbbâs. Beyrût: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, 2004.
• Güler, Büşra Nur. “Sîret-Nüzûl İlişkisi Bağlamında Bedir ve Hendek Savaşı’nda Meleklerin Yardımı Meselesi”. Hadis ve Siyer Araştırmaları 3/1 (2017), 43-74.
• Halefullah, Muhammed Ahmed. Kur’an’da Anlatım Sanatı. çev. Şaban Karataş. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmail b. Ömer el-Kureşî ed-Dımeşkî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. 9 cilt. thk. Sâmi b. Muhammed es-Selame. B.y.: Riyad, 1999.
• Karaman, Hayrettin ve diğ. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. 5 cilt. Ankara: DİB, 2008.
• Kotan, Şevket. “Câhiliye Arap Dini: Ahmesilik”. Kur’an’ın Anlaşılmasına Katkısı Açısından Kur’an Öncesi Mekke Toplumu Sempozyumu (İstanbul: 1-3 Temmuz 2011), ed. Mevlüt Güngör. 177-197. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi, 2011.
• Kotan, Şevket. “Câhiliye Araplarında Nübüvvet İnancı Kur’an Merkezli Bir Çalışma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 20/1 (Mart 2020), 95-127.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Te’vîlâtu’l-Kur’ân. 17 cilt. thk. Ahmet Vanlıoğlu. İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005.
• Mes‘ûdî, Ebu’l-Hasan Ali b. el-Hüseyin b. Ali. Murûcu’z-zeheb ve me‘adinu’l-cevher. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1973.
• Mukâtil b. Süleymân. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. 5 cilt. Beyrut: Müessesetu’t-Tarîhu’l-Arabî, 2002.
• Müslim, İbn el-Haccâc en-Nîsâbûrî. Sahîhu Müslim. thk. Ebû’l-Fazl ed-Dimyâtî. 5 cilt. B.y.: Dâru’l-Beyâni’l-Arab, 2006.
• Nesefî, Ebû’l-Berekât Abdullâh b. Ahmed Mahmûd. Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. 3 cilt. thk. Yusuf Ali Bedevî. Beyrut: y.y., 1998.
• Nurduhan, Süheyla. Hums Araplarında Allah İnancı ve Dîni Hayat. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Okumuş, Mesut. “Kelam-ı İlâhi Oluşunun Kanıtı Olarak Hz. Peygamber’e Yönelik Uyarı ve Tehditler”. İslâmi İlimler Dergisi 1 (Bahar 2006), 1/21-49.
• Okumuş, Mesut. Hadis-Sünnet-Tefsir İlişkisi, İslam Gelneğinde ve Modern Dönemde Hadis ve Sünnet. İstanbul: Kuramer, 2020.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an Kıssalarının Mahiyeti. İstanbul: Kuramer, 2016.
• Râğıb el-Isfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin. el-Mufredât fi ğarîbi’l-Kur’an. thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1991.
• Sâlih, Subhî. Mebâhis fi ulûmi’l- Kur’an. Beyrut: Dâru’l-‘İlm, 1977.
• Suyûtî, Celalüddin Abdurrahmân Ebî Bekr. ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsir bi’l-me’sûr. 8 cilt. thk. Abdullâh b. Abdi’l-Muhsin et-Türkî. Kahire: y.y., 2003.
• Suyûtî, Celalüddin Abdurrahmân Ebî Bekr. Kifâyetu’t-tâlibi’l-lebîb fî hasâisi’l-Habîb, (El-Hasâisu’l-Kübra). thk. Muhammed Halîl Herrâs. Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-Hadîse, ts.
• Şengül, İdris. Kur’an Kissalarinin Tarihî Değeri Tahlili, Mahiyeti, Hikmeti, Belagati, Tekrar Sebebi. İstanbul: Otto Yayınları, 1994.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. el-Câmiu’l-beyân ‘an te’vili âyi’l-Kur’ân. 26 cilt. thk. Abdullâh b. Abdi’l-Muhsin et-Turkî. Kahire: Dâru Hicr, 2001.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 9 cilt. İstanbul: Şura-Çelik Yayınları, ts.