Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Çevre Okur Yazarlığı Becerisi Kazandırma: Bir Deneme Çalışması

Yıl 2023, , 851 - 874, 25.12.2023

Bedia Çakır , Mehmet Kanak

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1282579

Öz

Bu araştırmanın amacı, K-12 becerilerinden biri olan fen bilimleri alan becerileri ve okuryazarlık becerilerinin kesiştiği, çevre ve iklim okuryazarlığı becerilerini erken dönemde çocuklara kazandırmaktır. Bu bağlamda okul öncesi dönemde 60-72 aylık çocukların sürdürülebilir çevre eğitim programı almalarının çevresel farkındalıkları üzerinde bir etkisi olup olmadığı test edilmiştir. Sürdürülebilir Çevre Eğitimi Programının (SÇEP) 60-72 aylık çocukların çevreye yönelik tutum ve farkındalıklarına etkisi, ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen kullanılarak incelenmiştir. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmış ve deney ve kontrol gruplarının benzer kültürel özelliklere sahip olmasına dikkat edilmiştir. Çalışma grubu olarak, Sivas il merkezinde bulunan bir ilkokula bağlı iki ana sınıfı seçilmiştir. Bir sınıf deney grubu, diğeri ise kontrol grubu olarak belirlenmiştir. Toplam 48 çocuk (24 deney grubu, 24 kontrol grubu) çalışma grubunu oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen Genel Bilgi Formu ve Soydan ve Samur (2013) tarafından geliştirilen "Okul Öncesi Çocukları için Çevre Farkındalığı ve Tutum Ölçeği" (OÖÇFTÖ) kullanılmıştır. Eğitim programı, 8 hafta boyunca deney grubuna uygulanmıştır. Eğitim programının kalıcılığını test etmek amacıyla, program tamamlandıktan dört hafta sonra deney grubundaki çocuklara tekrar " OÖÇFTÖ" uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar, "SÇEP" programının çocukların çevreye yönelik tutum ve farkındalıklarını olumlu yönde etkilediğini ve bu etkinin kalıcı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi dönem, sürdürülebilir çevre eğitimi, çevre farkındalığı, çevreye yönelik tutum

Providing Environmental Literacy Skills to Preschool Children: An Experimental Study

Öz

The aim of this study is to develop environmental and climate literacy skills in children at an early age by intersecting science and literacy skills, which are one of the K-12 skills. In this context, the effect of a sustainable environmental education program (SEEP) on the environmental awareness and attitudes of 60-72 month-old children was tested. An experimental design with a pretest-posttest control group was used to examine the effect of the SEEP on the environmental attitudes and awareness of the children. Purposive sampling was used, and care was taken to ensure that the experimental and control groups had similar cultural characteristics. Two kindergarten classes affiliated with a primary school in the center of Sivas were selected as the study group. One class was designated as the experimental group and the other as the control group. The study group consisted of a total of 48 children (24 in the experimental group and 24 in the control group). The "General Information Form" developed by the researcher and the "Environmental Awareness and Attitude Scale for Preschool Children" (EAASPC) developed by Soydan and Samur (2013) were used as data collection tools. The education program was applied to the experimental group for 8 weeks. To test the permanence of the program, the "EAASPC " was administered again to the children in the experimental group four weeks after the program was completed. The results show that the SEEP positively affected the environmental attitudes and awareness of the children and that this effect was permanent.

Anahtar Kelimeler

Preschool period1, sustainable environmental education2, attitude towards the environment3, environmental awareness4

