Öğretmenlerin Bakış Açısından Okul Yöneticilerinin Duygusal Zekâ Becerilerinin Çatışma Yönetimi Stratejilerini Yordama Gücü

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 239, 2077 - 2106, 13.09.2023

Elif Karamuk , Sabiha Dulay

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1149350

Cited By: 1

Öz

Duygusal zekâ, bireylerin kendi duygularının ve etkileşimde olduğu diğer insanların duygularının farkında olmasını ifade eder. Bireylerin iş ve sosyal hayatlarında başarılı olmasını ve sağlıklı ilişkiler kurmasını sağlayan duygusal zekânın, yaşanan çatışmaların etkili bir şekilde çözülmesinde önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir. Bu bağlamda, söz konusu çalışmada okul yöneticilerinin duygusal zekâ becerilerinin çatışma yönetimi stratejilerini yordama gücünün incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda nicel araştırma desenlerinden ilişkisel model kullanılmıştır. Araştırma verileri, kolay ulaşılabilir ve maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemleri ile seçilen özel ve devlet okullarında çalışan 299 öğretmenden, Yöneticilerin Duygusal Zekâ Becerilerini Değerlendirme Ölçeği ve Örgütsel Çatışma Envanteri (ROC II) ile toplanmıştır. Bulgular, okul yöneticilerinin duygusal zekâ becerileri ile çatışma yönetimi stratejileri arasında anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki olduğunu göstermiştir. Duygusal zekânın alt boyutlarından kişisel yetenekler ve iletişim becerileri, uyum ve motivasyon, duyguların yönetimi; çatışma yönetimi stratejilerinden tümleştirme, ödün verme, kaçınma ve uzlaşma ile pozitif yönlü anlamlı bir ilişkiye sahipken, hükmetme stratejisi negatif yönlü anlamlı bir ilişkiye sahiptir. Ayrıca, duygusal zekanın çatışma yönetimi stratejilerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

duygusal zekâ, çatışma, çatışma yönetimi

The Predictive Power of Emotional Intelligence on Conflict Management Strategies of School Principals from the Perspective of Teachers

Öz

Emotional intelligence refers to individuals being aware of their own emotions and the emotions of other people with whom they interact. It is thought that emotional intelligence, which enables individuals to be successful in their work and social lives and to establish healthy relationships, will play an important role in effectively resolving conflicts. In this context, the aim of this study was to examine the predictive power of school administrators' emotional intelligence skills on conflict management strategies. For this purpose, the correlational model, one of the quantitative research methods, was used in the study. The data was collected from 299 teachers working in private and public schools selected through convenience and maximum variation sampling with the Evaluation Scale of the Administrators' Emotional Intelligence Skills and Rahim Organizational Conflict Inventory (ROC II). The findings revealed that there was a significant and positive relationship between emotional intelligence skills and conflict management strategies. Personal abilities and communication skills, adaptability and motivation, and management of emotions of emotional intelligence’s sub-dimensions have a positive and significant relationship with integration, obliging, avoidance and compromise of conflict management strategies, while the domination strategy has a negative significant relationship. It is also indicated that emotional intelligence had significant predictive value for conflict management strategies.

