Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çevresel Sürdürülebilirlik Hakkındaki Görüşlerinin ve Uygulamalarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 240, 3139 - 3160, 01.11.2023

Ayça Tarı , Elif Mercan Uzun

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1168237

Öz

Bu çalışmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin çevresel sürdürülebilirlik hakkındaki görüşlerinin ve uygulamalarının incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseni kullanılmış ve çalışma grubu belirlenirken amaçlı örnekleme yöntemlerinden kartopu örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Artvin iline bağlı Borçka ve Hopa ilçesinde görev yapan 20 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada temel veri toplama yöntemi olarak görüşme kullanılmıştır. Veri toplama aracı olan yarı yapılandırılmış görüşme soruları araştırmacılar tarafından geliştirilmiş olup uzman görüşleri doğrultusunda şekillendirilmiştir. Araştırmada görüşmelerden elde edilen nitel verilerin analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda öğretmenlerin çevre sorunlarının farkında olduğu ve su kirliliği, atık kirliliği, geri dönüşüm, plastikler, hava kirliliği ve tüketim alışkanlıkları üzerinde durdukları görülmüştür. Öğretmenlerin “çevresel sürdürülebilirlik” kavramına uzak oldukları, konunun su, atık, enerji yönetimi ve biyoçeşitlilik şeklinde detaylandırılıp desteklenerek sürdürülebilirlik kavramını ifade edebildikleri görülmüştür. Öğretmenlerin farkında olmadan sürdürülebilir adımlar attıkları da görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi eğitim, çevresel sürdürülebilirlik, çevre eğitimi, öğretmen, early childhood education, environmental sustainability, environmental education, teacher

EXAMINING THE PRESCHOOL TEACHERS’ OPINIONS AND PRACTICES ABOUT ENVIRONMENTAL SUSTAINABILITY

Öz

The present study aims to examine the opinions and practices of preschool teachers regarding environmental sustainability. In the present study, the phenomenological pattern among the qualitative research methods was used and the sampling process was carried out using the snowball sampling method, one of the purposeful sampling methods. The study group consists of 20 preschool teachers working in Borçka and Hopa districts of Artvin province. In this study, the interview method was used as the main data collection tool. The semi-structured interview questions were prepared by researchers and modified in accordance with the expert opinions. The analysis of qualitative data obtained during the interviews was performed using the descriptive analysis method. As a result of the data analysis, it was determined that teachers were aware of the environmental problems and they emphasized water pollution, waste pollution, recycling, plastics, air pollution, and consumption habits. It was found that teachers were not familiar with the concept of “environmental sustainability” and they could discuss the concept of sustainability by detailing with water, waste, energy management, and biodiversity. It was observed that teachers unintentionally took “sustainable” steps.

Anahtar Kelimeler

early childhood education, environmental sustainability, environmental education, teacher

