TÜRK İLKOKUL MATEMATİK DERS KİTAPLARINDA DOĞAL SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİYLE İLGİLİ PROBLEMLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, TEMEL EĞİTİM, 241 - 265, 30.12.2019

Aysel Usta Ali Sabri İpek

Öz

Öz: Bu çalışmanın amacı, ilkokul 2., 3. ve 4. sınıf matematik ders kitaplarında yer alan doğal
sayılarla çarpma ve bölme işlemleriyle ilgili problemlerin adım sayısı, yanıt türü, bağlam ve
bilişsel gereksinim özelliklerine göre incelenmesidir. Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği
çalışma kapsamında betimsel analiz tekniği ile 3. sınıfta iki, 2. ve 4. sınıfta birer olmak üzere
toplam dört ders kitabı ele alınmıştır. Elde edilen bulgulara göre ders kitaplarında çarpma ve
bölme işlemlerinde sadece sayısal cevap gerektiren tek işlemli, sayısal ya da sözel formda
sunulmuş ve işlemsel bilgi becerisini ölçmeye yönelik problemler oransal olarak daha fazla yer
almaktadır. Üst düzey bilişsel düşünme becerisi gerektiren matematiksel muhakeme ve problem kurma
türü problemlerin tüm sınıf düzeyle- rinde düşük düzeyde kaldığı belirlenmiştir. Bununla birlikte,
çarpma işlemine göre bölme işleminde yer verilen problemlerin, belirlenen özelliklere göre genel
olarak daha dengeli bir dağılım sergilediği tespit edilmiştir. Çalışma sonuçları ilkokul
matematik ders kitaplarının tasarım, yazım ve değerlendirme süreçleriyle ilgili bazı ipuçları
sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İlkokul matematik ders kitapları, ders kitabı analizi, doğal sayılarla çarpma ve bölme problemleri, problem yapıları

