Lise Öğretmenlerinin Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Yönelik Kabulleri ile Teknopedagojik Eğitim Yeterliklerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 239, 1945 - 1972, 13.09.2023

Abdul Qayoum Khurram , Fatma Akgün

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1129969

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın amacı, lise öğretmenlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik kabulleri ile teknopedagojik eğitim yeterliklerinin incelenmesidir. Çalışmanın örneklemini 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Edirne İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı resmi liselerde görev yapan 317 lise öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılırken, verilerin analizinde ise betimsel istatistik, t-testi, tek yönlü varyans (ANOVA) analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, lise öğretmenlerinin teknoloji kabullerinin “yüksek” düzeyde olduğu belirlenirken, teknopedagojik eğitim yeterliklerinin ise “orta” düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bağımsız değişkenler bağlamında gerçekleştirilen analizde ise lise öğretmenlerinin teknoloji kabulleri üzerinde cinsiyet, bilgisayar kullanım süresi, hizmet içi eğitim alma durumu ve teknoloji kullanım düzeyi değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık olduğu ortaya çıkarken, teknopedagojik eğitim yeterlikleri üzerinde ise bilgisayar kullanım süresi ve teknoloji kullanım düzeyi değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışmada ayrıca lise öğretmenlerinin teknoloji kabulleri ile teknopedagojik eğitim yeterlikleri arasında pozitif yönde ve orta düzeyde bir ilişki olduğu belirlenirken, gerçekleştirilen basit doğrusal regresyon analizi ile lise öğretmenlerinin teknopedagojik eğitim yeterliklerinin, teknoloji kabulünü yordayan bir değişken olduğu ve teknoloji kabulüne ilişkin toplam varyansın %40.3’ünü açıkladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

bilgi ve iletişim teknolojileri, lise öğretmenleri, teknoloji kabulü, teknopedagojik eğitim yeterlikleri

Kaynakça

• AJZEN, I. ve Fishbein, M. (1980). Understanding attitudes and predicting social behavior. Englewood Cliffs: Prentice-Hall, Inc.
• AKGÜN, F. (2013). Öğretmen adaylarının web pedagojik içerik bilgileri ve öğretmen öz yeterlik algıları ile ilişkisi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 48- 58.
• AKGÜN, F., Özgür, H. ve Çuhadar, C. (2016). Öğretmen adayları ve pedagojik formasyon programı öğrencilerinin teknopedagojik eğitim yeterliklerinin incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(24), 1308–9196.
• AKTÜRK, A. O. ve Delen, A. (2020). Öğretmenlerin teknoloji kabul düzeyleri ile öz-yeterlik inançları arasındaki ilişki. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergi), 4(2), 67-80.
• AKSOĞAN, M. ve Bulut Özek, M. (2020). Öğretmen adaylarının teknoloji yeterlilikleri ile teknolojiye bakış açısı arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 301-311.
• AKYILDIZ, S. ve Altun, T. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgilerinin (TPAB) bazı değişkenlere göre incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 318-333.
• AL-ZAIDIYEEN, N. J., Mei, L. L. ve Fook, F. S. (2010). Teachers’ attitudes and levels of technology use in classrooms: The case of jordan schools. International Education Studies, 3(2), 211-218.
• AL-ZAHRANİ, A. (2015). Toward digital citizenship: Examining factors affecting participation and involvement in the internet society among higher education students. International Education Studies, 8(12), 203-217.
• ALBAYRAK-SARI, A., Canbazoğlu-Bilici, S., Baran, E. ve Özbay, U. (2016). Farklı branşlardaki öğretmenlerin teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) yeterlikleri ile bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(1), 1-21.
• AMIN, M., Rezaei, S. ve Shajari Tavana F. (2015). Gender differences and consumer’s repurchase intention: the impact of trust propensity, usefulness and ease of use for implication of innovative online retail. Int. J. Innovation and Learning, 17(2), 217-233.
• AVCU, D. Ü. ve Gökdaş, İ. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğretmenlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerine ilişkin kabul ve kullanım niyetleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 42-59.
• AYDIN, F. ve Doğru, E. (2017). Coğrafya öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgisi ile ilgili yeterliliklerinin incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 6(2), 485-506
• AYDOĞMUŞ, M. ve Karadağ, Y. (2020). Öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) yeterlikleri: On Dokuz Mayıs Üniversitesi örneği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 686-705.
