Çocuklarda Dijital Bağımlılığın Öncülleri ve Ardılları: Bir Metasentez Çalışması

Yıl 2023, , 1913 - 1944, 13.09.2023

Ebru Çelik , Osman Tayyar Çelik

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1156463

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada daha önce yapılmış araştırma sonuçlarına dayalı olarak dijital bağımlılığın öncüllerini ve ardıllarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Dijital bağımlılığın öncüllerini ve ardıllarını ele alan bu araştırmada meta-sentez yöntemi kullanılmıştır. YÖK Ulusal Tez Merkezi, Google Akademik ve DergiPark veri tabanlarında tarama yapılarak dijital bağımlılıkla ilgili daha önce yapılmış çalışmalara ulaşılmıştır. Tarama yapılırken dijital bağımlılık, akıllı telefon bağımlılığı, internet bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı, televizyon bağımlılığı anahtar kelimeleri kullanılmıştır. Tarama sonucunda 230 yüksek lisans ve doktora tezi, 249 makale olmak üzere toplam 479 çalışmaya ulaşılmıştır. Dahil etme ve hariç tutma kriterleri çerçevesinde yapılan değerlendirme sonucunda ölçütleri karşılayan 178 tez ve 80 makale olmak üzere toplam 258 çalışma araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırma sonucunda dijital bağımlılığın öncüllerinin aile, çevre, kişisel, kullanım amacı ve şekli, okul değişkeni, diğer bağımlılıklar, dijital cihazlar, dijital uygulamalar, ev ortamı, sosyal ağ, farklı aktivitelere zaman ayırma temaları altında toplandığı sonucuna ulaşılırken dijital bağımlılığın ardıllarının ise çevre ve aile ile ilişkiler, sağlık, psikolojik faktörler, okul yaşantısı, dijital araç ve ağlara erişim sıklığı ve siber zorbalık temaları altında toplandığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca her bir tema kendi içerisinde farklı değişkenleri barındırmaktadır. Araştırma sonuçları ampirik araştırma sonuçlarına dayalı olarak dijital bağımlılığa sebep olan faktörler ve dijital bağımlılığın sonuçlarına yönelik kapsamlı bir çerçeve sunmakladır. Araştırmalarda ve müdahale programlarında dijital bağımlılığın öncülü olarak özellikle kişisel faktörler ve aile ile ilgili faktörlere, ardıl olarak ise psikolojik faktörlere odaklanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

internet bağımlılığı, akıllı telefon bağımlılığı, televizyon bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, dijital bağımlılık, dijital oyun bağımlılığı

Antecedents and Consequences of Digital Addiction in Children: A Metasynthesis Study

Öz

In this study, it is aimed to reveal the antecedents and consequences of digital addiction based on the results of previous research. Metasynthesis method was used in this research, which deals with the antecedents and successors of digital addiction. Previous studies on digital addiction were reached by scanning the databases of YÖK National ThesisCenter, Google Scholar and DergiPArk. While scanning, the keywords digital addiction, smartphone addiction, internet addiction, social media addiction, digital game addiction, television addiction were used. As a result of the search, a total of 479 studies, including 230 master’s and doctoral theses and 249 articles, were reached. As a result of the evaluation made within the framework of inclusion and exclusion criteria, a total of 258 studies, including 178 theses and 80 articles, were included in the research. As a result of the research, it was concluded that the antecedents of digital addiction were gathered under the themes of family, environment, personal, purpose and form of use, school variable, other addictions, digital devices, digital applications, home environment, social network and time for diffirent activities, while the consequences of digital addiction were the environment and family. It was concluded that relations with people, healty, psychological factors, school life, frequency of access to digital tools and networks and cyberbullying were gathered under the themes. In addition, each theme contains different variables within itself. The research results provide a comprehensive framework for the factors that cause digital addiction and the consequences of digital addiction, based on empirical research results. In studies and intervention programs, it is recommended to focus on personal factors and family-related factors as a precursor to digital addiction, followed by psychological factors.

