Eleştirel, Yansıtıcı ve Yaratıcı Düşünme Becerilerinin Matematik Dersi Tutum ve Başarısına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 240, 2705 - 2740, 01.11.2023

Ayşegül Özdil , Ömer Beyhan

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1165615

Öz

Bu araştırmanın amacı, 10. Sınıf öğrencilerinin eleştirel, yansıtıcı ve yaratıcı düşünme becerilerinin matematik dersine karşı tutum ve başarısına etkisini incelemektir. Nicel yöntemlerden karşılaştırmalı tarama yönteme göre yürütülen araştırmanın çalışma grubu, Konya ilinde farklı liselerde 10. Sınıfta öğrenim gören 304 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak araştırmacı tarafından geliştirilen 10. Sınıf matematik dersi başarı testi ve ölçeği oluşturan kişilerden izinler alınarak kullanılan ortaöğretim matematik derslerine yönelik tutum ölçeği, eleştirel düşünme becerileri, yansıtıcı düşünme düzeyini belirleme ve yaratıcı düşünme becerileri ölçekleri aracılığıyla veriler çoklu regresyon yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre 10. Sınıf öğrencilerinin düşünme becerileri matematik başarı testi puanlarındaki toplam varyansın yaklaşık %14’ünü açıklamaktadır. Bu anlamlı fark yüksek düzeyde bir etkiye işaret etmektedir. Ayrıca regresyon analizi bulgularına göre düşünme becerilerine ilişkin yordayıcı değişkenlerden sadece yaratıcı düşünme ölçeğinin cesaret ve şüphe etme boyutlarının matematik dersi başarısının anlamlı yordayıcısı sonucu bulunmuştur. Diğer taraftan 10. Sınıf öğrencilerinin düşünme becerileri matematik dersine yönelik tutum puanlarındaki toplam varyansın yaklaşık %5’ini açıklamaktadır. Bu anlamlı fark düşük düzeyde etkiye sahip olduğu görülmüştür. Regresyon analizlerine göre, düşünme becerilerine ilişkin yordayıcı değişkenlerden sadece yansıtıcı düşünme becerileri ölçeğinin anlama ve alışkanlık boyutlarının matematik dersine yönelik tutumları anlamlı düzeyde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlardan hareketle matematik öğretim programlarında düşünme becerilerine öncelik verilmesi, matematik dersinin öğretim süreçlerinde düşünme becerilerini aktif kılacak şekilde öğretmenin donanımlı ve yetkin olması, öğretmenlerin matematik dersine başlamadan önce, matematik tutum anketi uygulayarak öğrencilerinin matematiğe olan ilgisini belirlemesi önerilir.

Anahtar Kelimeler

lise, yaratıcı düşünme, yansıtıcı düşünme, eleştirel düşünme, matematik başarısı, matematik tutum