• AYVACI, H. Ş., Şimşek, İ. ve Bebek, G. (2019). Fen bilimleri öğretmen adaylarının aktif öğrenmeye yönelik algıları ile teknopedagojik eğitim yeterliklerinin araştırılması. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 16(1), 960- 984.
• BALAKRISHNAN, J., K. Dwivedi, Y., Hughes, L. ve Boy, F. (2021). Enablers and inhibitors of ai-powered voice assistants: A dual-factor approach by integrating the status quo bias and Technology Acceptance Model. Information Systems Frontiers, 1- 22.
• BALÇIN, M. D. ve Ergün, A. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sahip oldukları teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) öz yeterliklerinin belirlenmesi ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45(1), 23-47.
• BARS, M., Yetkin, N., Doğan, M. Erk, E. (2020). İlkokul matematik dersinde bilgi ve iletişim teknolojisi araçlarını kullanmanın öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 114-127.
• BOZPOLAT, C. ve Seyhan, H. (2020). Mobil ödeme teknolojisi kabulünün teknoloji kabul modeli ile incelenmesi: Ampirik bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 119-145.
• BOZKURT, İ. (2020). Teknoloji kabul modeli çerçevesinde sağlık profesyonellerinin yeni tedavi yöntemlerini kullanma eğilimlerinin incelenmesi (özel hastane örneği). Gevher Nesibe Journal of Medical & Health Sciences, 5(7), 2717-7394.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• CAN, A. (2020). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi yayınları.
• CHAYOMCHAI, A. (2020). The online technology acceptance model of generation-Z people in Thailand during COVID-19 crisis. Management & Marketing Challenges for the Knowledge Society, 15, 496-513.
• CHEN, R. (2010). Investigating models for preservice teachers’ use of technology to support student-centered learning. Computers & Education, 55(1), 32-42.
• CHEN, F. H, Looi, C. K. ve Chen, W. (2009). Integrating technology in the classroom: A visual conceptualization of teachers’ knowledge, goals and beliefs. Journal of Computer Assisted Learning, 25(5), 470-488.
• CHEUNG, C. M. K. ve Lee, M. K. O. (2011). Exploring the gender differences in student acceptance of an internet-based learning medium. Technology Acceptance in Education, 183-199.
• DAVIS, F. D. (1986). A technology acceptance model for empirically testing new end user information systems: theory and results. Massachusetts Institute of Technology, PhD Dissertation, MIT Sloan School of Management, Cambridge, MA.
• DAVIS, F., Bagozzi, R. ve Warshaw, P. (1989). User acceptance of computer technology: A comparison of two theoretical models. Management Science, 35(8), 982– 1003.
• DEMİREZEN, S. ve Keleş, H. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknopedagojik alan bilgisi yeterliliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 4(1), 131-150.
• EIJCKELHOF, B. H. W., Huysmans, M. A., Blatter, B. M., Leider, P. C., Johnson, P. W., van Dieen, J. H., Dennerlein, J. T. ve van der Beek, A. J. (2014). Office workers' computer use patterns are associated with workplace stressors. Applied Ergonomics, 45(6), 1660-1667.
• ERDOĞAN, A. ve Sahin, I. (2010). Relationship between math teacher candidates’ technological pedagogical and content knowledge (TPACK) and achievement levels. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2707-2711.
• ERSOY, M., Kabakçı-Yurdakul, I. ve Ceylan, B. (2016). Öğretmen adaylarının BİT becerileri ışığında teknopedagojik içerik bilgisine ilişkin yeterliklerinin incelenmesi: deneysel bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 41(186), 119-135.
• FOULGER, T. S., Graziano, K. J., Schmidt-Crawford, D. A. ve Slykhuis, D. A. (2017). Editor-invited article teacher educator technology competencies. Jl. of Technology and Teacher Education, 25(4), 413-448.
• FIHBEIN, M. ve Ajzen, I. (1975). Belief, Attitude, Intention and Behavior: An Introduction to Theory and Research. Reading, MA: Addison-Wesley.
• GÖKBULUT, B. (2021). Öğretmenlerin teknostres ve teknopedagojik yeterlikleri arasındaki ilişki. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 472-496.