Anahtar Kelimeler

internet addiction, smartphone addiction, television addiction, social media addiction, digital addiction, digital game addiction

Kaynakça

• AKSOY, F. ve Ünübol, H. (2021). Ergenlerde internet bağımlılığı ile şema mekanizmaları arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi, 22 (2), 103-113. https://doi.org/10.51982/bagimli.806920
• ALTAY, D. ve Özerbaş, M. A. (2020). İlkokul öğrencilerinin problemli cep telefonu kullanımlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Bilim Araştırma Vakfı, 13(1), 68-84.
• ARSLAN, A., Kırık, A. M., Karaman, M. ve Çetinkaya, A. (2015). Lise ve üniversite öğrencilerinde dijital bağımlılık. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Dergisi, 8, 34-58.
• AYGAR, H. (2020). Lise öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı, ruhsal durum ve uyku kalitesinin değerlendirilmesi [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Osmangazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Eskişehir.
• BAŞ, T. ve Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri NVivo 7.0 ile nitel veri analizi. (1. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• BAYHAN, V. (2020). Z kuşağı lise gençlerinde sosyal medya bağımlılığı ile siber zorbalık ve siber mağduriyet deneyimleri. İlahiyat Akademi Dergisi, 12, 117-144.
• BİNGÖL, Ç. (2021). Pandemi sürecinde uzaktan ders alan okul çağı çocuklarında dijital oyun bağımlılığı beslenme tutum ve davranışları [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum.
• BALASUBRAMANIAN N. ve Parayitam S. (2022). Antecedents and consequences of internet addiction among school and college students: evidence from India. Glob Knowl Mem Commun. (2022) 2021:211. doi: 10.1108/GKMC-12-2021-0211
• BORAK, N., Beki, A. (2021). Sosyal medya bağımlılığının lise öğrencilerinin akademik başarıları üzerindeki etkisi. Toplumsal Politika Dergisi, 2(1), 61-76.
• BUSCH, P. A. ve McCarthy, S. (2021). Antecedents and consequences of problematic smartphone use: A systematic literature review of an emerging research area. Computers in Human Behavior, 114, 106414.
• BUXTON, O. M., Chang, A. M., Spilsbury, J. C., Bos, T., Emsellem, H., ve Knutson, K. L. (2015). Sleep in the modern family: protective family routines for child and adolescent sleep. Sleep Health, 1(1), 15-27.
• ÇAKIR, M., Kocagöz, E., Karakuş, FN. (2021, 3-4 Temmuz). Çocuklarda dijital bağımlılık: ebeveynlerle nicel bir araştırma. E-ICEESS 71-93.
• ÇARKUNGÖZ, E., Ediz, B. (2009). Meta analizi. Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 28(1), 33-37. ÇELİKER, V.B. ve Aşiroğlu, S. (2020). Ortaokul öğrencilerinin internet bağımlılıkları ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(11), 43-57.
• ÇETİN, Ş. ve Arcagök, S. (2018). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı ve depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. ISAS, 3, 1401-1404.
• DİLCİ, T., Arslan, A. ve Ersoy, M. (2019). 0-12 yaş aralığındaki çocukların dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre belirlenmesi (Sivas ili örneklemi). Tarih Okulu Dergisi, 12(38), 122-142. https:/// doi:10.14225/Joh1514
• DOĞRUSEVER, C. (2021). Ergenlerin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin bazı sosyo demografik değişkenler açısından incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 23-42. https://doi.org/10.18037/ausbd.902542
• DRESP-LANGLEY, B. (2020). Children’s health in the digital age. International Journal Of Environmental Research and Public Health, 17(9), 1-24.
• GLADYA, M., Gundlach, J., Bergert, C., Baumann, A., ve Krasnova, H. (2018). We Need to Talk! Antecedents and Consequences of Children's Smartphone Use-A Literature Review. In AMCIS.
