ÇOCUKLAR İÇİN KENDİNİ TANIMLAMA ÖLÇEĞİ’NİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI VE GEÇERLİK-GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 229, 73 - 92, 04.02.2021

Elif Yılmaz , Nihal Yıldız Yılmaz Gizem Tabaru Örnek

Öz

Araştırmada 6-9 yaş grubu ilkokul öğrencilerinin
benlik algılarını değerlendirmek amacıyla Marsh, Craven ve Debus (1991) tarafından
geliştirilen Çocuklar için Kendini Tanımlama Ölçeği’nin (Self Description Questionnaire-Infants
Testing) Türkçe uyarlaması yapılarak geçerli-güvenilir bir ölçme aracı olarak
alan yazına kazandırmak amaçlanmaktadır. Genel tarama modelinde tasarlanan
araştırmanın çalışma grubu, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Karaman’da öğrenim
gören 2. ve 3. sınıf 6-9 yaş grubu 417 öğrenciden oluşmaktadır. Altmış dört
maddeden ve 8 alt boyuttan oluşan Çocuklar için Kendini Tanımlama Ölçeği’nin dilsel
eşdeğerliği sağlanmış; geçerlik analizlerinde kapsam geçerliği için uzman
görüşü; yapı geçerliği için doğrulayıcı faktör analizi yapılmış ve dış ölçüt
geçerliği test edilmiştir. Güvenirliği için Cronbach Alfa iç tutarlılık
katsayısı, madde test toplam korelasyon katsayıları, test-tekrar test
korelasyon katsayısı hesaplanmış ve madde ayırt ediciliği için alt-üst %27’lik
grup karşılaştırmaları yapılmıştır. Tüm analizler sonucunda Çocuklar
için Kendini Tanımlama Ölçeği’nin 6-9 yaş grubu çocuklar için geçerli ve
güvenilir bir ölçme aracı olduğu saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Kendini tanımlama, benlik algısı, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Alpar, R. (2014). Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik (3. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Bee, H. ve Boyd, D. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi, (Çev: O. Gündüz). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Burger, J. M. (2016). Kişilik. (Çev. İ.D. E. Sarıoğlu). 5. Baskı. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 20. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, G. (2015). Kişilik gelişimi (psikososyal ve ahlak gelişimi), (Ed. B. Yeşilyaprak). Eğitim Psikolojisi Gelişim-Öğrenme-Öğretim, (s. 125-164). 14. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. (Çev. Ed. S. B. Demir). 2. Baskı. Ankara: Eğiten Kitap.
• Çataklı, M. ve Öner, N. (1986). Çocuklarda öz kavramı ölçeği: Piers-Harris ölçeği'nin bir çeviri ve güvenilirlik çalışması. Boğaziçi Üniversitesi Dergisi, 12(1), 85-100.
• Çuhadaroğlu, Ö. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara.
• DeMoulin, D. F. (2000). I like me! Enhancing self concept in kindergarten-age children through active school/business partnerships. NASP Communiqué, 27(8), 141-146.
• DeVellis, R.F. (2014). Scale development: Theory and applications. California: Sage.
• Dündar, B. (2010). Okul öncesi dönem 6 yaş çocuklarının benlik algıları ile bilişsel performansları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme-I Temel Kavramlar ve İşlemler. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Gander, M. J. ve Gardiner, H. W. (2015). Çocuk ve Ergen Gelişimi, (Çev: B. Onur, A. Dönmez ve N. Çelen). 8. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Güçray, S. S. (1989). Çocuk yuvasında ve ailesi yanında kalan 9-10 ve 11 yaş çocukların özsaygı gelişimini etkileyen bazı faktörler. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hattie J. (2014). Self Concept. USA-New York: Psychology Press. Doi: https://doi.org/10.4324/9781315802183
• Henderson, D. A. ve Thompson, C. L. (2011). Counseling Children. United States: Brooks Cole Cengage Learning.
• Hu, L. T. ve Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Kuru-Turaşlı, N. (2006). 6 yaş grubu çocuklarda benlik algısını desteklemeye yönelik sosyal duygusal hazırlık programının etkililiğinin incelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Lapsley, D. K. ve Stey, P. C. (2011). Id, ego, and superego. (Ed. V. S. Ramachandran) Encyclopedia of Human Behavior, (s. 1-9). Elsevier. (Online): https://maplab.nd.edu/assets/224926/id_ego_superego_encyclopedia_of_human_behavior.pdf adresinden 12 Ağustos 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Lawshe, C.H., 1975. A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4): 563-575.Available at: https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x.
• Marsh, H. W. (1990). A multidimensional, hierarchical model of self-concept: Theoretical and empirical justification. Educational Psychology Review, 2(2), 77-172.
• Marsh, H. W., Craven, R. G. ve Debus, R. (1991). Self-concepts of young children 5 to 8 years of age: Measurement and multidimensional structure. Journal of Educational Psychology, 83, 377–392. (Online): https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED319789.pdf adresinden 15 Mayıs 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Meadow, S. (2001). Understanding Child Development: Psychological Perspectives in an Interdisciplinary Field of Inquiry. Third Edition. New York: Routledge Publishing.
• Miller, P. H. (2011). Theories of Developmental Psychology. New York: Worth Publishers.
• Öner, N. (2008). Türkiye'de kullanılan psikolojik testler bir başvuru kaynağı. 2. Baskı İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Piers, E. ve Harris, D. (1964). Age and other correlates of self concept in children. Journal of Educational Psychology, 55, 91-95. Doi: http://dx.doi.org/10.1037/h0044453
• Rogers, C. R. (1995). On becoming a person: A therapist's view of psychotherapy. Houghton Mifflin Harcourt. (Online): http://s-fwalker. org.uk/pubsebooks/pdfs/Carl_Rogers_On_Becoming_a_Person.pdf adresinden 12 Ağustos 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Santrock, J. W. (2015). Yaşam Boyu Gelişim, (Çev. Ed. G. Yüksel). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Shavelson, R. J., Hubner, J. J. ve Stanton, G. C. (1976). Self-concept: Validation of construct interpretations. Review of Educational Research, 46(3), 407-441. Doi: https://doi.org/10.3102/00346543046003407
• Şeker, H. ve Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve Eğitimde Ölçme Aracı Geliştirme. 2. Baskı. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6th Edition). Boston: Pearson.
• Trochim, W. M. ve Donnelly, J.P. (2006). The research methods knowledge base. 3rd Edition, Atomic Dog, Cincinnati, OH.
• Tuğrul, C. (1994). Alkoliklerin çocuklarının aile ortamındaki stres kaynakları, etkileri ve stresle başa çıkma yolları. Türk Psikoloji Dergisi, 9, 57-73.
• Turan, N. ve Tufan, B. (1987). Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri’nin (SEI) geçerlik-güvenirlik çalışması. İstanbul 23. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi, (s.816-817).
• Zembat, R., Kuru-Turaşlı, N., Güven, G., Sezer, T., Akşin, E., Yılmaz, E. ve Bayındır, D. (2015). Validity and reliability of the DeMoulin Self-Concept Developmental Scale for the 36-72 month old children. Journal of Education and Training Studies, 4(2), 143-158. Doi: http://dx.doi.org/10.11114/jets.v4i2.1156