TÜRKİYE’DE MATEMATİK DERSİNE YÖNELİK ÖZYETERLİK İLE BAŞARI İLİŞKİSİ ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALARIN META-ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 229, 319 - 335, 04.02.2021

Berna Cantürk Günhan

Öz

Araştırmada
matematik dersine ya da matematikteki bir konunun öğrenilmesine yönelik
özyeterlik ile başarı arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmaların sonuçlarının meta-analiz
yöntemiyle sentezleyerek daha kapsamlı sonuçlar ortaya çıkarmak amaçlanmıştır.  Bu bağlamda özyeterlik ile başarı arasındaki
ilişkiyi araştıran çalışmalara ulaşabilmek için “YÖK Ulusal Tez Merkezi” ve “Google
Akademik” veri tabanları tarama yapılmıştır. Tarama sonucunda ulaşılan
çalışmaların 2005-2018 yılları arasında yayımlanmış 27 araştırma meta-analize
dahil edilmiş ve toplam 14541 kişilik örneklem grubundan elde edilen veriler
analiz edilmiştir. Analiz sonucunda çalışmaların özyeterlik ile başarı
arasındaki ilişkiye olan etki büyüklükleri ortalaması (r=.437) pozitif yönde ve
orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada, öğrenim kademesi, yayım
türü ve konu alanı veya beceriye yönelik özyeterlik değişkeni moderatör
değişken olmadığı saptanmıştır. Bunun yanısıra başarının konu alanı ya da
beceriye göre sınıflandırılması bireylerin özyeterlik ve başarı ilişkisini
etkilemektedir. Bu yüzden konu alanı veya beceriye yönelik başarı değişkenin
moderatör rol oynadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özyeterlik, Başarı, Meta-Analiz