• GUXENS, M., Vermeulen, R., van Eijsden, M., Beekhuizen, J., Vrijkotte, T. G., van Strien, R. T., ... ve Huss, A. (2016). Outdoor and indoor sources of residential radiofrequency electromagnetic fields, personal cell phone and cordless phone use, and cognitive function in 5–6 years old children. Environmental research, 150, 364-374.
• GÜLER, H. (2021). Lise öğrencilerinin dijital oyun oynama motivasyonları ile fiziksel aktiviteye katılım motivasyonlarının incelenmesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• GÜLER, Y.E. (2021). Türkiye’de E-spor: dijital bağımlılık ve saldırganlık. Ankara: Gazi Kitabevi.
• HANIMOĞLU, E. (2018). Lojistik regresyon analizi ile ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinde internet bağımlılığı ve sosyal beceri düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 467-474. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2559
• HaARDELL, L. (2018). Effects of mobile phones on children's and adolescents’ health: A commentary. Child Development, 89(1), 137-140.
• HAZAR, Z. ve Ekici, F. (2021). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ile zorbalık bilişleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 26(1), 1-15.
• HAZAR, Z., Hazar, K., Gökyürek, B., Hazar ve M., Çelikbilek, S. (2017). Ortaokul öğrencilerinin oyunsallık, dijital oyun bağımlılığı ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 14(4), 4320-4332.
• İLKİN, A. ve Korkmaz, Ö. (2019). Muhtaç aile çocuklarının teknoloji kullanımı, internet bağımlılığı ve medya-televizyon okuryazarlığının incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 137-153. https://doi: 10.7822/omuefd.506327
• KARACA, S., Uyanık, E., Kenç, M., İşlek, M., Aksu, R., Öngün, E. ve Ünsal Barlas, G. (2021). Ortaokul öğrencilerinde internet bağımlılığı ve depresif belirtiler. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi, 12(2), 510-516. https://doi.org/10.31067/acusaglik.849305
• KONAN, N., Çelik, O. T., Çetin, R. B. (2018). Türkiye’de okul yöneticisi görevlendirme sorunu: bir meta sentez çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(44), 92-113. https://doi:10.9779/PUJE.2018.208
• KÜÇÜK, Y. ve Çakır, R. (2020). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Journal of PrimaryEducation, 5(2), 133-154.
• LERMİ, U. ve Afat, N. (2020). Ortaokul öğrencilerinde bilgisayar oyun bağımlılığının ebeveyn davranışları açısından incelenmesi. İstanbul Zaim Üniversitesi Eğitim Dergisi, 2(3), 122-136. https://doi.org/10.46423/izujed.749654
• NAYAK, S. G. ve Pai, M. S. (2022). Smartphone de‐addiction among children and adolescents: An hour of need. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 35(2), 196-198.
• POLAT, S. ve Ay, O. (2016). Meta-sentez: kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 52-64. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.4c2s3m
• TAŞ, İ. (2018). Ergenlerde internet bağımlılığı ve psikolojik belirtilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 31-41. https://doi.org/10.18506/anemon.310973
• TEKİN, O. (2020). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık seviyelerinin genel akademik başarıları ve devamsızlık durumları ile ilişkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(1), 36-56. https://doi.org/10.37217/tebd.641182
• TSAI, S. M., Wang, Y. Y. ve Weng, C. M. (2020). A study on digital games ınternet addiction, peer relationships and learning attitude of senior grade of children in elementary school of chiayi county. Journal of Education and Learning, 9(3), 13-26.
• YÖNET, E. (2018). Lise öğrencilerinin sportif serbest zaman ilgilenim, dijital oyun bağımlılığı ve yaşam kalitesi düzeylerinin araştırılması [Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Sakarya.
• YENGİN, D. (2019). Teknoloji bağımlılığı olarak dijital bağımlılık. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 9(2), 130– 144. https://doi:10.7456/10902100/007