ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİLERİN MEDYAYA İLİŞKİN ALGILARI

Yıl 2019, TEMEL EĞİTİM, 639 - 664, 30.12.2019

Hüseyin Sayın , Mustafa Aydın

Öz

Medya, gün geçtikçe etki sahasını ve önemini artıran araçlar bütünü-
dür. Bireylerin medya ve medya araçları ile olan yoğun etkileşimi, bu kavramın bireyler tarafından
nasıl algılandığı sorununu da beraberinde getirmiştir. Medya ile birey arasındaki ilişkilerin tam
ve detaylı olarak anlaşılabilmesi çabasına, bireylerin zihninde oluşan medya algısının
anlaşılmasının da katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu araştırmada ortaokul öğrencilerinin ve
medya okuryazar- lığı ders öğretmenlerinin medya kavramıyla ilgili algılarının, metaforlar yardı-
mı ile belirlenmeye çalışılması amaçlanmıştır. Araştırmaya 213’ü öğrenci, 85’i öğretmen olmak üzere
toplamda 298 kişi katılmıştır. “Fenomenoloji” yaklaşımı deseninde yürütülen araştırma bulgularına
göre medya kavramına ilişkin öğrencilerden 107, öğretmenlerden ise 54 geçerli metafor elde
edilmiş, ortak özellikleri bakımından öğrencilere ait olan metaforlar sekiz (8), öğretmenlere ait
olan metaforlar yedi (7) farklı kavramsal kategori altında toplanmıştır. Katılımcı öğrenciler
çoğunlukla medyayı, bilgi kaynağı ve katılım ortamı olarak görürken medya okur- yazarlığı dersi
öğretmenleri ise etkileyen-yönlendiren ve bilinçli kullanılması gereken bir aktarma aracı olarak
görmüşlerdir.