Anahtar Kelimeler

emotional intelligence, conflict, conflict management

Kaynakça

• ATAY, K. (2002). Okul müdürlerinin duygusal zekâ düzeyleri ile çatışmaları çözümleme stratejileri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 31(31), 344-355.
• AYIRO, L. P. (2009). An analysis of emotional intelligence and the performance of principals in selected schools in Kenya. Advances in Developing Human Resources, 11(6), 719-746.
• BAR-ON, R. (2000). The emotional intelligence inventory (EQ-I): Technical manual. Toronto: Multi-Health Systems.
• BAR-ON, R. (2000). Emotional intelligence: An integral part of positive psychology. South African Journal of Psychology, 40(1), 54-62.
• BROCKERT, S., & Braun, G. (2000). Duygusal Zekâ Testleri (Çeviren: Nurettin,Süleymangil). İstanbul: MNS Yayıncılık.
• CAMPBELL, J., & Graziano, W. (2005). Methodologies for Studying Personality Process in Interpersonal Conflict. International Negotiation, 10, 165-182.
• CARUSO, D. R., & Salovey, P. (2010). Yönetimde Duygusal Zekâ. İstanbul: Crea Kitap.
• CHAN, J. C., Sit, E. N., & Lau, W. M. (2014). Conflict management styles, emotional intelligence and implicit theories of personality of nursing students: A cross-sectional study. Nurse education today, 34(6), 934-939.
• COOPER, R. K., & Sawaf, A. (2003). Liderlikte duygusal zekâ (Z. B. Ayman ve B. Sancar, Çev.). İstanbul: Sistem.
• DE DREU, C. K., Evers, A., Beersma, B., Kluwer, E. S., & Nauta, A. (2001). A theory-based measure of conflict management strategies in the workplace. Journal of Organizational Behavior, 22(6), 645-668.
• EL DAHSHAN, M. E., & Keshk, L. I. (2014). "Managers' Conflict Management Styles and its Effect on Staff Nurses’ Turnover Intention at Shebin El Kom Hospitals, Menoufiya Governorate". World Journal of Medical Sciences, 11(1), 132-143.
• FRIEDMAN, A. R., Tidd, T. S., Currall, C. S., & Tsai, C. J. (2000). “What Goes Around Comes Around: The Impact of Personal Conflict Styles on Work Conflict and Stress”. International Journal Of Conflict Management, 11, 32-55.
• GÜMÜŞELİ, A. İ. (1994). İzmir ortaöğretim okulları yöneticilerinin öğretmenler ile aralarındaki çatışmaları yönetme biçimleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Yönetimi ve Planlaması Anabilim Dalı.
• GEORGE, J. M. (2000). Emotions and leadership: The role of emotional leadership. Human Relations, 53(8), 1027-1055.
• GOLEMAN, D. (2000). İş Başında Duygusal Zekâ. (Çeviren: Banu Seçkin Yüksel). İstanbul: Varlık Yayınları.
• GOLEMAN, D. (2005). Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Daha Önemlidir.(Çeviren: Banu Yüksel), (28. Baskı). İstanbul: Varlık Yayınları.
• GOLEMAN, D. (2006). Social intelligence: The new science of human relationships. New York: Bantam Books.
• GOLEMAN, D., & Cherniss, C. (2001). The emotionally intelligent workplace: How to select for, measure, and improve emotional intelligence in individuals, groups, and organizations. San Francisco: Jossey-Bass.
• HARTLEY, D. (2004). Management, leadership and the emotional order of the school. Journal of Education Policy, 19(5), 583-594.
• HIGGS, M., & Aitken, P. (2003). An exploration of the relationship between emotional intelligence and leadership potential. Journal of Managerial Psychology, 18 (8), 814-823.
• HOPKINS, M. M., & Yonker, R. D. (2015). Managing conflict with emotional intelligence: Abilities that make a difference. Journal of Management Development, 34(2), 226-244.
• JORDAN, P. J., & Troth, A. C. (2002). “Emotional intelligence and conflict resolution Implications for human resource development.”. Advances in developing human resources, 4(1), 62-79.
• JOSEPH, D. L., & Newman, D. A. (2010). Emotional intelligence: an integrative meta-analysis and cascading model. Journal of applied psychology, 95(1), 54.
• KALAYCI, Ş. (2005). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• KARASAR, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi (16.Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• KARCIOĞLU, F., & Alioğulları, Z. D. (2012). Çatış̧manın nedenleri ve çatış̧ma yönetim tarzları ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3-4), 215-237.
• LOPES, P. N., Grewal, D., Kadis, J., Gall, M., & Salovey, P. (2006). Evidence that emotional intelligence is related to job performance and affect and attitudes at work. Psicothema, 18(1), 132-138.
• MAYER, J. D. (2000). Models of emotional intelligence. S. R. J. içinde, Handbook of intelligence. New York: Cambridge University Press.
• MAYER, J. D., & Salovey, P. (1993). The Intelligence of Emotional Intelligence. Intelligence, 17(4), 433-442.
• MCCLESKEY, J. (2014). Emotional intelligence and leadership: A review of the progress, controversy, and criticism. International Journal of Organizational Analysis, 22(1), 76-93.
• MOORE, B. (2009). Emotional intelligence for school administrators: a priority for school reform? American Secondary Education, 37(3), 20-28.
• MULLINS, L. (2010). Management and Organisational Behaviour. Essex: Pearson.
• OBRADOVİC, V., Jovanovic, P., Petrovic, D., Mihic, M., & Mitrovic, Z. (2013). Project managers’ emotional intelligence–a ticket to success. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 74, 274-284.
• ÖZBAŞ, S., & Pilis, A. (2016). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin duygusal zekâ becerilerinin değerlendirilmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 149-162.
• ÖZDAMAR, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (9. Baskı). Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• ÖZTEKİN, A. (2006). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin duygusal zekâ becerilerini okul yönetiminde kullanma düzeylerinin değerlendirilmesi (Balıkesir ili örneği). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• RAHIM, M. A. (2000). Empirical studies on managing conflict. The International Journal Of Conflict Management, 11(1), 5-8.
• RAHIM, M. A. (2002). Toward a theory of managing organizational conflict. International journal of conflict management, 13(3), 206-235.
• RAHIM, M. A., & Bonoma, T. V. (1979). Managing organizational conflict: A model for diagnosis and intervention. Psychological reports, 44, 1323-1344.
• RAHIM, M. A., CIivelek, I., & Liang, F. H. (2018). A process model of social intelligence and problem-solving style for conflict management. International Journal of Conflict Management, 29(4), 487-499.
• ROBBINS, S. P. (1978). “Conflict management” and “conflict resolution” are not synonymous terms. California management review, 21(2), 67-75.
• ROBBINS, S. P., & Judge, T. A. (2012). Örgütsel Davranış. Ankara: Nobel Yayınları.
• SALOVEY, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination Cognition and Personality, 9(3), 185–211.
• SHARMA, T., & Sehrawat, A. (2014). Emotional Intelligence, Leadership and Conflict Management. Deutschland: Lap Lambert Academic Publishing.
• SHIH, H. A., & Susanto, E. (2010). Conflict management styles, emotional intelligence, and job performance in public organizations. International Journal of Conflict Management, 21(2), 147- 168.
• SINHA, J. (2008). Culture and Organizational Behaviour. California: Sage Publications.
• SPAHO, K. (2013). Organizational Communication and Conflict Management. Management, 18(1), 103-118.
• WONG, C. S. (2002). The effects of leader and follower emotional intelligence on performance and attitude: An exploratory study. The leadership quarterly, 13(3), 243-274.
• YAŞLIOĞLU, M., Pekdemir, I., & Toplu, D. (2013). Duygusal zeka ve çatışma yönetimin yöntemleri arasındaki ilişki ve bu ilişkide lider üye etkileşiminin rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(22), 191-220.