Okul Psikolojik Danışmanlarının Algılarına Göre Okul Yöneticilerin Etik Liderlik Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 238, 885 - 908, 10.05.2023

Mehmet Ali Akın , Engin İş , Mehmet Anuştekin

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1088110

Cited By: 1

Öz

Öz: Bu araştırmanın amacı, okul psikolojik danışmanlarının algılarına göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarını sergileme düzeylerinin bazı demografik değişkenlere göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığının ortaya çıkarılmasıdır. Araştırma nicel araştırma teknikleri kullanılarak yapılan betimsel bir araştırmadır. Çalışmada öncelikle liderlik ile ilgili kavramsal çerçeve kullanılmış. Ardın da liderlik ile ilgili güç kaynaklarından etik boyuta değinilmiştir. Her geçen gün önemi ve toplumda kabulü artan etik liderliğin alt boyutları ayrıntılı şekilde detaylandırılmıştır. Bu alt boyutlar çalışmanın daha iyi anlaşılması ve somutlaştırılması noktasında önem taşımaktadır. Araştırma evreni 2020-2021 eğitim öğretim yılında Diyarbakır, Mardin, Batman ve Şanlıurfa illerinde görev yapan 3000 okul psikolojik danışmanından oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi, basit seçkisiz örnekleme tekniğine göre seçilen 300 okul psikolojik danışmanından oluşmaktadır. Veriler, etik liderlik ölçeği uygulanarak elde edilmiştir. Elde edilen verilerin nasıl bir dağılım gösterdiğini tespit etmek için uygulanan normallik testi ile basıklık-çarpıklık katsayısı sonucunda parametrik t-testi, One-Way Anova testleri uygulanmıştır. Öğretmenlerin mesleki kıdemleri ve yaş değişkenine göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin algı düzeylerinde anlamlı fark bulunmuş; eğitim düzeyi değişkenine göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin algıları arasında anlamlı fark çıkmamıştır. Araştırmada okul psikolojik danışmanlarının yöneticilerinin etik liderlik davranış algılarının yüksek olduğu bulgularına ulaşılmıştır. Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının yüksek çıkması okullarda etik liderliğe dayalı ilişki biçiminin önemsendiğini göstermesi bakımından önemlidir. Araştırma sonucunda; araştırmaya katılan öğretmenlere göre okul yöneticilerinin yüksek düzeyde etik liderlik rollerini yerine getirmekteler. Müdürlerin yönetim süreçleri konusunda öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkı sağlayabilecek düzeyde yetiştirilmeleri, iletişim becerilerinin geliştirilmesi öğretim sürecinde istenen sonuçların elde edilmesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Okul Psikolojik Danışman, Liderlik, Etik Liderlik.