• HİÇYILMAZ, Y. ve Karahan, Ç. İ. (2018). Görsel sanatlar öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik içerik bilgisi öz yeterlikleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(74), 102-123.
• HUFFMAN, A. H., Whetten, J. ve Huffman, W. H. (2013). Using technology in higher education: The influence of gender roles on technology self-efficacy. Computers in Human Behavior, 29(4), 1779–1786.
• ISMAIL, I., Bokhare, S. F., Azizan, S. N. ve Azman, N. (2013). Teaching via mobile phone: a case study on Malaysian teachers’ technology acceptance and readiness. Journal of Educators Online, 10(1), 91-129.
• İŞÇİTÜRK, G. B. ve Yurdakul, I. K. (2014). Öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojilerini kabul ve kullanımlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(3): 684-702.
• JOO, Y. J., Park, S., ve Lim, E. (2018). Factors influencing preservice teachers’ intention to use technology: TPACK, teacher self-efficacy, and technology acceptance model. Educational Technology & Society, 21(3), 48–59.
• KABAKCI-YURDAKUL, I., Odabasi, H. F., Kilicer, K., Coklar, A. N., Birinci, G. ve Kurt, A. A. (2012). The development, validity and reliability of TPACK-deep: A technological pedagogical content knowledge scale. Computers & Education, 58 (3), 964-977.
• KABAKÇI-YURDAKUL, I. (2011). Öğretmen adaylarının teknopedagojik eğitim yeterliliklerinin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanımları açısından değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 397–408.
• KARADEMİR, N. ve Bal, M. S. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) konusunda öz-değerlendirme seviyelerinin belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 15-32.
• KARASAR, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• KARTAL, B. (2019). Öğretmen adaylarının eğitim teknolojilerine ilişkin tutumlarının, öz yeterliklerinin ve kullanım amaçlarının incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 16(1), 436-463.
• KORUCU, A. T. ve Sarı, R. İ. (2019). Öğretmen adaylarının gelecekteki derslerinde bilişim teknolojilerini kullanmaya yönelik niyetlerinin belirlenmesi. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, 1(1), 15-23.
• KORUCU, A. T. ve Biçer, H. (2017). Öğretmen adaylarının mesleki kaygı durumları ile teknoloji kabul ve kullanım durumlarının incelenmesi. Öğretim Teknolojileri & Öğretmen Eğitimi Dergisi, 6(3), 111-124.
• LIU, D. ve Guo, X. (2017). Exploring gender differences in acceptance of mobile computing devices among college students. Inf Syst E-Bus Manage, 197–223.
• MISHRA, P. ve Koehler, M. J. (2006). Technological pedagogical content knowledge: A framework for teacher knowledge. Teachers College Record, 108(6), 1017-1054.
• MOON, J. W. ve Kim, Y. G. (2001). Extending the TAM for a world-wide-web context. Information & Management, 38(4), 217-230.
• MURAT, A. Erten, H. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarinin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmalari ve bu teknolojileri öğrenme-öğretme sürecine entegrasyonlari hakkindaki görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 61-71.
• MWINGIRWA, I. M. ve Miheso-O’Connor, M. K. (2016). Status of teachers’ technology uptake and use of GeoGebra in teaching secondary school mathematics in Kenya. International Journal of Research in Education and Science (IJRES), 2(2), 286- 294.
• ÖZEK, M. B. ve Kozan, M. (2019). Böte bölümü öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılıklarının incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 107-120.
• PAPADAKIS, S. (2018). Evaluating pre-service teachers' acceptance of mobile devices with regards to their age and gender: A case study in Greece. International Journal of Mobile Learning and Organisation (IJMLO), 12(4), 336-352.
• RESTİANA, N. (2018). Evaluasi profıl TPACK untuk guru matematika sekolah menengah pertama di banten. Jurnal Penelitian Pendidikan, 35(2), 167-178.
• SARI, A. A., Bilici, S. C., Baran, E. ve Üzbay, U. (2016). Farklı branşlardaki öğretmenlerin teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) yeterlikleri ile bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(1), 2147-1908.
• SHULMAN, L. S. (1987). Knowledge and teaching: Foundations of the new reform. Harvard Educational Review, 57(1), 1-22.
• SIRAKAYA, M. (2019). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin teknoloji kabul durumları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 578-590.