Destekleyen Kurum

Necmettin Erbakan Üniversitesi

Teşekkür

Başta hocam Ömer Beyhan'a ve emeği geçen herkese teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akbıyık, C. (2002). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Albayrak, M. (2000). İlköğretim Okullarının Birinci Kademesinden İkinci Kademesine Ge- çişte Matematik Eğitimi ile İlgili Ortaya Çıkan Problemler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Milli Eğitim Bakanlığı ve Paedagogische Hochscule Heidelberg İşbirliği Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi. (6-8 Eylül). Ankara
• Akça M. Ortaöğretimde Başarısızlık ve Nedenleri. Milliyet Gazetesi, 3, Şubat 1984: 2
• Aldahmash, A. H., Alshalhoub, S. A., & Naji, M. A. (2021). Mathematics teachers' reflective thinking: Level of understanding and implementation in their professional practices. PloS one, 16(10), e0258149. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0258149
• Amabile T. M., Pratt, M.G. The dynamic componential model of creativity and innovation in organizations: Making progress, making meaning. Research in Organizational Behavior. 2016;36:157–83. doi: 10.1016/j.riob.2016.10.001.
• APA- American Association for the Advancement of Science (1989) Science for all Americans: Project 2061. New York: Oxford University Press.
• Aşkar, P. (1986). Matematik dersine yönelik tutumu ölçen likert tipi bir ölçeğin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 11(62), 31 - 36.
• Azodi P., Jahanpoor F., & & Sharif F. (2010). Critical thinking skills of students in Bushehr University of Medical Sciences. Interdisciplinary Journal of Virtual Learning in Medical Sciences, 1(2), 10–16. (Original work published in Persian)
• Barndorff-Nielsen, O., Kent, J. & Sørensen, M. (2000). Normal variance-mean mixtures and z distributions. International Statistical Review / Revue Internationale de Statistique 50 (2), pp. 145–159.
• Başol, G., Evin Gencel, İ. (2013). Yansıtıcı Düşünme Düzeyini belirleme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 929-946.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş., & Çakmak, E. K. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Choy S., Chee O., & Pou S., Reflective Thinking among Teachers: Development and Preliminary Validation of Reflective Thinking for Teachers Questionnaire. Alberta Journal of Educational Research. 2019;. 65. 37–50.
• Ennis, R. (1985). Goals for critical thinking curriculum. A. Costa (Ed.), Developing Minds (s 54-57). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development
• Fisher, A. (2007). Critical Thinking: An İntroduction. Cambridge: Cambridge University Press.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: Mc Graw-Hill Companies.
• Ghazivakili Z., Norouzi Nia R., Panahi F., Karimi M., Gholsorkh H., & & Ahmadi Z. (2014). The role of critical thinking skills and learning styles of university students in their academic performance. Journal of Advances in Medical Education & Professionalism, 2(3), 95–102.
• Grigorenko Elena L., Jarvin Linda, Tan Mei, Sternberg Robert J. Something new in the garden: Assessing creativity in academic domains. Psychology Science Quarterly. 2008;50:295–307.
• Haberman S. J. The interaction model. In: Davier M. von, Carstensen C., editors. Multivariate and Mixture Distribution Rasch Models. Springer; New York: 2007. pp. 201–16.
• Halpern, D. F. (1999). Teaching for Critical Thinking: Helping College Students
• Hançerlioğlu, O. (2000). Felsefe ansiklopedisi: Kavramlar ve akımlar-7. İstanbul:Remzi Kitabevi
• Kaufman J. C., Baer, J. Beyond New and Appropriate: Who Decides What Is Creative? Creativity Research Journal. 2012;24:83–91. doi: 10.1080/10400419.2012.649237.
• Kember, D., Leung, D. Y. P., Jones, A., Loke, A. Y., McKay, J., Sinclair, K. et al. (2000). Development of a Questionnaire to Measure the Level of Reflective Thinking. Assessment & Evaluation in Higher Education, 25, (4), 381-395.
• Liu, J., Ma, Y., Sun, X., Zhu, Z., & Xu, Y. (2021). A Systematic Review of Higher-Order Thinking by Visualizing its Structure Through HistCite and CiteSpace Software. The Asia-Pacific Education Researcher, 1–11. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s40299-021-00614-5
• Maris G., Bechger T., Martin E.S. A Gibbs Sampler for the (Extended) Marginal Rasch Model. Psychometrika. 2015;80:859–79. doi: 10.1007/s11336-015-9479-4.
• Özgenel, M., ve Çetin, M. (2017). Marmara yaratıcı düşünme eğilimleri ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46(46), 113-132. http://dx.doi.org/10.15285/maruaebd.335087
• Ritter SM, Mostert N. Enhancement of creative thinking skills using a cognitive-based creativity training. Journal of Cognitive Enhancement. 2016;1(3):1–11.
• Scott G, Leritz LE, Mumford MD. The effectiveness of creativity training: A quantitative review. Creativity Research Journal. 2004(a);16(4):361–88. 10.1080/10400410409534549
• Sternberg, R. J. ve Grigorenko, E. I. (2004). Successful intelligence in the classroom, Theory into Practice, 43(4), 274-280
• Turgut, N. F., (1992). Eğitimde Ölçme Değerlendirme Metodları, Ankara: Saydam Matbaacılık.
• Uluğ, F. Okulda Başarı: Etkili Öğrenme ve Ders Çalışma Yöntemleri. İstanbul Remzi Kitabevi, 1996. Ward TB, Smith SM, Vaid J. Conceptual structures and processes in creative thought Creative thought: An investigation of conceptual structures and processes. Washington DC: American Psychological Association; 1997
• Yıldırım, C. (2004). Matematiksel Düşünme. İstanbul: Remzi Kitap Evi.