Kaynakça

• Akbayrak, N. ve Turaşlı N. (2017). Oyun temelli çevre etkinliklerinin okul öncesi çocukların çevresel farkındalıklarına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(2), 239-258. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720171240
• Akçay, İ. (2006). Farklı ülkelerde okul öncesi öğrencilerine yönelik çevre eğitimi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Alpak, G. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik etik yaklaşımları ile sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Atasoy, E. (2006). Çevre için eğitim, Çocuk doğa etkileşimi. Ezgi Kitabevi.
• Beaumont, N. J., Aanesen, M., Austen, M. C., Börger, T., Clark, J. R., Cole, M., Hooper, M., Lindeque, P. K., Pascoe, C., Wyles, K. J. (2019). Global ecological, social and economic impacts of marine plastic. Marine Pollution Bulletin, 142, 189–195. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2019.03.022.
• Berg, B ve Lune, H. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Çev. Ed. Asım Arı. Eğitim Yayınevi (Orijinal eserin basım tarihi 2015).
• Buil, P., Roger-Loppacher, O., ve Tintoré, M. (2019). Creating the habit of recycling in early childhood: a sustainable practice in Spain. Sustainability, 11(22), 6393. https://doi.org/10.3390/su11226393
• Creswell, J. W., (2017). Araştırma deseni, nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları, Çev. Ed. Selçuk Beşir Demir. Eğiten Kitap (Orijinal eserin basım tarihi 2016).
• Çimen, H. ve Benzer, S. (2019). Fen bilgisi ve sınıf öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. İnsan ve İnsan, 6(21), 525-542. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.475471.
• Demir, E. ve Yalçın, H. (2014). Türkiye’de çevre eğitimi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 7(2), 07-18.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?, Çevre ve İnsan Dergisi, 65/66. 1-13.
• Goulgouti, A., Plakitsi, K., ve Stylos, G. (2019). Environmental Literacy: Evaluating Knowledge, Affect, and Behavior of Pre-service Teachers in Greece. Interdisciplinary Journal of Environmental and Science Education, 15(1), e02202. https://doi.org/10.29333/ijese/6287
• Günindi, Y. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin çevre dostu davranışlarının araştırılması. TÜBAV Dergisi, 3(3), 292-297.
• Gürbüz, H., Çakmak, M. ve Derman, M. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (1), 144-149.
• Güzelyurt, T. ve Özkan, Ö. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi dönemde çevre eğitimine ilişkin görüşleri: durum çalışması. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 651-668.
• Hill, A. (2012). Developing approaches to outdoor education that promote sustainability education. Australian Journal of Outdoor Education, 16(1), 15-27. https://doi.org/10.1007/BF03400935.
• İğci, T. ve Çobanoğlu, N. (2019). İklim değişikliğinin ve iklim değişikliğiyle ilgili küresel anlaşmaların çevre etiği bakımından değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi,7(2), 130-146.
• Kahriman Pamuk, D. (2021). Erken Çocukluk Döneminde Çevre Eğitimi ve Sürdürülebilirlik. Kahriman Pamuk (ed.). Erken Çocukluk Döneminde Çevre Eğitimi ve Sürdürülebilirlik. (s. 51-77). Anı Yayıncılık.
• Kocalar, A. (2015). Ekoloji eğitiminde yeni sorun: ekofobi. Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Merrıam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber, çev. Selahattin Turan, Nobel Yayıncılık (Orijinal eserin basım tarihi 2009).
• Miller, M., Davis, J., Boyd, W., ve Danby, S. (2014) Learning about and taking action for the environment: Child and teacher experiences in a preschool water education program. Children, Youth and Environments, 24(3), 43-57.
• Okyay, Ö., Demir, Z., Sayın, A., ve Özdemir, K. (2021). Ekolojik okuryazarlık eğitiminin okul öncesi öğretmenlerinin ekolojik farkındalığı ve çevreye yönelik motivasyonlarına etkisi. Başkent University Journal of Education, 8(1), 129 - 146.
• Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: “sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim”. Eğitim ve Bilim Dergisi, 32(145), 23-39.
• Prince, H. E. (2017) Outdoor experiences and sustainability, Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 17(2), 161-171. https://doi.org/10.1080/14729679.2016.1244645.
• Şallı, D. (2011). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile 48-60 aylık çocuklara geri dönüşüm kavramının kazandırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XVII (1), 83-92.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf
• Uludağ, G., Karademir, A. H. ve Cingi, M. A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye ilişkin davranış düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41), 120-136. https://doi.org/10.21764/efd.01513.
• UNICEF (2021). . The climate crisis is a child rights crisis:: ıntroducing the children’s climate risk ındex. https://www.unicef.org/media/105376/file/UNICEF-climate-crisis-child-rights-crisis.pdf
• Walshe, N. (2008) Understanding students’ conceptions of sustainability. Environmental Education Research, 14(5), 537-558, https://doi.org/10.1080/13504620802345958.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, F. ve Gültekin, M. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunları bağlamında öğrenim gördükleri programa ilişkin görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 120-132.
• Yücel, G. ve Kurnaz, L. (2021). Yeni gerçeğimiz sürdürülebilirlik. Yeni İnsan Yayınevi.