Kaynakça

• Abbott, M. L. (2011). Understanding educational statistics using Microsoft Excel and SPSS. John Wiley & Sons, Inc.
• Ahi, B. (2015). Okul öncesi eğitim programına kaynaştırılan çevre eğitimi programının çocukların "çevre" kavramı hakkındaki zihinsel model gelişimine etkisi [Yayınlanmış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Buldur, A. (2018). Çoklu ortamlar ile desteklenen çevre eğitimi programının çocukların çevreye yönelik tutum ve farkındalıklarına etkisinin incelenmesi [Yayınlanmış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Deneysel desenler: Öntest-sontest kontrol grubu desen ve veri analizi (2. baskı). Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
• Carew, A.L., and Mitchell, C.A. (2008). Teaching sustainability as a contested concept: Capitalizing on variation in engineering educators’ conceptions of environmental, social and economic sustainability. Journal of Cleaner Production, 16 (1), 105–115. http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2006.11.004
• Chapman, D., and Sharma, K. (2001). Environmental attitudes and behavior of primary and secondary students in Asian cities: An overview strategy for ımplementing an eco-schools programme”, The Environmentalist, 21, 265-272. http://dx.doi.org/10.1023/A:1012996016601
• Cevher-Kalburan, F. N. (2009). Çocuklar için çevresel tutum ölçeği” ile “yeni ekolojik paradigma ölçeği” nin geçerlik güvenirlik çalışması ve çevre eğitim programının etkisinin incelenmesi incelenmesi [Yayımlanmış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demircioğlu, M. C. (2019). Beş yaş çocuklarına uygulanan iklim değişikliği programının çocukların iklim değişikliği kavramı hakkındaki görüşlerine etkisi [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Erol, A. (2016). Proje yaklaşımına dayanan aile katılımlı çevre eğitimi programının 5-6 yaş çocuklarının çevreye yönelik farkındalık ve tutumlarına etkisinin incelenmesi [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Ganesan, P. (2016). Environmental education. https:// www.tnteu.ac.in./environmentsl.pdf
• Giovannoni, E., and Fabietti, G. (2013). What is sustainability? A review of the concept and its applications. (Eds. C. Busco, M. L. Firigo, A. Riccaboni ve P. Quattrone). Integrated Reporting (pp. 21-40). Springer Publishing.
• Goughe, N., and Goughe, A. (2010). “Environmental education”. In Kridel, Craig (Ed.), The SAGE encyclopedia of curriculum studies. Sage Publications.
• Gökçeli, K. F. (2015). Çevre eğitim programının 48-66 aylık çocukların çevresel farkındalıklarına etkisi incelenmesi [Yayınlanmış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gültekin Akduman G. ve Şepitci Sarıbaş M. (2020). H. Gülay Ogelman (Edt.) Çevre eğitiminde özel konular (1. Baskı, ss. 413-453) içinde. Eğiten Yayıncılık.
• Güzelyurt, T. ve Özkan, Ö. (2017). Okul öncesi dönemde çevre eğitimi uygulama örneği: merhaba kozalak ve kozalağın sesi etkinlikleri. Turkish Studies, 12 (28), 409-428. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12519
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi-kavramlar, ilkeler, teknikler. 21. Baskı. Nobel.
• Karimzadegan, H. (2015). Study of environmental education on environmental knowledge of preschool age children in Rasht city, Iran. Biological Forum - An International Journal 7(1), 1546-1551.
• Legault, L. (1999). The ımpact of an environmental education program on children’s and parent’s knowledge, attitudes, motivation and behaviors [Doctoral dissertation]. University of Ottawa, Ontario, Kanada.
• Lenz, C. (2013). Sürdürülebilir demokratik toplumlar için eğitimin kilit rolü (Çev. M. Gözübüyük Tamer). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 103-110.
• McGill University, (2020). What is sustainability? https://www.mcgill.ca/sustainability/files/sustainability/what-is-sustainability.pdf
• Merrick, C., and Braus, J. (2013). Supporting early childhood environmental education through the natural start alliance. International Journal of Early Childhood Environmental Education, 1 (1), 32-40
• Nath, B. (2003). Education for sustainable development: the Johannesburg summit and beyond, Environment - Development ve Sustainability, 5(1): 231- 254. https://doi.org/10.1023/A:1025309105929
• Patton, M. Q. (2015). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. Beşir Demir. Çev. Ed.). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Pauw, B. J., and Petegem, V.P. (2013). The effect of eco-schools on children’s environmental values and behavior. Journal of Biological Education, 47 (2), 96–103. https://doi.org/10.1080/00219266.2013.764342
• Prasad, S. (2002). Enviromental Geography. http://www.dspmuranchi.ac.in/pdf/Blog/ENV%202.pdf Scott, W. (2015). Education for sustainable development (ESD): A critical review of concept, potential and risk. In Schooling for Sustainable Development in Europe: Concepts, Policies and Educational Experiences at the End of the UN Decade of Education for Sustainable Development; Springer International Publishing
• Seatter, C.S., and Ceulemans, K. (2017). Teaching sustainability in higher education: Pedagogical styles that make a difference. Canadian Journal of Higher Education, 47 (1): 47–70
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Anı
• Tabachnick, B. G., and Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth edition). Pearson Education. TDK (2022). Türkçe Sözlük. TDK Yayınları.
• UNESCO (2017). Education for sustainable development goals. The global education 2030 Agenda. France: UNESCO.
• Uslucan, S. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların (60-72 Ay) çevreye yönelik tutumlarına çevre eğitim programının etkisi (Çanakkale il örneği) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Voogt, J., and Roblin, N. P. (2010). 21st-century Skills: Discussion Paper. Report prepared for Kennisnet, University of Twente. The Netherlands. http://hdl.voced.edu.au/10707/254371.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, S., Yılmaz-Bolat, E., ve Gölcük, İ. (2020). Erken çocukluk döneminde uygulanan çevre eğitim programının çocukların çevreye karşı tutumları üzerindeki etkisi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 17(1):557-578, https://doi.org/10.33711/yyuefd.693833