Kaynakça

• Aktaş, M. C. ve Aktaş, D. Y. (2012). İlköğretim 7. Sınıf Matematik Öğretim Programı, Ders Ve Öğrenci Çalışma Kitaplarında Dörtgenler Arasındaki İlişkilerin Anlatımının İncelenmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 7(2), 848-858.
• Akkuş, O. (2008). İlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının Matematiği Günlük Yaşamla İlişkilendirme Düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,35, 01-12.
• Alajmi, A. H. (2012). How Do Elementary Textbooks Address Fractions? A Review Of Mathema- tics Textbooks in The USA, Japan And Kuwait. Educational Studies in Mathematics, 79 (2), 239-261.
• Beckmann, S. (2004). Solving Algebra And Other Story Problems With Simple Diagrams: A Method Demonstrated İn Grade 4-6 Texts Used in Singapore. The Mathematics Educator, 14 (1), 42-46.
• Bozdağ, F. G. (2017). İlkokul 2.Sınıf Matematik Ders Kitabı (2. Kitap). Ankara: Açılım Yayınları.
• Brousseau, G. (1997). Theory of Didacticel Situations in Mathematics 1970-1990. (Translated by Balachheff, N., Cooper,M., Sutherland,R., and Warfield,V.). Dordrecht: Kluwer.
• Bulut, A. ve Tertemiz, N. (2013). İlkokul Matematik Ders Kitaplarının Kullanımına İlişkin Sınıf Öğretmeni Görüşleri. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 3, 5.
• Coşkuntürk, N., Göğün, Y. ve Yelli, B. B. (2017). İlköğretim 3.Sınıf Matematik Ders ve Çalışma Kitabı (3. Kitap). Ankara: MEB Yayınları.
• Cox, L. S. (1975). Diagnosing And Remediating Systematic Errors İn Additions And Subduction Computation. Arithmetic Teacher, 22 (2), 151-157.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş (5.Baskı). Trabzon.
• Doğan, A. (2002). Doğal Sayılarla İlgili Dört İşlemde İlköğretim 1.Kademe Öğrencilerinin Yaptıkları Hata Türleri (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• EARGED, E. A. (2003). TIMSS 1999 Ulusal Rapor. http://earged.meb.gov.tr/dosyalar/pisa/pisa2003rapor
• EARGED, E. A. (2013). TIMSS 2011 Ulusal Rapor. http://earged.meb.gov.tr/dosyalar/pisa/pisa2013rapor
• Engin, Ö. (2015). Türkiye 7. Sınıf Matematik Ders Kitabındaki Etkinliklerin Bilişsel İstem Düzeylerinin Program Ve Farklı Ülkelerle Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). https://tez. yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• English, L. (2003). Problem Posing in Elementary Curriculum. In F. Lester, & R. Charles (Eds.), Teaching Mathematics Through Problem Solving. Reston, Virginia: National Council of Teachers of Mathematics.
• Erbaş, A. K., Alacalı, C. ve Bulut, M. (2012). Türk, Singapur Ve Amerikan Matematik Ders Kitaplarının Bir Karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (3).
• Erde, Z. Ç., Doğan, M. F., Gürbüz, R. ve Şahin, S. (2017). Matematiksel Modellemenin Öğretim Araçlarına Yansımaları: Ders Kitabı Analizi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 61-86.
• Fraenkel, J., Wallen, N. ve Hyun, H. (2006). How to Design and Evaluate Research in Education (8th Ed.). U.S. Mc Graw Hill.
• Van den Ham, A. K. ve Heinze, A. (2018). Does The Textbook Matter? Longitudinal Effects Of Textbook Choice On Primary School Students’ Achievement in Mathematics. Studies in Educational Evaluation, 59, 133-140.
• Hiebert, J. ve Wearne, D. (1993). Instructional Tasks, Classroom Discourse, And Students’learning İn Second-Grade Arithmetic. American Educational Research Journal, 30 (2), 293-425.
• İncikabı, S. (2017). Çoklu Temsiller Ve Matematik Öğretimi: Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme.Cumhuriyet International Journal Of Education, 6 (1), 66 – 81.
• Kar, T. ve Işık, C. (2015). Türk Ve Amerikan Yedinci Sınıf Matematik Ders Kitaplarının Tamsayılarla Toplama Ve Çıkarma İşlemleri Üzerinden Karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 40 (177), 75-92.
• Kar, T., Güler, G., Şen, C. ve Özdemir, E. (2017). Comparing The Development Of The Multiplication Of Fractions İn Turkish And American. International Journal Of Mathematical Educati- on in Science and Technology, http://dx.doi.org/10.1080/0020739X.2017.1355993.
• Karadağ, S., Balcı, M., Abdik, E. ve Demiralp, A. (2017). İlkokul 4.Sınıf Matematik Ders ve Çalışma Kitabı (2. Kitap) . Ankara: Yakın Çağ Yayınları.
• Karakuzu, B. (2017). İlkokul ve Ortaokul Matematik Ders Kitaplarındaki Geometri Görevlerinin Tür, Bağlam, Temsil Biçimi Ve Bilişsel İstem Düzeyleri Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Karataş, İ. ve Güven, B. (2010). Ortaöğretim Öğrencilerinin Günlük Yaşam Problemlerini Çözebil- me Becerilerinin Belirlenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 1.2 (1), 201-217.
• Kay, S. M. ve Suzanne, L. (1996). Instructional Tasks And The Development Of Student Capacity To Think And Reason: An Analysis Of The Relationship Between Teaching And Learning İn A Reform Mathematics Project. Educational Research And Evaluation, 2 (1), 50-80.
• Kılıç, Ç. (2011). İlköğretim Matematik Dersi (1-5 Sınıflar) Öğretim Programı›nda Yer Alan Problem Kurma Çalışmalarının İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 54-65.