Anahtar Kelimeler

Medya, medya okuryazarlığı, öğretmen, öğrenci, metafor

Kaynakça

• BALCI, F. ve GERGİN, N. (2008). Medya ve çocuk: medyadaki şiddetin çocuklara etkisi. Y. G. İnceoğlu ve N. Akıner (Ed). Medya ve çocuk rehberi (Birinci Baskı, s.145-170) içinde. Eğitim Kitabevi Yayınları, Konya.
• BURNETT, Ron (2002). Technology, learning and visual culture. In I. Snyder (Ed.) Silicon literacies (pp. 141-153). New York: Routledge.
• BÜTÜN E. ve KESTEN A. (2014). “Medya Okuryazarlığı Dersi Hakkında Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 49-63.
• CEBECİ, Oğuz (2013). Metafor ve şiir dilinin yapısal özellikleri, İthaki Yayınları, İstanbul.
• ÇELİK, Türkan (2019). “Teknoloji ve Medya Okuryazarı Vatandaş Yetiştirme Sürecinde Öğrencilerin Sosyal Medya Algılarının Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi”, Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 2(1), 40-57.
• DAŞKIRAN, İbrahim (2009). Gençliğin Kimlik Oluşumunda Din, Aile ve Medyanın Etkisi: Kahramanmaraş Lise Gençliği Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma, Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş.
• DÖKMEN, Üstün (2003): İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.ÖZGÜL, Gönül Eda (2012). “Bir Görme Biçimi Olarak Yeni Medya: Kamusal Bir Alan İmkânın Araştırılması”, Journal of Yasar University (ISSN: 1305-970X). Apr2012, Vol. 7 Issue 26, p4526-4547. 22p.
• EREN, F., ÇELİK, İ., AKTÜRK, A . (2014). “Secondary School Students’ Perceptıons Of Facebook: A Metaphor Analysıs”, Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 22 (2), 635-648. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/kefdergi/issue/22602/241503.
• GİRMEN, Pınar (2007). İlköğretim Öğrencilerinin Konuşma ve Yazma Sürecinde Metaforlardan Yararlanma Durumları, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir.
• GÖRMEZ, Erhan (2017). Medya okuryazarlığı dersini almış ortaokul öğrencilerinin medya okuma düzeyleri üzerine bir durum çalışması. Journal of Computer and Education Research, 5, (9), 31-49. doi:10.18009/jcer.81154
• GÜN, M. ve KAYA, İ. (2017). Seçmeli Medya Okuryazarlığı Dersi Uygulamasının Öğrencilere Katkıları Üzerine Bir Değerlendirme. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 119-132. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/aeusbed/issue/33268/327940
• HOBBS, Renee. (1998). The seven great debates in the media literacy movement. Journal of Communication, 48(1), 16-32.
• HOBBS, Renee (2004). Medya Okuryazarlığı Hareketinde Yedi Büyük Tartışma (Çev. Melike Türkân Bağlı). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37 (1), 122-140.
• HÜGÜL, Hakan (2011). Algı Yönetimi ve Medya: İnegöl Olaylarının Basında Sunuluşunun Algı Yönetimi Kapsamında Analiz Edilmesi, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Güvenlik Bilimleri Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• İLHAN, E. ve AYDOĞDU E. (2015). “Medya okuryazarlığı dersi ve yeni medya algısına etkisi”,Erciyes İletişim Dergisi, 4 (1). doi: 10.17680/akademia.v4i1.5000033736
• İNAM, Özgül (2008). Televizyon Reklamlarında Metafor Kullanımı, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir.
• JOLLS, T. ve THOMAN, E. (2008). 21. Yüzyıl okuryazarlığı-medya okuryazarlığına genel bir bakış ve sınıf içi etkinlikler. (Çev. Cevat Elma ve Alper Kesten). Ankara: Ekinoks Yayınları.
• KAĞNICI, Gökhan (2017). “Kral Yazıtlarındaki Propaganda Biçimleri: Erhanedanlar Döneminden Eski Babil’in Sonuna Kadar”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 125-135. doi: 10.5505/pausbed.2017.83798
• KARAÇAM, S. ve AYDIN, F. (2014). “Ortaokul Öğrencilerinin Teknoloji Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13 (2), 545-572. doi: 10.21547/jss.256829
• KARAMEHMET, Bilge (2012). Reklamda Görsel Metafor Kullanımı: Basın Reklamı Örneği, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• KILCAN, Bahadır (2017) Metaforlar & Eğitimde Metaforik Çalışmalar İçin Bir Uygulama Rehbe- ri. Pegem Akademi, Ankara.
• LAKOFF, G. & JOHNSON, M. (2005). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil (Çev. G. Y. Demir), Paradigma Yayınları, İstanbul.
• LAWSON, Gerard. (2005). The hero’s journey as a developmental metaphor in counseling. Journal of Humanıstıc Counselıng, Educatıon and Development, 44, 134-144.
• MACBRİDE, R. & LUEHMANN, A. (2008). Capitalizing on emerging technologies: A case study of classroom blogging. School Science and Mathematics, 108(5), 173-183.
• MİLES, M. B. & HUBERMAN, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. Thousand Oaks, Sage Publications, California.
• MORA, Necla (2008). Medya Çalışmaları, Medya Pedagojisi ve Küresel İletişim. E-Kitap Yayını: Altkitap.
• MORGAN Gareth. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor, Mess Yayınları, İstanbul. MUTLU, Erol (2008). Televizyonu Anlamak. (2.Basım). Ayraç Kitabevi, Ankara. PİKE, Deidre (2013). Media Literacy: Seeking Honesty, Independence, and Productivity in To- day’s Mass Messages. International Debate Educational Association, New York.
• RTÜK. (2013). Türkiye’de Çocukların Medya Kullanma Alışkanlıkları Araştırması (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Kamuoyu Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı). Bizim Matbaa, İstanbul. E-Rapor Erişim Tarihi: 03.10.2019, Erişim Adresi: https://www.rtuk. gov.tr/haberler/3787/18/turkiyede-cocuklarin-medya-kullanma-aliskanliklari-arastirmasi-sonuclandi.html
• RTÜK. (2012). Medya Okuryazarlığı Dersi Araştırması (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Kamuoyu Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı). E-Rapor Erişim Tarihi: 03.10.2019, Erişim Adresi: https://www.rtuk.gov.tr/rtuk-arastirmalari-3726
• SABAN, Ahmet. (2008). “Okula ilişkin Metaforlar”, Educational Administration: Theory and Practice Summer, Issue 55, pp: 459-496.
• SPERRY, Chris. (2010). The epistemological equation: integrating media analysis into the core curriculum. JMLE: Journal of Media Literacy Education, 1(2), 89-98.
• TDK. (2018). Medya sözcüğünün anlamı, Güncel Türkçe Sözlük. 20 Kasım 2018 tarihinde, http:// www.tdk.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• TOKLU, M. Osman (2003). Dilbilime Giriş, Akçag Yayınları, Ankara.
• TTKB. (2007). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 17.09.2007 Tarih ve 155 Sayılı Kararı, Ankara.
• TTKB. (2012). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 05.07.2012 Tarih ve 97 Sayılı Kararı, Ankara. TTKB. (2013). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 14.08.2013 Tarih ve 113 Sayılı Kararı, Ankara.
• TOMPKİNS, P. ve LAWLEY, J. (2002). The Magic of Metaphor. The Caroline Newsletter, March.
• USTAOĞLU, Fatma Gülin (2015). Ortaokul Türkçe Kitaplarında Metafor. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
• UYAN DUR, Banu İnanç (2016). “Metafor ve ekslibris”, EX-LIBRIST (Uluslararası Ekslibris Dergisi), 3 (5), 122-128. Retrieved fromhttp://dergipark.gov.tr/ije/issue/22923/245471.
• UZUNTAŞ, Aysel (2013). “Etkili İletişim: Anlatabilmek ve Anlayabilmek”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt:21, No:1, 11-30.
• VARDAR, Berke (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, İstanbul.
• YAĞIZ, O. ve YİĞİTER, K. (2007). “Dil, Düşünce ve Dil Öğretimi Ekseninde Metafor”, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (16), 234-246. Retrieved fromhttp://dergipark.gov.tr/ataunikkefd/issue/2777/37241