Kaynakça

• Acar, G., ve Kaya, M. (2012). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14(1), 95-102.
• Aronson, E. (2001), Integrating Leadership Styles and Ethical Perspectives. Canadian Journalof Administrative Sciences, Vol.18, pp.244-256
• Aydın, B. (2019). Rehberlik. Pegem akademi.
• Aydın, İ. P. (2021). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. 9. Baskı, PegemA Yayıncılık.
• Baltaş A., (2005). Ekip Çalışması ve Liderlik, 6.Basım, Remzi Kitabevi.
• Borman, K. C. (2013). Understanding Ethical Leadership: An Integrative Model of its Antecedents, Correlates, Contingencies, and Outcomes. TU Dortmund University, Faculty of Business, Economics and Social Sciences.
• Canel, A. N. (2017). Eğitimde rehberlik hizmetlerinin yeri ve önemi. Pegem Atıf İndeksi, 118-151.
• Cemaloğlu, N., ve Kılınç, A. Ç. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 37(165).
• Clay, A. (2017). White collars opinion about managers’ ethical leadership behaviours. Management and Psychology, 14(1)41-72.
• Conaway, R. N., Fernandez, T. L. (2000). Ethical preferences among business leaders: Implication for business schools. Business Communication Quarterly, 63(1), 23–38.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative and mixed methods approaches. London and Thousand Oaks: Sage Publications.
• Cranston, N., Ehrich, L.,and Kimber, M. (2003). The ‘right’ decision? Towards an understanding of ethical dilemmas for school leaders. Westminster Studies in Education, 26(2), 135–147.
• Çakıroğlu, K., ve Tabancalı, E. (2017). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 392-417.
• Çelik, V. (2007). Eğitimsel liderlik (4. bs.). Pegem Yayınları.
• Çelik, N. (2013). Ortaöğretim kurumları yöneticilerinin etik liderlik anlayışları ile örgüt çalışanlarının örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Bursa örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Programı, İstanbul.
• Çengelci, E. (2014). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Afyonkarahisar.
• Bombuwela P. M. and Chamaru D. A. A. (2013). Effects of glass ceiling on women career development in private sector organizations case of Sri Lanka. Journal of Competitiveness, 5(2), s.3-19.
• Deniz, Ü., ve Saylık, N. (2018). Okul müdürleri ve öğretmenlerin perspektifinde öğretimde denetim problemi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1(1), 67-80.
• Dobel, J. P. (1998). Political prudence and the ethics of leadership. Public Administration Review, January-February, 74-89.
• Doğan, S., ve Uğurlu, C. (2015). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 489-516.
• Duke, D. L.,and Stiggins, R. J. (1986). Teacher Evaluation: Five Keys to Growth. NEA Publications Order Department, Academic Building, Sawmill Road, PO Box 509, West Haven, CT 06516 (Order No. 1536-3-00; $6.95 prepaid; shipping and handling charges will be added on billed orders).
• Dumais, S. A. (2002). Cultural capital, gender, and school success: The role of habitus. Sociology of education, 44-68.
• Einarsen S. (2000). Harassment and bullying at work and perception of justice. Aggression and violent behavior,5(4), 379-401.
• Erdoğan, Ç. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin davranışlarının etik ilkelere uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 503-518.
• Farkas, G. (2001). Teachers perceptions about school managers’ organizational justice behaviour. Anglo-American Sociological Review, 55: 127-142.
• Frazer, G. (1986). Male Domination In School Management. San Francisco: Jossey-Bass Gülcan, M. G., Kılınç, A. Ç. ve Çepni, O. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin etik liderlik davranışları gösterme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 123-142
• Gümüşeli, A.İ. (2014). Eğitim ve Öğretim Yönetimi. Pegam A Yayınları
• Gürhan, C. (2021). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. Pegem Yayınları.
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, tomorrow. Journal of Management, 16, 399-432. Hallinger, P., and Murphy, J. F. (1985). Assesing the instructional management behavior of principals. The Elementary School Journal, 86,(2), ss.218-247.
• Helvaci, M. A. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışı gösterme düzeyleri. Journal of World of Turks/Zeitschrift Für Die Welt Der Türken, 2(1).
• Hoachlander, G. (2011). The middle school principals’ ethical leadership. Atlanta: Southern Regional Education Board.
• Kaplan, T., Atılgan, D., Aktaş, S., ve Tükel, Y. (2016). Okul yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan etik liderlik davranışları. The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 31, s. 180-193.
• Karadaş, F. (2014). Okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin güdülenme düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Kaya, O. (2020). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin sosyal sermaye düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Kepçeoğlu, M. (1994). Psikolojik danışma ve rehberlik. (8. Baskı), Özerler Matbaası.
• Konak, M. (2014).Öğretmenlerin görüşlerine göre ilkokul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile çatışma yönetme stilleri arasındaki ilişki (Batman ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Konak, M., ve Erdem, M. (2015). Öğretmenlerin görüşlerine göre ilkokul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile çatışma yönetme stratejileri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(1), 69-91.
• Korkmaz, İ. (2015). Öğretmenlerin mesleki gelişimlerinde okul yöneticileri ve denetmenlerin etkililiğinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (4), 55-64.
• Kowalski, T. J.,McCord, R. S., Petersen, G. J., Young, I. P., and Ellerson, N. M. (2010). The American school superintendent: 2010 decennialstudy. Lanham, Md.:Rowma&Little field Education.
• Madenoğlu, C. , Uysal, Ş. , Sarıer, Y. ve Banoğlu, K. (2014). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumlarının örgütsel bağlılıkla ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1).
• McEwan, E.K. (2018). Etkili okul yöneticilerin 10 özelliği. Pegam Akademi
• Odabaşıoğlu, A. (2020 ). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Özdemir, T. Y. (2013). Öğretmen ve okul yöneticilerinin görüşlerine göre il/ilçe milli eğitim müdürlükleri yöneticilerinin etik liderlik davranışları. International Journal of Social Science, 6(3), 509-527.
• Sergiovanni, T. J. and Starratt, R. J. (2006). Supervision a redefinition. USA: McGraw-Hill, Inc.
• Steele, D. V. (1998). The relationship between leadership styles of elementary principals and school culture. Yayımlanmamış doktora tezi, Illinois State University Department of Educational Administration and Foundations, Illinois.
• Sullivan, L. D. (2012). Teachers’ opinions about school managers’ ethical leadership. Educational Science, 34(2), 282-289.
• Tabancalı, E. ve Çakıroğlu Z. (2017). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1): 392-417.
• Tombak, N. ve Bakan, H. (2014). İlköğretim okulu yöneticilerinde etik liderlik: Muğla ili örneği. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 95-121.
• Torlak, Ö. (2007). Yönetimde ahlak ve sorumluluklar. Eğitime Bakış, 3 (8), 34-40.
• Uğurlu, C, ve Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41 (41).
• Uğurlu, C. T. (2012).İlköğretim okulu öğretmenlerinin yönetici etik liderlik davranışına ilişkin algıları. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi,36(2).
• Türkiye Okul Yöneticileri Raporu ( 2019). 1. Basım, Haziran 2019 Isbn: 978-605-67030-1-0.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyinin Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri Ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Konya Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yılmaz, E. (2005). Okullarda örgütsel güven ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 739-756.
• Yoldaş, A. (2018). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları üzerine etkilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İ