• Kubanç, Y. (2012). İlköğretim 1., 2. ve 3. Sınıf Öğrencilerinin Matematikte Dört İşlem Konusunda Yaşadığı Zorluklar Ve Çözüm Önerileri (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Küçükkeleş, A. (2015). İlkokul 3.Sınıf Matematik Ders ve Çalışma Kitabı (3. Kitap). Ankara: Berkay Yayınları.
• Li, Y. (2000). A Comparison Of Problems That Follow Selected Content Presentations İn American And Chinese Mathematics Textbooks. Journal For Research in Mathematics Education, 234- 241.
• Li, Y., Chen, X. ve An, S. (2009). Conceptualizing And Organizing Content For Teaching And Learning İn Selected Chinese, Japanese And USA Mathematics Textbooks: The Case Of Fraction Division.
• ZDM-International Journal Of Mathematics Education, 41 (6), 809-826.Lombard, M., Snyder‐Duch, J., Bracken, C. C. (2002). Content Analysis İn Mass Communicati- on: Assessment And Reporting Of Intercoder Reliability. Human Communication Research,28(4), 587-604.
• Mayer, R. E., Sims, V. ve Tajika, H. (1995). A Comparison Of How Textbooks Teach Mathematical Problem Solving İn Japan And The United States. American Educational Research Journal, 32 (2), 443-460.
• MEB. (2017). İlköğretim Matematik Dersi (1, 2, 3 ve 4. Sınıflar) Öğretim Programı ve Klavuzu. TTKB. Ankara: MEB Yayınları.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• NCTM. (2000). Principles and Standarts for School Mathematics. Reston: National Council of Teachers of Mathematics. Reston: Va. NCTM.
• Özgeldi, M. ve Esen, Y. (2010). Analysis Of Mathematical Tasks İn Turkish Elementary School Mathematics Textbook. Procedia Social And Behavioral Sciences, 2 (2), 2277-2281.
• Reçber, H. (2012). Türkiye 8. Sınıf Matematik Ders Kitabındaki Etkinliklerin Bilişsel Düzeylerinin Programdakilerle ve Ülkeler Arası Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). https://tez. yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Sarpkaya, G. (2011). İlköğretim İkinci Kademe Cebir Öğrenme Alanı İle İlgili Matematiksel Görevlerin Bilişsel İstemler Açısından İncelenmesi: Matematik Ders Kitapları Ve Sınıf Uygulamaları (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Semerci, Ç. ve Semerci, N. (2004). İlköğretim (1.-5. Sınıf) Matematik Ders Kitaplarının Genel Bir Değerlendirmesi. Milli Eğitim Dergisi, S.162. ss.181-187.
• Gökbulut, Y., Sidekli, S. ve Sayar, N. (2013). Dört İşlem Becerisi Nasıl Geliştirilir. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2013(1), 31-41.
• Son, J. W. (2012). A Cross-National Comparison Of Reform Curricula in Korea And The US in Terms Of Cognitive Complexity: The Case Of Fraction Addition And Subtraction. ZDM, 44 (2), 161–1Son, J. W. ve Diletti, J. (2017). What Can We Learn From Textbook Analysis? Son, J. W., Watanabe, T., & Lo, J. J. (Eds.). What Matters? Research Trends in International Comparative Studies in Mathematics Education (p. 3-32). Springer.
• Son, J.W., Senk, S. L. (2010). How Reform Curricula in The USA And Korea Present Multiplication And Division Of Fractions. Educational Studies in Mathematics, 74 (2), 117–142.
• Stein, M. K. ve Lane, S. (1996). Instructional Tasks And The Development Of Student Capacity to Think And Reason: An Analysis Of The Relationship Between Teaching And Learning İn A Reform Mathematics Project. Educational Research And Evaluation, 2 (1), 5.
• Stein, M. K. ve Smith, M. S. (1998). Mathematical Tasks As A Framework For Reflection: From Research To Practice. Mathematics Teaching in The Middle School, 3 (4), 268-75.
• Stein, M. K., Henningsen, M. A., Smith, M. S. ve Silver, E. A. (2000). Implementing Standards-Based Mathematics Instructions: A Casebook For Professional Development (2th Ed.). New York: Teachers College.
• Tertemiz, N. I., Özkan, T., Çoban S. Ü. ve Ünlütürk, A. H. (2015). İlkokul (1-4) Matematik Ders Kitaplarında Yer Alan Dört İşlem Becerisine Dayalı Problem Yapılarının İncelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 119-137.
• Toptaş, V., Elkatmış, M. ve Karaca, E. T. (2012). İlköğretim 4. Sınıf Matematik Programının Öğrenme Alanları İle Matematik Öğrenci Çalışma Kitabındaki Soruların Zihinsel Alanlarının TIMSS’e Göre İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim, 13 (1), 17-29.
• Tutak, T. ve Güder, Y. (2012). İlköğretim 5. Sınıf Öğretmenlerinin Matematik Ders Kitapları Hakkındaki Görüş Ve Düşünceleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 16-28.
• Ubuz, B., Erbaş, A. K., Çetinkaya, B. ve Özgeldi, M. (2010). Exploring The Quality of The Mathematical Tasks in The New Turkish Elementary School Mathematics Curriculum Guidebo- ok: The Case of Algebra. ZDM Mathematics Education, 42, 483-491.
• Yenilmez, K. ve Ata, A. (2013). Matematik Okuryazarlığı Dersinin Öğretmen Adaylarının Matematik Okuryazarlığı Özyeterliğine Etkisi. The Journal Of Academic Social Science Studies, 6 (2), 1803 – 1816.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., Özgürlük, B., Parlak, B., Gönen, E. ve Polat, M. (2016). Uluslararası ÖğrenciDeğer lendirmeProgramı.http://Timss.Meb.Gov.Tr/WpContent/Uploads/TIMSS_2015_Ulu- sal_Rapor.Pdf Adresinden 03.05.2017 tarihinde edinilmiştir.