• SUMİ, V. S. ve Shaikh, S. A. (2021). Pedagogical use of ICT in science education in the light of technopedagogical content knowledge (TPCK). The Online Journal of Distance Education and e-Learning, 9(1), 156-161.
• ŞAD, S. N. ve Nalçacı, İ. Ö. (2015). Öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya ilişkin yeterlilik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 177-197.
• TABACHNİCK, B. ve Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics. Boston: MA: Pearson Education.
• TEEROOVENGADUM, V., Heeraman, N. ve Jugurnath, B. (2017). Examining the antecedents of ICT adoption in education using an extended technology acceptance model (TAM). International Journal of Education and Development using Information and Communication Technology, 13(3), 4-23.
• TEO, T. (2011). Technology acceptance in education. Rotterdam: Sense Publishers.
• TONDEUR, J., Scherer, R., Siddiq, F. ve Baran, E. (2017). A comprehensive investigation of TPACK within pre-service teachers’ ICT profiles: Mind the gap. Australasian Journal of Educational Technology, 33(3), 46-60.
• TOSUNTAŞ, Ş. B., Çubukçu, Z. ve Beauchamp, G. (2020). Kara tahtadan etkileşimli tahtaya geçiş: öğretmenlerin etkileşimli tahta kabul ve kullanımlarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1720-1740.
• URSAVAŞ, Ö. F. (2015). Öğretmenlerin hazcı ve faydacı motivasyonlarının tablet PC kullanımına yönelik davranışsal niyetleri üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 40(179), 25-43.
• URSAVAŞ, Ö. F., Şahin, S. ve Mcılroy, D. (2014). Öğretmenler için teknoloji kabul ölçeği: Ö-TKÖ. Journal of Theory and Practice in Education, 10(4), 885-917.
• VOOGT, J. ve McKenney, S. (2017). TPACK in teacher education: are we preparing teachers to use technology for early literacy?. Technology, Pedagogy and Education, 26(1), 69–83.
• WONG, K. T., Osman, R. B., Choo-Goh, P. S. ve Rahmat, M. K. (2013). Understanding student teachers’ behavioural intention to use technology: Technology Acceptance Model (TAM) validation and testing. International Journal of Instruction, 6(1), 1694-609.
• YAĞCI, M. (2016). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının teknopedagojik eğitim yeterliliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1327-1342.
• YALÇIN-İNCİK, E. (2017). Öğretmenlerin teknopedagojik eğitim yeterliklerinin bilgisayara ilişkin öz yeterlik algıları ile ilişkisi ve Fatih projesine yönelik görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(50), 1307-9581.
• YANG, J., Wang, Q., Wang, J., Huang, M. ve Ma, Y. (2019). A study of K-12 teachers’ TPACK on the technology acceptance of E-schoolbag. Interactive Learning Environments. doi: 10.1080/10494820.2019.1627560.
• YAVUZ KONOKMAN, G, Yanpar Yelken, T. ve Sancar Tokmak, H. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının TPAB’lerine ilişkin algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Mersin üniversitesi örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 665-684.
• YENİCE, N., Yavaşoğlu, N., Arıkoz, F. C. ve Tunç, G. A. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel süreçte bilgi iletişim teknolojileri kullanımı. Sakarya Unıversıty Journal Of Educatıon, 9(1), 33-46.
• YILMAN, M. (2006). Türkiye’de öğretmen eğitiminin temelleri. Ankara: Nobel yayın dağıtım.
• YILMAZ, H., Başat, H. T. ve Özer, E. (2020). Öğretim elemanlarının öğretim materyallerinde bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımlarına yönelik bir araştırma: Afyon MYO örneği. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(21), 42-59.
• YILMAZ, M. ve Doğusoy, B. (2020). Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. Kastamonu Education Journal, 28(6), 2362-2375.
• YÜREKTÜRK, F. N. ve Coşkun, H. (2020). Türkçe öğretmenlerinin teknoloji kullanımına ve teknoloji destekli Türkçe öğretiminin etkililiğine dair görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 986-1000.
• ZHANG, T. ve Wang, L. (2016). Pre-service mathematics teachers’ technology pedagogical content knowledge: An Investigation in China”. Journal of Mathematics Education, 9(1), 126-135.