Kaynakça

• Abalı Öztürk, Y. ve Şahin, Ç. (2015). Matematiğe ilişkin akademik başarı özyeterlik ve tutum arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS) Doi number: http://dx. doi. org/10.9761/JASSS2621 S, 31, 343-366.*Akçakın, V. (2018). Matematik öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 259-277.*Altun, S. , (2005). Öğrencilerin öz düzenlemeye dayalı öğrenme stratejilerinin ve öz yeterlik algılarının öğrenme stilleri ve cinsiyete göre matematik başarısını yordama gücü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.Aşkar, P. ve Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz-yeterlik algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 1–8.*Aygüner, E. (2016). Sekizinci sınıf öğrencilerinin görsel matematik okuryazarlığı öz yeterlik algıları ile gerçek performanslarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change.Psychology Review, 84, 191-215.Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman.Bandura, A. (2002). Social Cognitive Theory in Cultural Context. Applied Psychology: An International Review, 51 (2), 269-290. Başol, G. ve Johanson, G. (2009). Effectiveness of frequent testing over achievement: A meta-analysis study. International Journal of Human Sciences, 6(2), 99-121.Bonne, L. ve Johnston, M. (2016). Students’ beliefs about themselves as mathematics learners. Thinking Skills and Creativity, 20, 17-28.Borenstein, M. (2009). Effect size for continuous data. In H. Cooper, L. V. Hedges & J. C. Valentine (Eds.), The handbook of research synthesis and meta-analysis (2nd ed.). New York: Russell Sage Foundation.Borenstein, M., Hedges, L.V., Higgins, J.P.T. ve Rothstein H. (2013). Meta-analize giriş.(Çev. Serkan Dinçer). Ankara: Anı Yayıncılık.*Bozkurt, E. ve Bircan, M. A. (2015). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin matematik motivasyonları ile matematik dersi akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 201-220.Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Çakmak E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20.Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Experiments, quasi-experiments, single-case research and meta-analysis.In Cohen, L., Manion,L., & Morrison,K. (Eds.), Research methods in education (6th eds.). London: Routledge Falmer.Cooper, H., Hedges, L. V. ve Valentine, J. C. (2009). The handbook of research synthesis and meta-analysis (2nd edition). New York: Russell Sage Publication.*Çelik, E. (2012). Matematik problemi çözme başarısı ile üstbilişsel özdüzenleme, matematik özyeterlik ve özdeğerlendirme kararlarının doğruluğu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. *Delice, A., Aydın, E. ve Birinci, D. K. (2014). An investigation of pre-services mathematics teachers’ performances on systems of linear equations within the context of self-efficacy levels. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 1(2), 19-33.*Delioğlu, H. N. (2017). Sekizinci sınıf öğrencilerinin matematik başarısı ile sınav ve matematik kaygısı, matematiğe yönelik özyeterlik algısı arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.*Deniz, T. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Üstbiliş Becerileri, Matematik Özyeterlikleri ve Matematik Başarısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.Dinçer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz. Ankara: Pegem Akademi.*Duran, M. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin görsel matematik okuryazarlığı özyeterlik algıları ile görsel matematik başarıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erzincan Üniversitesi, Erzincan.*Dursun, Ö. (2010). The relationships among preservice teachers’ spatial visualization ability, geometry self-efficacy, and spatial anxiety. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.*Erkek, Ö. ve Işıksal-Bostan, M. (2015). Uzamsal kaygı, geometri öz-yeterlik algısı ve cinsiyet değişkenlerinin geometri başarısını yordamadaki rolleri. İlköğretim Online, 14(1), 164-180.Gibson, S. ve Dembo, M., H. (1984). Teacher efficacy: a construct validation. Journal of Educational Psychology, 76 (4), 568-582.*Gündoğdu, S. (2013). 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin sahip olduğu matematiksel güç ile matematik özyeterliği arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.Hackett, G. ve Betz, N. E. (1989). An exploration of the mathematics self-efficacy/mathematics performance correspondence. Journal for research in Mathematics Education, 261-273.Hedges, L. V. (2007). Meta-analysis. In C. R. Rao & S. Sinharay (Ed.), Handbook of statistics 26: Psychometrics. Oxford: Elsevier.Hedges, L. V. ve Olkin, I. (1985). Statistical method for meta-analysis. United Kingdom: Academic Press.Hedges, L. V. ve Vevea, J. L. (1998). Fixed-and random-effects models in meta-analysis. Psychological Methods, 3, 486-504.*İlhan, A. (2015). İlköğretim matematik öğretmen adaylarına yönelik görsel matematik okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi ve görsel matematik okuryazarlığı ile geometri başarıları arasındaki ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ. Jackson, W. J. (2002). Enhancing self-efficacy and learning performance. The Journal of Experimental Education, 70, 243-254. *Kalın, G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin matematik tutumları, özyeterlikleri, kaygıları ve dersteki başarılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.Kauchak, D., P. ve Eggen, P., D. (1998). Learning and teaching. Third Edition. Boston: Allyn and Bacon.*Kesici, A. (2018). Lise öğrencilerinin matematik motivasyonunun matematik başarısına etkisinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Universitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 177-194.Kloosterman, P. (1996). Students’ beliefs about knowing and learning mathematics: Implications for motivation. In M. Carr (Ed.), Motivation in mathematics (pp. 131-156). New Jersey, NJ: Hampton Press.Lent, R. W., Brown, S. D. ve Larkin, K. C. (1984). Relation of self-efficacy expectations to academic achievement and persistence. Journal of Counseling Psychology, 31, 356–362. doi:10.1037/0022-0167.31.3.356.Lent, R. W., Brown, S. D. ve Larkin, K. C. (1986). Self-efficacy in the prediction of academic performance and perceived career options. Journal of Counseling Psychology, 33, 265–269. doi:10.1037/0022-0167.33.3.265.Ma, X. ve Kishor, N., (1997). Assessing the relationship between attitude toward mathematics and achievement in mathematics: A meta-analysis. Journal for Research in Mathematics Education, 28, 26-47.Multon, K. D., Brown, S. D. ve Lent, R. W. (1991). Relation of self-efficacy beliefs to academic outcomes: meta-analytic investigation. Journal of Counseling Psychology, 38, 30–38. doi:10.1037/0022-0167.38.1.30.*Orhan, N. (2013). An investigation of private middle school students’ common errors in the domain of area and perimeter and the relationship between their geometry selfefficacy beliefs and basic procedural and conceptual knowledge of area and perimeter. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.*Öztürk, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyi ile matematik öz yeterlik algısının matematik başarısına etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.*Özüdoğru, M. (2013). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin matematik başarılarının yordanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ege Üniversitesi, İzmir. Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578.Pajares, F. ve Kranzler, J. (1995). Self-efficacy beliefs and general mental ability in mathematical problem-solving. Contemporary Educational Psychology, 20, 426-443.Pajares, F. ve Miller, M. D. (1994). Role of self-efficacy and self-concept beliefs in mathematical problem solving: A path analysis. Journal of educational psychology, 86(2), 193-203.Pajares, F. ve Miller, M. D. (1995). Mathematics self-efficacy and mathematics performances: The need for specificity of assessment. Journal of Counseling Psychology, 42 (2), 190-198.Pietsch, J., Walker, R. ve Chapman, E. (2003). The relationship among selfconcept, self-efficacy and performance in mathematics during secondary school. Journal of Educational Psychology, 95, 589-603.*Reçber, Ş. (2011). An investigation of the relationship among the seventh grade students' mathematics self efficacy, mathematics anxiety, attitudes towards mathematics and mathematics achievement regarding gender and school type. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.Sarıer, Y. (2016) . Türkiye’de öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörler: Bir meta-analiz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (3), 609-627.*Sevimli, N. E. (2010). Matematik öğretmen adaylarının istatistik dersi konularındaki kavram yanılgıları; istatistik dersine yönelik öz yeterlilik inançları ve tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.*Taşkın, D., Aydın, F., Akşan, E. ve Güven, B. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözmeye yönelik inanç ve öz-yeterlilik algıları ile rutin ve rutin olmayan problemlerdeki başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. e-Journal of New World Sciences Academy. 7, (1), 50-61.Tweedie, R. L., Smelser, N. J. ve Baltes, P. B. (2004). Meta-analysis: Overview International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. (pp. 9717-9724): Elsevier Science Ltd.*Uz.İ. (2018). Ortaokul 5. Sınıf öğrencilerinin kesirlere yönelik öz yeterliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.*Ünlü, M. (2014). Geometri başarısını etkileyen faktörler: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya. Üstün, U. ve Eryılmaz, A. (2014). Etkili araştırma sentezleri yapabilmek için bir araştırma yöntemi: Meta-analiz. Eğitim ve Bilim, 39 (174): 1-32.*Yarar, H.,S., Es, H. ve Gürefe, N. (2018). Ortaokul öğrencilerinin sayı duyusundaki başarısı ve özyeterliği. 5th IFS and Contemporary Mathematics Conference, Kahramanmaras, pp: 140-149.*Yavuz Mumcu, H. ve Aktaş, M. C. (2018). The investigation of the relationship between mathematical connection skill and self-efficacy belief. MATDER Journal of Mathematics Education, 3(1), 1-8.*Yıldırım, S. (2011). Öz-yeterlik, içe yönelik motivasyon, kaygı ve matematik başarısı: Türkiye, Japonya ve Finlandiya'dan Bulgular. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(1), 277-291.Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. Self-efficacy in Changing Sociaties. (pp.202-258). New York: Cambridge University Press.