ÇEVRE EĞİTİMİNDE SIFIR ATIK POLİTİKASI VE MEVCUT DERS KİTAPLARINDAKİ GÖRÜNÜMÜ (HAYAT BİLGİSİ 2. SINIF DERS KİTABI)

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 221, 123 - 140, 15.02.2019

Hakan Önal , Niyazi Kaya , Tugay Çalışkan

Öz

 Doğaya daha az zarar verilmesi ve çevre bilincinin oluşturulması açısından

öğrencileri daha az atık üretmeye teşvik edebilmek için kullanılan kaynaklardan

birisi de ders kitaplarıdır. Türkiye’de de çevre eğitimi açısından geri dönüşümün

önemi eğitimin her kademesindeki ders kitaplarında ve müfredatlarda

yer almaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de devlet politikası olarak da benimsenen

sıfır atık politikasının, mevcut ders kitaplarındaki görünümü araştırılmıştır. Nitel

araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ve içerik analizi kullanılarak

yapılan çalışmada, Hayat Bilgisi 2. Sınıf ders kitabı incelenmiştir. Çalışmada, ilgili

ders kitabı ve bağlı olduğu müfredat incelenmiş olup konu içeriklerinde geri

dönüşüm konusunda bilinçlendirme amaçlı metin ve görsellerin yanı sıra, sıfır

atık yaklaşımına uygun tasarruf bilinci şeklinde bir bağlantı tespit edilmiştir. Bunun

haricinde, özellikle okul araç-gereçlerinin kullanımında, doğrudan sıfır atık

yaklaşımına uygun örneklerde yer almaktadır. Günlük hayatın konu edinildiği

bölümlerde ise bu tür örneklere rastlanılamamıştır. Çalışmada ders kitabında sıfır

atık yaklaşımına dair özendirici etkinliklerin hem metinler içerisinde hem de

görsellerde yer verilmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Eğitimi, Sıfır Atık, Geri Dönüşüm, Hayat Bilgisi Ders Kitabı

Kaynakça

• Akyol, H. (2007). Görsel Okuma ve Sunu. A. H. Kırkkılıçve H. Akyol içinde, İlköğretimde Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Balcı, A. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Bayazıt Hayta, A. (2008). Ailelerin Tasarruf ve Yatırım Eğilimlerinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 345-358.
• Büyüksaatçı, S., Küçükdeniz, T.ve Esnaf, Ş. (2008). Geri Dönüşüm Tesislerinin Yerinin Gustafson- Kessel Algortiması - Konveks Programlama Melez Modeli Tabanlı Simülasyon ile Belirlenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7 (13), 1-20.
• Çalık, T. (2001). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuz Türkçe 1-8. Ankara: Nobel Yayınları.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2017). Sıfır Atık. Ankara.
• Çimen, O. ve Yılmaz, M. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Geri Dönüşümle İlgili Bilgileri ve Geri Dönüşüm Davranışları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (1), 63-74.
• Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2006). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (2. Baskı b.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Duman, T., Karakaya, N., Çakmak, M., Eray, M. ve Özkan, M. (2001). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. Ankara: Nobel Yayınları.
• Er, M. K. (2012). Sıfır Atık Yönetimi ve Ofis Tipi Binalarda Uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erten, S. (2006). Çevre Eğitimi ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı (65/66).
• Erten, S. (2012). Türk ve Azeri Öğretmen Adaylarında Çevre Bilinci. Eğitim ve Bilim, 37 (166), 88-100.
• Güçlü, N. ve Topses, G. (2001). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Klavuzu. Hayat Bilisi 1-3. Ankara: Nobel Yayınları.
• Güneş, F. (2002). Ders Kitaplarının İncelenmesi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Gürer, A. ve Sakız, G. (2018). Yetişkinlerin Küresel Isınma ile İlgili Bilgi Düzeyleri ve Geri Dönüşüm Farkındalıkları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 1364-1391.
• İşeri, K. (2010). Türkçe Ders Kitaplarında resimler. H. ÜLPER içinde, Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri (s. 81-89). Ankara: Pegem Akademi.
• MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (123-140)
• Kanık, Z. B. ve Temiz Dinç, D. (2017). Eğitim-Tasarruf İlişkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, 2 (11), 59-91.
• Karatekin, K.ve Çetinkaya, G. (2013). Okul Bahçelerinin Çevre Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi (Manisa İl Örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi , 6 (27), 307-315.
• Kayranlı, B., Tankut, İ. ve Pampal, S. (2001). Endüstriyel Katı Atıklar ve Atık Geri Dönüşüm Borsasının İşletilmesi. IV. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi (s. 576-584). Mersin: TMMOB Çevre Mühendisleri Odası.
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2002). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (2. Baskı b.). Anı Yayıncılık: Anı Yayıncılık.
• Kuşkaya, Ç. (2018). İlkokul Hayat Bilgisi Ders Kitabı 2. Ankara: SDR İpekyolu Yayıncılık.
• Küçük, N. (2017). Ortaokullarda Uygulamalı Çevre Eğitiminin Çevre Bilinci Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Küçükahmet, L. (2016). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Oğuzkan, F. (2001). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Önal, H. ve Kaya, N. (2006). Sosyal bilgiler ders kitaplarının (4 ve 5. sınıf) değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (16), 21-39.
• Sıfır Atık. (2018). Kasım 16, 2018 tarihinde Sıfır Atık Web Sitesi: http://www.sifiratik.gov.tr adresinden alındı
• Şimşek, N. (1997). Derste Eğitim Teknolojisi Kullanımı. Ankara: Anıl Matbaa.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 1, 2 ve 3. Sınıflar). 10 18, 2018 tarihinde Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Bilgi Sistemi: http://mufredat. meb.gov.tr/Dosyalar/2018122171428547-HAYAT%20B%C4%B0LG%C4%B0S%C4%- B0%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI.pdf adresinden alındı
• Tosunoğlu, M., Arslan, M. M. ve Karakuş, İ. (2001). Konu Alanı Ders Kitabı İceleme. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
• Ural Keleş, P. ve Keleş, M. İ. (2018). İlkokul 3. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Geri Dönüşüm Kavramı ile İlgili Algıları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (2), 481-498.
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2002). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB ilköğretim 4. sınıf Fen Bilgisi ders kitabına Fizik konuları yönünden eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (3), 107-120.
• Yaman, K.ve Olhan, E. (2010). Atık Yönetiminde Sıfır Atık Yaklaşımı ve Bu Anlayışa Küresel Bir Bakış. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3 (1), 53-57.
• Yıldırım, A.ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.